Сайт тест ҳолатида ишламоқда!
07 Июн, 2025   |   11 Зулҳижжа, 1446

Тошкент шаҳри
Бомдод
03:06
Қуёш
04:50
Пешин
12:27
Аср
17:36
Шом
19:57
Хуфтон
21:34
Bismillah
07 Июн, 2025, 11 Зулҳижжа, 1446

Закотга доир масалалар

08.06.2016   738   31 min.
Закотга доир масалалар

كتاب الزكوة

الزكاة واجبة على الحرّ العاقل البالغ المسلم إذا ملك نصاباً ملكاً تاماً وحال عليه الحول

 “Закот озод, ақлли, балоғатга етган мусулмонга, нисобга тўла эга бўлса ва нисобга эга бўлганига бир йил тўлса, вожиб бўлади. Закотнинг вожиб бўлиши Аллоҳ таолонинг:

 وآتوا الزكاة

 Закотни беринглар", ояти каримасига ва Расулуллоҳнинг (соллаллоҳу алайҳи ва саллам):

 أدوا زكاة أموالكم

  Молларингизнинг закотини адо этинглар, деганларига биноандир. Бутун Ислом уламолари закотнинг вожиблигига иттифоқ қилишган.

 Бу ўринда вожибдан мурод фарз”дир. Чунки уннинг фарзлигига ҳеч қандай шубҳа йўкдир.

 Закот вожиб бўлиши учун нисоб миқдоридаги мулк бўлиши лозим. Чунки, Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) закот вожиб бўлишининг сабабини нисоб билан белгилаганлар. (Закот вожиб бўлиши учун нисобга) бир йил тўлиши лозим, чунки мол ўсадиган муддат бўлиши керак. Шариат уни бир йил билан белгилаган. Чунки Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): “Молда, унга бир йил ўтмагунча закот йўқ”, деганлар. Зеро, йил, ҳар фаслларни ўз ичига олгани учун, унга молни ўстириш имконни беради. Ва кўпинча фаслларда нархлар ўзгаради, шу боисдан ҳукм кўпига боғланган. Сўнг, закотни дарҳол (бериш) вожиб дейилган, чунки мутлақ (бирор нарсага боғланмаган) буйруқ тақозоси ана шундай. Баъзи ривоятда дарҳол бериш вожиб эмас, чунки бутун умр адо қилиш вақтидир, дейилган. Шунинг учун бепарволик натижасида нисоб нобуд бўлиши сабабли зомин бўлмайди (закот бермайди).

 وليس على الصبي والمجنون زكاة

 “Балоғатга етмаганларга ва мажнунларга закот вожиб бўлмайди”.

 ومن كان عليه دين يحيط بماله فلا زكاة عليه

 "Кимнинг зиммасида молини қамраган (нисоб миқдоридаги молига тенг ё ошиқ) қарзи бўлса, унга закот вожиб бўлмайди".

 وإن كان ماله أكثر من دينه زكى الفاضل إذا بلغ نصاباً

 Агар моли қарзидан ошиқ бўлса ошгани агар нисобга етса, шундан закот беради.

Молини қамраган қарздан мурод бандалар томонидан талаб қилувчиси бўлган қарзлардир. Назр ва каффорат қарзлари бунга кирмайди.

ومن له على آخر دين فجحده سنين ثم قامت له به بينة لم يزكه لما مضى

"Кимнинг биров зиммасида қарзи бўлиб, қарздор йиллар мобайнида қарзини инкор қилган бўлса, сўнг қарзга ҳужжат топилса, ўтган йиллари учун закот бермайди".

 Ҳазрати Али (розийаллоҳу анҳу): "Беркитилган ва топилишига умид бўлмаган молда закот йўқдир", деганлар. Чунки, закот вожиб бўлишининг сабаби ўсувчи молдир. Яъни, молнинг эгаси унинг тасарруфига қодир бўлсагина молда ўсиш бўлади.

 Йўқолган  мол, тортиб олинган мол, денгизга тушиб кетган мол, чўлга кўмилган мол, агар жойи эсдан чиқарилган бўлса, беркитилган ва топилишига умид бўлмаган мол кабидир.

 Уйда кўмиб қўйилган мол, уни топиш осонлигидан нисоб бўлади (йўқолган ҳисобланмайди).

 

Муҳаммад ШАРИФ ЖУМАН 

тайёрлади. 

 

Бошқа мақолалар
Янгиликлар

Муаззам кунлар оғушидамиз

05.06.2025   7033   4 min.
Муаззам кунлар оғушидамиз

Диёримизга улуғ айём кириб келмоқда. Қутлуғ Ийдул Азҳо ватандошларимизни хайру саховат, меҳр-оқибат сари чорлайди. Бу байрам чин маънода одамийлик айёми. Инсонларга меҳр, ўксик кўнгилларга шодлик улашиш фурсати.


Қалблари ҳиммат ва карам неъматидан бобаҳра халқимиз бу муаззам кунларни бой бермаслик учун фурсатни ғанимат биладилар ва савобдан баҳраманд бўлиб қолишга ҳаракат қиладилар.


