30 Июн, 2025, 5 Муҳаррам, 1447
30 Июн, 2025, 5 Муҳаррам, 1447
Санкт-Петербургдаги машҳур Эрмитаж музейида оғирлиги 11,2 тонна келадиган улкан тош сақланмоқда. Бу оддий тош эмас. У Соҳибқирон Амир Темур даврига, яъни Темурийлар сулоласи ҳукмронлик қилган буюк бир даврга оид тарихий ёдгорликдир.
Ушбу тош 1937 йили Ўзбекистон ҳудудида жойлашган Улуғ тоғда топилган. Унинг юзига эпитафия – ёдгорлик матни ўйиб ёзилган бўлиб, у Соҳибқирон Амир Темурнинг Дашти-Қипчоқга қилган машҳур юришига бағишланган.
Матнда бундай дейилади: “793 ҳижрий сана, яъни қўй йили, ёз ойида Турон султони Темурбек 200 минглик қўшин билан Тўхтамишхонга қарши юришга отланди. У шу ерга етиб келгач, ушбу ёдгорликни ўрнатди. Аллоҳ зафар берсин, инша Аллоҳ. Аллоҳ инсонларга раҳм айласин, бизларни дуоларида эслашсин”.
Бу ёдгорлик нафақат ҳарбий зафарни, балки Амир Темурнинг ўз халқи ва келажак авлодлар олдидаги масъулияти ҳамда исломий қадриятларга садоқатини ҳам намоён қилади.
Улуғтоғ тоғларида Амир Темур ўз лашкарини жойлаштирган ва ушбу хотиратошни ўрнатишга қарор қилган. Аскарлар тош йиғишган, маҳаллий усталар эса тошга тарихий матнни ўйиб ёзганлар. Бу ҳаракат соҳибқирон Амир Темурнинг ҳар бир ютуғи замирида қадрият, хотира ва ибрат қолдириш истаги борлигини кўрсатади.
Эрмитаж музейида нафақат ушбу тош балки Темурийлар даврига оид бошқа ноёб экспонатлар ҳам бор. Улар орасида: “Мироншоҳ Амир Темурнинг ўғли номига тайёрланган хризолит муҳри, Темурий аёлларининг буюк намояндаларидан бири”, Гавҳаршод бегимга тегишли нефрит узук ҳамда бошқа кўплаб тарихий ашёлар бор.
Бу каби ёдгорликлар нафақат тарихий ахамиятга эга, балки буюк аждодларимиз қолдирган маънавий мероснинг ёрқин намунасидир.
И.Аҳмедов тайёрлади.
2025 йилнинг 26 июнь куни – янги 1447 ҳижрий йил – Муҳаррам ойи бошланишининг 1 кунидир. Ашуро куни 2025 йилнинг 5 июль, шанба кунига тўғри келади.
Муҳаррам ойи қандай ой?
Муҳаррам ойи – мусулмонлар тақвимининг биринчи ойидир. Бу ой Аллоҳ таоло уруш, қон тўкишни ҳаром қилган (Зулҳижжа, Зулқаъда, Муҳаррам, Ражаб) тўрт ойнинг бири бўлиб, унинг ўнинчи куни яъни, ашуро куни алоҳида фазилатларга эга.
Ашуро қандай кун?
Бу кун ҳақида Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Бу шундай яхши кундирки, бу кунда Аллоҳ Бани Исроилни душманларидан қутқарган. Шу боис Мусо алайҳиссалом бу кунда рўза тутган. Мен Мусога кўпроқ (яқин бўлишга) ҳақлироқман”, дедилар ва у кунда рўза тутиб, одамларни ҳам унинг рўзасини тутишга буюрдилар” (Имом Бухорий ривояти).
Ашуро куни рўза тутиш ўтган бир йиллик гуноҳларга каффорат бўлади.
Бу ҳақда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ашуро кунининг рўзаси – Аллоҳдан умид қиламанки – бир йил олдинги гуноҳларга каффорат бўлади”, деганлар (Имом Муслим ривояти).
Бу кун яқинларга кенгчилик қилиш, бир йиллик кенгчиликка сабаб бўлади.
Абу Саъд розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ким Ашуро куни аҳли аёлига кенглик яратса, Аллоҳ унга йил бўйи кенглик яратади”, дедилар (Имом Байҳақий ривояти).
Суфён ибн Уяйна раҳматуллоҳи алайҳ: “Бу ҳадисни олтмиш йил тажриба қилдим ва фақатгина яхшилик кўрдим”, деганлар.
Ашуро кунини Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам қандай ўтказардилар?
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бу кунни ўтказиб юбормаслик учун қаттиқ ҳаракат қилардилар, унинг савобига эришиш учун бу куннинг келишини интиқлик билан кутардилар. Бу ҳақда Ибн Аббос розияллоҳу анҳу айтадилар: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламни Ашуро куни рўзасини Рамазон ойи рўзасини кутиб соғингандек, бошқа кун ва ой рўзасини кутганларини кўрмадим” (Имом Бухорий, Имом Муслим ривояти).
Абдуллоҳ ибн Аббос розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Ашуро куни рўзасини тутиб, одамларни ҳам бу куннинг рўзасини тутишга буюрганларида, саҳобалар: “Ё, Расулуллоҳ! Бу кун яҳудий ва насронийлар улуғлайдиган кун-ку!” дейишди. Шунда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Аллоҳ хоҳласа келаси йил тўққизинчи куни ҳам тутамиз”, дедилар. Аммо, келаси йил келмасидан Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам вафот этдилар (Имом Муслим ривояти).
Уламоларимиз Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ушбу ниятларига эътиборан, Ашуро кунига қўшиб бир кун олдинги ёки бир кун кейинги кунда ҳам рўза тутмоқ афзал дейдилар.
Аллоҳ таоло ушбу ойнинг фазилатларидан барча мўмин-мусулмонларни тўлиқ баҳраманд этсин. Ўзининг розилигини топадиган амалларда бардавом қилсин.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Матбуот хизмати
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа 