Сайт тест ҳолатида ишламоқда!
04 Июл, 2025   |   9 Муҳаррам, 1447

Тошкент шаҳри
Бомдод
03:11
Қуёш
04:55
Пешин
12:33
Аср
17:42
Шом
20:04
Хуфтон
21:40
Bismillah
04 Июл, 2025, 9 Муҳаррам, 1447
Мақолалар

Ҳаёт эзгулик ва яхшилик туфайли доим ёруғ ва бардавом

29.03.2025   8197   5 min.
Ҳаёт эзгулик ва яхшилик туфайли доим ёруғ ва бардавом

Муносабат

Аллоҳга шукрки, бу йилги Рамазон ойи юртимизда янада файзли,  баракали ўтмоқда. Маҳаллаю гузарларда, хонадонларда хайру саховат тадбирлари, эҳтиёжманд инсонларга ёрдам қўлини чўзиш каби савоби улуғ амаллар уюшқоқлик билан амалга оширилмоқда. Шубҳасиз, улуғ айём кунларининг бундай шукуҳли ўтиши, оилалардаги қувончу шодликлар Яратган Парвардигорнинг диёримизга ато этган тинчлик неъматидандир.

25 март куни юртимизнинг барча ҳудудларида эҳсон дастурхонлари ёзилиб, ифторлик маросимлари ўтказилгани муборак ой шукуҳини янада оширди. Уларга олтмиш мингдан зиёд ҳамюртларимиз таклиф этилиб, рўзадору эҳтиёжмандлар, нуроний отахон-онахонлар, дуогўй мўйсафидларнинг кўнгли олинди.

Президентимиз Шавкат Мирзиёев пойтахтимизда ташкил этилган ифторликда иштирок этиб, нутқ сўзлади. Эзгу дуолар ила ўтган тадбирда қалбларимиз шодликка тўлиб, яна бир бор шукроналик ҳиссини туйдик. Албатта, бундай хайрли амалларнинг ажру савоблари ҳам улкан бўлади.

Рамазон ойида юртимизда етим-есир, бева-бечора, беморлар ва эҳтиёжмандлар ҳолидан хабар олиш, рўзадорларга ифторлик қилиб беришдек савобли амаллар неча асрлик эзгу анъаналаримиздан. Бундай хайрли ташаббуслар кун сайин кенгайиб бораётгани мамлакатимизга файз-барака ёғилиб турганидан яна бир нишона.

Моҳи Рамазон нафақат шахс камоли, нафс тарбиясида, балки жамиятга бир қанча ижобий таъсир кўрсатиши жиҳатидан ҳам аҳамиятли. Бу ойда кишилар ўзаро меҳр-муҳаббат ва ҳамжиҳатликда бўлади. Ҳамма бир вақтда рўза тутиб, таомланишни бошлаши жамиятда бирлик ва бир-бирини тушуниш ҳиссини кучайтиради. Камбағалларга ёрдам бериш, эҳсонлар қилиш орқали кам таъминланган қатламнинг турмуш даражаси яхшиланади.

Президентимиз ўз нутқида бугуннинг долзарб вазифаси — фарзандларимизни илм-маърифатга тарғиб этиш, ёт ғоялар таъсиридан сақлаш борасида имом-хатиблар, кўпни кўрган отахон ва онахонлар, маҳалла фаоллари, ҳожиларимизнинг ўрни беқиёс эканига урғу қаратди. Жамиятимиздаги эзгу ишларда дин пешволари, нуронийлар, кенг жамоатчилигимиз фаол иштирок этаётганини миннатдорлик билан таъкидлади.

Бу самимий эътироф бизга янада катта масъулият юклаб, ёшларни ташқи таъсирлардан ҳимоялаш борасида бундан-да фаол бўлишга ундайди.

Ўтказилган ифторликларнинг фазилатларига келсак, Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг мана бу ҳадислари ёдга тушади:

“Рўзадорга ифторлик берган одам, ўша рўзадорнинг ажрига тенг савоб олади” (Имом Термизий ривояти). Бу ҳадисдан англашиладики, ифторлик улашиш инсонга улкан савоб ва барака олиб келади. Уйда оила аъзолари билан, қўни-қўшни, кам таъминланган кишилар ва муҳтожлар билан бирга ифторлик қилиш ислом ахлоқининг муҳим қисмидир. Чунки Аллоҳ таоло бизларни бир-биримизга ёрдам бериш, меҳр-оқибат кўрсатишга буюради. Ислом дини меҳр-оқибатни инсоннинг энг улуғ хислатларидан бири сифатида улуғлайди.

Бундай ажри улуғ ишлар Рамазон ҳайити кунларида ҳам давом этади. Бу кун хурсандчилик қилинадиган, қавм-қариндошлар, ёру дўстлар ўзаро дийдорлашиб, бир-бирларидан ҳол-аҳвол сўрайдиган, Аллоҳ таолонинг фазлу марҳамати ёғиладиган кундир. Шунинг учун ҳам ийд кунлари бутун юртимизда кенг миқёсда нишонланади.