Динимиз кўрсатмалари, шариат ҳукмларини устивор тутган қодир ватандошларимиз қурбонликлар қилиб, Ҳақни рози қилишга, ҳақдорлар кўнглини олишга интиладилар. Яратганнинг раҳмати ёғилиб турган дамларда дуолар мустажоб бўлади. Аллоҳ таоло ўзининг каломида “Парвардигорингиз учунгина намоз ўқинг ва қурбонлик қилинг”, - деб марҳамат қилади.


Бу борада сарвари коинот саййидимиз ибратлари ўринли. Оила аъзоларимизни йўқлаш, қўшнилар ҳолидан хабар олишда, мискинларни севинтириш-у, хасталар аҳволидан  огоҳ бўлишда уларнинг ҳадиси мубораклари бизга нурли йўл, деймиз.


Амаллар кўп. Уларга бериладиган савобларнинг даражаси амалга қараб белгиланади. Энг савоби кўп амал бу фарз ҳисобланса, бошқаларга яхшилик улашиш ундан кейинги ўринда турадиган улуғ ибодатдир!


Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам муборак ҳадисларида бошқаларга қилинадиган яхшиликни фарздан кейинги ўринда туришини баён қилиб шундай дедилар: “Фарзларни адо қилишдан кейинги ўринда турадиган Аллоҳга энг суюкли бўлган амал бу мусулмонинг қалбига хурсандчиликни киритишдир”.


Шунинг учун Шайх Абдуллоҳ Ҳошим раҳматуллоҳи алайҳ қозиликдан келган маошнинг тенг ярмига ширинлик сотиб олиб, ўзлари билан олиб юрар ва ҳар доим учратган болага ширинликдан бериб, уни хурсанд қилар эдилар.


Улуғ кунларда турибмиз. Ҳар дамни ғанимат билишлик, бир биримизга саховатда ибрат бўлишимиз савобли амаллар эканини ҳис қилмоғимиз лозим. Бу кунда исрофгарчиликдан холи дастурхонлар ёзиш, боримизни бошқалар билан бўлишишга интилишимиз даркор. Хайрни,  яхшиликни гуноҳга алмаштириб қўймаслик учун ҳам уйғоқ кўнгил бўлиш талаб этилади.


Бугун муаззам кунлар оғушидамиз, дедик. Ватандошларимиз улуғ сафарларни ихтиёр этганлар. Айни фурсатларда ҳожиларимиз Мино, Арофат водийларида, Муздалифада – дуолар қабул бўладиган маконларда, замонларда ибодатлар қилиб, элу юртга тинчлик, осойишталик сўрамоқдалар. Бу дуолар баракотидан диёримиз аҳлига қанча яхшиликлар етишади, иншааллоҳ. Ибодатлар ҳузурини тотган одамларнинг қалби салим, эҳсону, мурувватда пешқадам бўлишлари бу энг катта яхшилик аслида. Ҳожиларимиз сафар одобларини тушуниб, улуғ даргоҳлардан насибадор бўлиб қайтадилар. Диёримизга қайтганларидан сўнг эса ёшларимиз маънавиятига камарбаста бўладиган, Ҳақ ва ҳақиқат йўлида сидқидил хизмат қиладиган холис Ҳақ хизматчиларига айланадилар, деган умидимиз бор. Бундай улуғ зиёратлар инсонни қайси ёшда бўлмасин, эзгуликларга хайрихох қилади. Ўзгалар қалбини тушунишга, ватан ва халқ манфаати йўлида саъй-ҳаракатга чорлайди.


Бу кунларнинг Яратган даргоҳидаги ўрни мушарраф. Ҳайит кечаларида дуолар қабул бўлади. Қурбонлик гўштларидан насибадор оилаларга хурсандчилик киради. Бу эҳсонлар ортида ҳам меҳр-оқибат, ўзаро бағрикенглик мақсади мужассам. Биз бу маконда яшарканмиз, турли миллатлар вакиллари ягона Ўзбекистоннинг фуқароларимиз. Ўзаро тенглик, адолат ҳукм сурган юртда биродарлик, яхши қўшничилик анъаналарини қадрлаб яшамоқдамиз. Маҳаллаларда ҳамкорлик билан ободлик сари йўл очиляпти. Ватанимиз кундан- кунга фаровон, халқимиз турмуши чиройли бўлиб боряпти. Бу неъматларга шукрона қилиш, тўғри йўлда собитқадам бўлиш маърифатимиз, маънавиятимиз камолидан дарак беради.


Халқимизга саодат ва сано айёми – Қурбон ҳайити муборак бўлсин! Барчамизни Яратган хайру хурсандчиликлар устида бардавом қилсин. Ватанимиз тинч, юртдошларимизнинг оилалари фаровон бўлсин.

Холмурод МАМАЖОНОВ,

Фарғона шаҳар “Уммул қуро” масжиди имом-хатиби

Ўзбекистон янгиликлари