06 Май, 2025, 8 Зулқаъда, 1446
06 Май, 2025, 8 Зулқаъда, 1446
САДАҚА (эҳсон) нинг энг ноёб 80 та ТУРИ
ни
УЛУҒ УСТОЗ УЛАМОЛАРИМИЗ баён қилиб берганлар:
КАЛОМУЛЛОҲНИНГ ОЯТИ КАРИМАЛАРИДА
ХУДОИМ ТАОЛО МАРҲАМАТ ҚИЛАДИ:
Z «Кимки бир ҳасана (савобли иш) қилса, унга ўн баробар кўпайтириб ёзилур. Кимки бир ёмон (гуноҳ иш) қилса, фақат ўша гуноҳ миқдорида бир гуноҳга яраша жазоланур. Уларга ноҳақлик қилинмагай» (Қуръони карим. Анъом сураси 6/160).
ЖАНОБИ ПАЙҒАМБАРИМИЗ РАСУЛУЛЛОҲ САЛЛАЛЛОҲУ АЛАЙҲИ ВАСАЛЛАМ
МЕҲР-МУРУВВАТ ТАРИҚАСИДА МАРҲАМАТ ҚИЛАДИЛАР:
¯ «Яримта хурмо билан бўлса ҳам ўзингизни дўзахдан сақланг! Агар кимки буни тополмаса, ширин сўз билан!».
ДОНО ХАЛҚИМИЗ МАҚОЛЛАРИДАН:
è Ҳиммати йўқнинг
Ҳурмати йўқ.
è Бахилнинг туйнугидан ел кирмас,
Эшигидан – эл.
è Яхши топса – элга ёяр,
Ёмон топса – гўрга ёяр.
è Оларда ҳисоби тўққиз,
Берарда саноғи – ўттиз.
è Бахил авлиё бўлмас,
Авлиё бахил бўлмас.
è Ҳасад кўчатини эккан
Бало мевасини ер.
è Сахийнинг хайрига бахилнинг боши оғрир.
è Аҳмоқда ақл бўлмас,
Ақлли бахил бўлмас.
è Ҳасад ўтини дарё учиролмас.
è Бахил эҳсондан қочар,
Хасис меҳмондан қочар.
è Бермаснинг оши пишмас,
Пишса ҳам қозондан тушмас.
è Сахий топса – ўртада,
Бахил топса – халтада.
è Яхшининг кўнгли – тоғ,
Бахилнинг кўнгли – доғ.
è Хасиснинг пулидан юлдуз яқин.
è Қамиш сувга тўймас,
Хасис – пулга.
è Сахий бўлмаса, бахил ҳаром ўлар.
è Ҳимматли кўкка кўтарилар,
Ҳимматсиз – ерга кўмилар.
1) Таом билан сийлаш – энг хайрли садақадир.
2) Биродарингизнинг юзига табассум қилишингиз – садақа.
3) Қариндошга яхшилик қилиш – садақа.
4) Закот бериш – садақа.
5) Ушр бериш – садақа.
6) Фитр рўза бериш – садақа.
7) Икки киши ўртасида адолатли бўлиш – садақа.
8) Йўлдаги озор берувчи нарсани даф этиш – садақа.
9) Ширин сўз айтиш – садақа.
10) Оила аъзоларига меҳр-мурувват қилиш – садақа.
11) Ўз фарзандларини тартиб-интизомга ўргатиш – садақа.
12) Етимларга ёрдам бериш – садақа.
13) Боқувчиси йўқ оилага ёрдам қилиш – садақа.
14) Қийналган инсонга ёрдам бериш – садақа.
15) Одамларга чиройли муомала қилиш – садақа.
16) Овқат тайёрлаш – садақа.
17) Икки киши ўртасини адолат билан ислоҳ этиш – садақа.
18) Челагингиздаги сувни биродарингизнинг челагига қуйиб бериш – садақа.
19) Ёрдам сўраб келган ҳожатмандга ёрдам бериш – садақа.