Кеча давлатимиз раҳбарининг “Рамазон ҳайитини нишонлаш тўғрисида”ги қарори эълон қилинди. Унда бу кунларни байрамона ўтказиш, маҳаллаларда ўзаро ҳурмат ва меҳр-оқибат қадриятларини тараннум этиш, эҳтиёжмандларга ёрдам кўрсатиш бўйича зарурий тавсиялар берилди.

Албатта, бундай байрамлар, шодиёналар тинч-осойишта элга татийди. Зеро, тинчлик ва тотувлик ҳар бир жамиятнинг энг катта бойлиги ҳисобланади. Юртимизда тинчлик-осойишталик ҳукм суриши Аллоҳнинг буюк неъматидир. Буни қадрлашимиз ва шукрона қилишимиз лозим. Байрам кунларида, гарчи айб бошқа томонда бўлса ҳам, ўзимиз бориб, дўстлик ва оға-инилик ришталарини тикласак, катта ажр-савобга эришамиз.

Яна бир нарсани эслатиб ўтиш лозим: бу ҳайит кунларини азага, ҳафагарчиликка айлантирмаслик керак. Ўтганларни эслаш, руҳларини шод этиб, дуойи ҳайрлар қилиш яхши амал. Лекин булар байрам шукуҳига таъсир қилмаслиги зарур. Бу кунларда яқинларини йўқотган хонадонларга бориб, яраларини янгилаб юриш мусулмонга ярашмайди. Шундай экан, бу айёмни шодиёна билан ўтказайлик.

Ҳайит чинакам байрам экан, бу кунда бир-биримизга хурсандчилик улашайлик. Имкон бўлса, аҳли оиламиз, фарзандларимизга ҳадялар берайлик. Оилаларда нафақат Рамазон ойи, ҳайит кунлари, балки бошқа пайтларда ҳам байрамона кайфият ҳукм сурсин.

Давлатимиз раҳбари ўз сўзида буюк мутафаккир Алишер Навоий бобомизнинг “Яхшиларнинг иши — яхшилик қилишдир”, деган ҳикматини бежиз тилга олмади. Рамазон ойи туфайли нафсларимиз имкон қадар тарбияланди, гўзал хулққа, ўзгаларга ёрдам бериш каби яхши хислатларга одатландик. Ўзимизни ёмон одат ва ишлардан тийишни ўргандик. Энди мана шу одатни сақлаб қолиб, бундан кейин ҳам давом эттиришга ҳаракат қилайлик. Эришган маънавий даражамизни бир умрга сақлаб қолишга интилайлик. Зеро, Юртбошимиз таъкидлаганидек, бу ҳаёт айнан эзгулик ва яхшилик туфайли доимо ёруғ ва бардавомдир.

 

Шайх Нуриддин ХОЛИҚНАЗАР,

Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий

Мақолалар
Бошқа мақолалар

Бундан ортиқ ютуқ бўлиши мумкинми?

30.06.2025   5001   5 min.
Бундан ортиқ ютуқ бўлиши мумкинми?

Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.
Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.


Саҳобаи киромлар иймону Ислом, шариату тариқат, ахлоқу одоб ва шунга ўхшаш барча керакли нарсаларда ҳар бирлари биз учун муқтадо бўлган ажойиб инсонлар жамоасидир.

Ушбу мавзуга киришдан аввал «саҳоба» ва «фазл» сўзларининг маъноларини яхшилаб ўрганиб олишимиз лозим.

«Саҳоба» сўзи «саҳиба» ўзагидан олинган бўлиб, луғатда «суҳбатдош бўлмоқ» ва «соҳиб бўлмоқ» деган маъноларни англатади.

Истилоҳда эса Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламни мусулмонлик ҳолларида кўрган одамга саҳоба дейилади.

Мусулмон одам Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламни кўрса бўлди, суҳбатлашиб ўтирмаса ҳам саҳоба бўлаверади.

Уламолар бу масалада кўплаб батафсил баёнотлар, турли фикр-мулоҳазаларни келтирганлар. Лекин мазкур тортишувларнинг барчасининг натижаси юқоридаги таърифга бориб тақалади.

«Фазл» сўзи луғатда «зиёда», «ортиқлик», «устунлик» деган маъноларни англатади.

Шундан «Саҳобаларнинг фазли» иборасининг маъносини тушуниб олиш мумкин.

Пайғамбар алайҳиссалом ҳазрати Жобир розияллоҳу анҳуга ва «Байъатир-Ризвон»да иштирок этган бошқа саҳобийларга қарата: «Сизлар ер юзидаги энг яхши одамсизлар», деганлар.

Шунга биноан, ҳар бир мусулмон мазкур бахтиёр шахсларни севиши, ҳурматлаши ва эъзозлаши лозимдир.


Аллоҳ таоло уларга «яқин фатҳ»ни мукофот қилиб берди. Ҳудайбиядан сўнг тезда бутун дунёни фатҳ қилиш бошланди. Икки ойдан кўп вақт ўтмай, биринчи, энг муҳим фатҳлардан бири – Хайбар фатҳи бўлди. Ундан кейин эса навбатдаги фатҳлар кетма-кет содир бўлаверди.

Мусулмонлар Ислом жамиятининг асл мағзини, жавҳарини ташкил этар эдилар. Улар уч қисмдан иборат бўлиб, биринчи қисм пешқадам муҳожирлар эди.


«Биринчи пешқадам муҳожирлар».

Улар Маккаи Мукаррамада ҳеч ким иймонга келмаган пайтда иймонга келган, кофирларнинг озорларига чидаган, уларнинг зулмларига бардош берган улкан саҳобийлардир.

Уламолар: «Ушбу оятда «олий мақом эгалари» деб сифатланаётган муҳожирлар Бадр урушига қадар Маккаи Мукаррамадан Мадинаи Мунавварага ҳижрат қилган саҳобалардир», дейдилар. Чунки улар энг қийин вақтда иймонга келиб, энг қийин вақтда ҳижрат қилган шахслардир. Бадр урушида мусулмонлар ғолиб келиб, Ислом жамияти юзага чиқиб, ўз таянчига эга бўлганидан кейин ҳижрат қилиш ҳам осон бўлиб қолган.


Иккинчи қисм – «ансорийлар», яъни Мадина аҳлларидан биринчи бўлиб Исломга келган, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга «Ақаба»да байъат қилган, дин қардошларини ўз юртлари – Мадинага таклиф этган, маккаликлар ҳижрат қилиб борганларида ўзлари емай, уларга едирган, ўзлари киймай, уларга кийдирган, уйларини, молу мулкларини бўлиб берган, дину диёнатлари учун молу жонларидан кечишга тайёр турган мадиналик пешқадам мусулмонлардир.


Учинчи қисм – «уларга яхшилик билан эргашганлар», яъни пешқадам муҳожир ва ансорийларга яхшилик билан эргашганлардир. Улар васф қилинмиш пешқадам муҳожир ва ансорийлардан кейин, мазкур машҳур воқеалардан кейин мусулмон бўлиб, худди пешқадам мусулмонлар каби ихлосли, ибодатли ва тақводор кишилар бўлганлар. Уларга фақат пешқадамлик, яъни энг қийин дамда сафда бўлмаганликлари етишмайди, холос. Аллоҳ ана шу уч тоифадаги мусулмонларнинг барчасидан «рози бўлди, улар ҳам Аллоҳдан рози бўлдилар».


Банда эришиши мумкин бўлган энг юқори мартаба Аллоҳнинг розилигидир. Зотан, ҳар бир банданинг олий мақсади ҳам мана шу. Банданинг Аллоҳдан розилиги Унинг қадарига ишониши, қазосидан яхшилик кутиши, неъматларига шукр қилиши, бало-офатларига сабр қилишидир.

Аллоҳ улардан рози эканлиги учун: «Уларга остидан анҳорлар оқиб турган ‎жаннатларни… тайёрлаб ‎қўйди».

Улар мазкур жаннатга вақтинчаликка кирмаслар, балки «улар у (ер)ларда абадий мангу қолувчи ‎бўлган ‎ҳолларида‎».

Аллоҳ таоло улардан рози бўлмаганида, уларни бундай икромга сазовор қилмас эди.


«Ана ўша улкан ютуқдир».

Бундан ортиқ ютуқ бўлиши мумкинми?


Аллоҳ «Ҳашр» сурасида саҳобаи киромларни шундай мадҳ этади:

«Диёрларидан ва мол-мулкларидан жудо ‎қилинган, Аллоҳдан фазл ва розилик умид ‎‎қиладиган ҳамда Аллоҳга ва Унинг Расулига ёрдам ‎берадиган фақир муҳожирларгадир. ‎Ана ўшалар ‎содиқлардир‎» (8-оят).

Муҳожирлар аслида маккалик кишилар бўлиб, дину иймон йўлида она юртларини, мол-мулкларини, қариндош-уруғларини ташлаб, Мадинаи Мунавварага ҳижрат қилганлар (кўчиб ўтганлар). Шу сабабли уларнинг кўпчилиги мискин, фақирга айланганлар.

Улар фақатгина Аллоҳ берадиган фазлни деб, Унинг розилигини топамиз, деб бу машаққатларга бўйин эгдилар. Қийин аҳволга қарамасдан, Аллоҳнинг ва Расулининг ишига қўлларидан келган барча ёрдамларини аямадилар. Шунинг учун ҳам Аллоҳ уларни «Иймонларида содиқ кишилар» деб мақтамоқда.
 

«Ҳадис ва ҳаёт» китобининг 21-жузидан олинди