20) Кишига биринчи бўлиб салом бериш – садақа.
21) Кишига улови борасида ёрдам бериш – садақа.
22) Бир кишини уловга минишига кўмаклашиш – садақа.
23) Бир одамни юкини кўтариб олиб бериш – садақа.
24) Шаҳватини ҳалол йўл билан қондириш – садақа.
25) Бир инсонни мушкулини осон қилиш – садақа.
26) Қарзни тўлашга қийналаётганга ҳақ эгаси муҳлатни чўзиб берса, ҳар куни ҳақ эгаси берган қарзи миқдорича садақанинг савоби ёзилади.
27) Қарздорнинг қарзини кечиб юборган кишига Қиёматгача ҳар куни шунча садақа қилганнинг савоби ёзилиб туради.
28) Киши ўз фарзандини чиройли одоб-ахлоқ билан тарбиялаши – садақа.
29) Намоз сари босилган ҳар бир қадам – садақа.
30) Яхшилик қилиш – садақа.
31) Яхшиликка буюриш – садақа.
32) Ёмонлик қилмаслик – садақа.
33) Ёмонликдан қайтариш – садақа.
34) Қарз сўраб келган кишига қарз бериб туриш – садақа.
35) Қарздор кишининг қарзларини тўлаб бериш – садақа.
36) Одамларга яхши сўз айтиш – садақа.
37) Ўзидан кичикка раҳмдиллик қилиш – садақа.
38) Ўзидан каттани ҳурматини жойига қўйиш – садақа.
39) Мусулмонларга ғоибдан туриб дуо қилиш – садақа.
40) Мусулмон кишининг бир инсонга ёрдам бериши – садақа.
41) Бировни оғирини енгил қилиш – садақа.
42) Йўлда адашган кишига тўғри йўлни кўрсатиб, уни йўллаб қўйиш – садақа.
43) Ифторлик қилиб бериш – садақа.
44) Кишини меҳмон қилиш – садақа.
45) Қўшнига яхшилик қилиш – садақа.
46) Мўминнинг кўнглини хурсанд этиш – садақа.
47) Тилни беҳуда гаплардан тийиш – садақа.
48) Ғийбатдан сақланишлик – садақа.
49) Эҳтиёжмандларга яхшилик улашиш – садақа.
50) Кишининг узоғини яқин қилиш – садақа.
51) Кўзи ожиз кишини тўғри йўналишга тушириб қўйиш – садақа.
52) Одамлар учун фойдали илм ўргатиш – садақа.
53) Ёмонликдан сақланиш – садақа.
54) Одамларга сув улашиш – садақа.
55) Келишолмай қолганларнинг ўртасини ислоҳ қилиш – садақа.
56) Йўловчига ёрдам кўрсатиш – садақа.
57) Бемор ҳолидан хабар олиш – садақа.
58) Кўнглиозорни хурсанд қилиш – садақа.
59) Азадор инсонни кўнглини кўтариш – садақа.
60) Билиб-билмай хафа қилган инсонни кечириш – садақа.
61) Билиб-билмасдан ёмонлик қилган одамни кечириш – садақа.
62) Одамларга яхши тилак тилашлик – садақа.
63) Инсонларга яхши гумонда бўлишлик – садақа.
64) Мевали кўчат ўтқазиб ёки бирон экин экса, ундан одамлар, ҳайвон-паррандалар еса – садақа.
65) Кўзи яхши кўрмайдиган кишига бир нарсани кўрсатиб қўйиш – садақа.
66) Халқ учун керакли зиё, илм тарқатиш – садақа.
67) Боғ барпо бўлишига ҳисса қўшиш – садақа.
68) Ҳайвон-паррандаларни парвариш қилиш – садақа.
69) Экилган экин-текинларни парвариш қилиш – садақа.
70) Ижозат этилган ҳайвон-паррандаларни уйда боқиш – садақа.
71) Рухсат берилган экин-текинларни экиб-ўстириш – садақа.
72) Ўз либоси ва таомида, уйи ва ишхонасида, жамоат жойлари, кўча ва ҳар қандай жойда тозалик, ҳалоллик, поклик ва озодаликка риоя қилиш – садақа.
73) Юрган йўлда зикр билан машғул бўлишлик – садақа.
74) Йўл ҳаракатида имкони бўлганда бошқа инсонга йўл бериш – садақа.
75) Масжидда ўзи эгаллаб ўтирган жойни бошқа одамга бериш – садақа.
76) Қўни-қўшни, ака-ука, опа-сингил, қариндош ва (ҳоказо) лар рўзғор буюмларидан вақтинча ишлатишга сўраб турганда бериб туриш – садақа.
77) Уйда, кўчада ва барча жамоат жойларида бирор нарса умидвор бўлиб, сўраб келган инсонни қуруқ қайтармаслик – садақа.
78) Кўпчилик фойдаланиш учун зарур нарса (газ, свет, сув каби)ларни ўтказишда ҳисса қўшиш – садақа.
79) Кўпчилик фойдаланадиган жой (мактаб, шифохона, меҳмонхона, кўприк, йўл, қабристон, масжид каби)лар қурилиши ва ободлигига ҳисса қўшиш – садақа.
80) Кўпчилик фойдаланадиган иншоот (завод, фабрика каби)ларни барпо этилишида ҳисса қўшиш – садақа.
(Каломуллоҳ – Қуръони Каримнинг ояти карималари ва Жаноби Пайғамбаримиз Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васалламнинг муборак ҳадиси шарифларидан).
Иброҳимжон домла Иномов
Бугунги кунда Ўзбекистон зиёрат туризми соҳасида тобора кўзга ташланаётган йўналишга айланмоқда, бунда маънавий мерос, бой тарих ва меҳмондўстликнинг ноёб уйғунлигини тақдим этмоқда.
Буюк алломалар ва авлиёлар замини
Ўзбекистонга зиёратчиларни жалб этадиган энг муҳим омиллардан бири - бу машҳур ислом уламолари, шайхлар, сўфий устозлар ва солиҳ инсонлар билан боғлиқ кўплаб мақбаралар ва зиёратгоҳларнинг мавжудлигидир. Бу ерда буюк Имом ал-Бухорийнинг мақбараси жойлашган. У машҳур “Саҳиҳул Бухорий” ҳадислар тўпламининг муаллифи бўлиб, бу асар аҳамияти жиҳатидан фақат Қуръони каримдан кейинги ўринда туради. Самарқанд яқинида жойлашган унинг мақбараси бутун дунё мусулмонлари учун муҳим зиёратгоҳга айланган.
Бухорода ислом оламининг маънавий ҳаётида муҳим ўрин тутган нақшбандия тариқати асосчиси Баҳоуддин Нақшбанд мақбарасини зиёрат қилиш мумкин. Унинг таълимоти кундалик ҳаётда ботиний покланиш ва ибодат қилишнинг аҳамиятини таъкидлаган бўлиб, Ҳиндистондан то Яқин Шарққача бўлган мусулмонлар тафаккурига чуқур таъсир кўрсатган.
Бундан ташқари, Ўзбекистон Имом ат-Термизий, Имом ал-Мотуридий, Имом Марғузий каби буюк алломаларнинг ватанидир. Уларнинг асарлари диний фалсафа, шариат илми ва ҳадисшуносликнинг пойдеворини ташкил этган. Бу алломаларнинг мақбараларини зиёрат қилиш нафақат маънавий эҳтиром кўрсатиш, балки ислом илмининг илдизларига яқинлашиш имкониятидир.
Маънавий саёҳатлар учун замонавий инфратузилма
Сўнгги йилларда Ўзбекистон раҳбарияти зиёрат туризмини фаол ривожлантириб, ислом мамлакатларидан ташриф буюрадиган меҳмонлар учун инфратузилма ва шароитларни такомиллаштиришга алоҳида эътибор қаратмоқда. Масжид, мақбара, мадраса ва бошқа муқаддас жойлар асл кўринишини сақлаб қолган ҳолда таъмирланмоқда. Уларнинг атрофида қулай шароитлар яратилмоқда: меҳмонхоналар, дам олиш масканлари, қулай транспорт воситалари, араб, инглиз, форс ва бошқа тилларда хизмат кўрсатувчи таржимонлар ҳамда гидлар иштирокидаги саёҳат дастурлари ташкил этилмоқда.
Форс кўрфази мамлакатларидан келган зиёратчилар учун сафар давомидаги барча диний ва маданий жиҳатларни инобатга олган ҳолда махсус зиёрат дастурлари ташкил этилади. Ўзбекистон нафақат оддий саёҳат қилинадиган мамлакат, балки ҳар бир мўмин-мусулмон эҳтиром ва тарихий ворислик руҳини ҳис эта оладиган ҳақиқий маънавий тикланиш марказига айланмоқда.
Маданий ва диний бойликлар
Ўзбекистонга зиёрат қилишнинг ўзига хос жиҳатларидан бири ислом цивилизациясининг маданий мероси билан яқиндан танишиш имкониятидир. Самарқанддаги Регистон, Бухородаги Пои Калон мажмуаси, Хивадаги Ичан-қалъа каби меъморий ансамбллар ўзининг улуғворлиги ва маънавий теранлиги билан кишини ҳайратга солади. Бу ёдгорликлар араб хаттотлиги, геометрик нақшлар, гумбазли меъморчилик ва Шарқ фалсафаси уйғунлашган бой ислом санъатининг ёрқин намунасидир.
Бу ерга зиёрат қилиш нафақат диний саёҳат, балки Самарқанд ва Бухоро ўз аҳамияти жиҳатидан Бағдод, Қоҳира ва Қуртуба билан тенг бўлган Исломнинг Олтин даври тарихига маданий чўмиш ҳисобланади.
Ўзбекистон - Шарқ ва Ғарб ўртасидаги кўприк
Ўзбекистон тарихан цивилизациялар чорраҳасида жойлашган. Бу хусусият кўп миллатли ва кўп конфессияли маданиятнинг ривожланишига туртки бўлди, бу ерда ислом нафақат дин, балки цивилизация бирлигининг асосига айланди. Бугунги кунда республика Шарқ ва Ғарб ўртасида маданий ва маънавий кўприк вазифасини бажаришни давом эттирмоқда.
Бу, айниқса, ҳақиқий маънавий қадриятларга, ҳаёт маъноси ва ички мувозанатни излашга қизиқиш ортиб бораётган замонавий дунёда муҳим аҳамият касб этади. Ўзбекистон ўз меҳмонларига айнан шундай йўлни - меҳр ва ҳурмат билан сақланиб келинаётган буюк исломий мерос билан танишиш орқали илдизларга, ҳақиқатга, Аллоҳга эришиш йўлини таклиф этади.
Араб мамлакатларидан келган мусулмонлар учун Ўзбекистонга қилган сафар шунчаки саёҳат эмас, балки ҳақиқий маънавий кашфиётга айланиши мумкин. Бу ислом тарихининг кам маълум, бироқ улуғвор жойларини ўзлари учун кашф этиш, маҳаллий аҳоли билан мулоқот қилиш, қардошлик, бирдамлик ва исломий ҳамжиҳатлик муҳитига шўнғиш имкониятидир.
Ўзбекистон нафақат исломий меросни сақлаб қолмоқда, балки уни бутун дунё билан баҳам кўрмоқда, одамларни маънавиятни излашга, тарихни ҳурмат қилишга ва мусулмон халқлари ўртасидаги биродарлик алоқаларини мустаҳкамлашга илҳомлантириб келмоқда.
Зиёвуддин Нуриддинов, ЎзА
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа 