26 Октябр, 2025, 4 Жумадул аввал, 1447
26 Октябр, 2025, 4 Жумадул аввал, 1447
Замон глобаллашгани сари унинг фойдалари билан бирга зарарлари ҳам тобора намоён бўлмоқда. Шулардан бири кийиниш масаласидир. Ёшларимиз тақлидга ўч бўлгани боис интернет сайтлари ва ижтимоий тармоқларда кўрган модалари ортидан эргашишга ҳаракат қиляптилар.
Натижани эса кўриб турибмиз: йигитлар калтаиштон кийишиб, бурни ва қулоқларини тештириб олмоқда. Қизлардан эса ҳаё пардаси кўтарилган. Энг ёмони, булар оддий ҳол сифатида қабул қилинмоқда.
Муқаддас динимизда ҳар бир нарсанинг одоби бўлгани каби, кийинишнинг ҳам гўзал тартиб-қоидалари бор. Кийим – инсон зийнати. У киши маънавияти, маданияти, диди ва дунёқарашининг ёрқин кўзгусидир. У инсонни иссиқ-совуқдан сақлайди, авратларини беркитади ва кишига зийнат бўлиб хизмат қилади.
Аллоҳ таоло бундай марҳамат қилади: “Эй, Одам авлоди! Сизларга авратларингизни беркитадиган либос ва патлар (зийнат кийимлари)ни туширдик. (Аммо) тақво либоси – бу, яхшироқдир. Бу(лар) Аллоҳнинг мўъжизаларидандир. Шояд (буни) эслаб кўрсалар!” (Аъроф сураси, 26-оят).
Бугунги глобаллашув даври либосларга ҳам маълум маънода ўз таъсирини ўтказаётгани ачинарлидир. Ғарбдан кириб келаётган ажнабий суратлар ва турли ёзувлар акс этган кийимларни кўриб, ёқа ушлайсан киши. Айниқса, айрим ўсмир йигитлар устидаги либослар ҳар қандай инсонни таажжубга солиши шубҳасиз.
Абу Ҳомид Ғаззолий «Қалб ажойиботлари» номли китобида кўркам ва қимматбаҳо кийимларга ўчлик шайтоннинг инсон қалбини забт этиш учун кирадиган эшикларидан бири экани ҳақида ёзган. Дарҳақиқат, шайтон инсонни умр бўйи олий нав ва фахрли кийимлар билан зийнатланишга чорлаб, шу йўл билан ҳам ўзига бўйсундиришга, нафсининг қулига айлантиришга ҳаракат қилади.
Шайх Шаъбий айтади: «Аҳмоқлар устингдан кулмайдиган ва фақиҳлар (шариат билимдонлари) айбламайдиган кийимни кий». Муҳаммад ибн Сирийн: «Шуҳрат олдин кийимни узун кийишда эди, сўнг уни янгилашга ўтди», деган. Умар ибн Хаттоб: «Кийимнинг дағал ва эскирганини кийинглар», деганлар. Бу зот масжид минбарида хутба ўқиётганларида, устиларида еттита ямоқ солинган кўйлак бор эди.
Одобимизда айниқса аёлларнинг кийинишига катта эътибор билан қаралган. Уларнинг юзи, икки қўл кафтидан бошқа ҳамма жойи уятли (аврат) бўлгани учун, у бегона назарлардан яширилиши ва кийиниш ҳам шунга муносиб бўлиши лозим. Ҳозирги пайтда айрим қиз-жувонлар ўртасида урф бўлганидай, енги ва этаги калта, кўкси очиқ кийимлар, гавда ва аъзоларини «кўз-кўз» қилиб турувчи тор ва юпқа-ҳарир кўйлаклар, энг ачинарлиси, кўкрак, киндик ва болдирларини очиб, ҳаммага намойиш қилиб юришлар одобимизга мутлақо зиддир.
Америка тери касалликлари мутахассислари ўтказган тадқиқотлар натижасида ғарблик аёллар ёш бўла туриб ҳусн ва жозибаларини тез йўқотаётганлари, барвақт ажин тушаётгани ва унинг тез кўпайиб кетаётгани, аксинча, муслима аёлларнинг етмиш-саксон ёшда ҳам юзлари чиройли, ажинсиз ва нурли экани, уларда ғарб аёлларида кўп учрайдиган тери саратони (раки) хасталиги деярли кузатилмаётгани аён бўлди.
Бошқа соҳаларда бўлгани каби, кийиниш борасида ҳам мусулмон инсон аввало ҳалол-ҳаромга эътибор бериши лозим. Унинг киядиган кийими ҳалол касб билан топилган бўлиши ва уни кийиш шаръан ҳаром бўлмаслиги керак.
Бугун айрим кишилар ҳатто давраларга ҳам пала-партиш, кир-чир кийимларда келиб қолади. Кийим кир бўлса, ювади, йиртилса, тикади, бужмайса, дазмоллайди, тугмаси узилса, қадайди ва ҳоказо.
Саҳл ибн Ҳанзалиядан ривоят қилинади: «Бизга Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: «Албатта, сизлар биродарларингиз ҳузурига борурсизлар. Бас, либосингизни тузатинг, эгар-юкларингизни тузатинг, одамлар ичида худди холдек бўлинг», дедилар» (Имом Аҳмад, Абу Довуд, Тобароний ва Ҳоким ривояти).
Хуллас, ёшларимизга айтар сўзимиз шуки, ғарбга тақлид қилишимиз билан ҳеч нарсани йўқотмаймиз, деб ўйлашингиз мумкин. Бу жуда катта хато. Чунки ўзлигидан мосува инсоннинг йўқотадиган бошқа нарсаси йўқ.
Тавфиқ Аллоҳдан!
Мансур ЎРОЛОВ,
Сергели туманидаги “Нўғайқўғон” жоме масжиди имом ноиби
Ислом динида мусулмонларни ор-номусини ерга уриш (топташ), уларни камситиш, ҳақорат қилиш ва хўрлаш тақиқланганлиги билан бир қаторда мусулмон бўлмаганларни ҳам ҳақоратлаш ва уларга ҳурматсизлик қилиш тақиқланади.
Мусулмон бўлмаган бошқа бир номусулмонни ҳақоратлаши, унга туҳмат, бўҳтон қилиши ёки ёлғон сўзлаши мумкин. Бироқ Ислом дини ўз эътиқодидагиларни мусулмон бўлмаганларни, ҳатто уларнинг оиласи ва насли, авлодини ҳам ҳақоратлашдан қайтаради.
Ривоят қилинишича, Миср волийси Амр ибн Осс розияллоҳу анҳунинг ўғли бир мусулмон бўлмаган фуқарони ноҳақ жазолайди. Шунда бу адолатсизлик Ҳалифа Умар ибн Ҳаттоб розияллоҳу анҳуга етиб боради ва Умар розияллоҳу анҳу мусулмон бўлмаганни волийнинг ўғли қандай жазолаган бўлса, уни ҳам ҳудди шундай жазолашга буюради ҳамда “Қачондан бери сиз онасидан озод ҳолда дунё келган инсонларни ўзларингизнинг қулингиз қилиб олдингиз?” деб айтади[1].
Қўли ва тили билан мусулмонларга озор бериш ҳамда уларни ҳақоратлаш қай даражада тақиқланган бўлса, бу жиноятларни мусулмон бўлмаганларга нисбатан содир этиш ҳам тақиқланади. Бу ҳақда “Дурр ал-мухтор”да қуйидагилар баён этилади: “Мусулмон бўлмаганларга нисбатан зиён етказишнинг барча турлари тақиқланган ҳамда мусулмонни ғийбат қилиш тақиқлангани сингари мусулмон бўлмаганларни ҳам ғийбат қилиш тақиқланади[2].
Моликий мазҳабининг атоқли фақиҳларидан Имом Шиҳобиддин ал-Қарофий ўзининг “Ал-Фуруқ” номли асарида қуйидагиларни келтириб ўтади:
“Мусулмон бўлмаганларни мусулмонлар билан битимни имзолашлари (келишувга келишлари) улар учун бир қатор ҳақ-хуқуқларининг мустаҳкамланишига сабаб бўлади. Жумладан:
улар бизнинг зиммамизда ҳисобланишади,
улар бизнинг ҳимоямиз ва ғамҳўрлигимиз остида бўладилар,
улар биз каби ҳаёт кечирадилар, шунингдек улар Аллоҳнинг, Унинг Расули акрам соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳамда Ислом динининг ҳимоясида бўладилар.
Бас, ким энди шу чегарани бузса ва мусулмон бўлмаганларга тили ёки қўли билан озор берса Аллоҳнинг, Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ва Ислом динининг кафиллигига бепарволик қилган бўлади”[3].
Ибн Обидин ал-Шомий эса мусулмон бўлмаганларнинг қуйидаги ҳақ-ҳуқуқларини келтиради:
“Мусулмон бўлмаганларни мусулмонлар билан келишувга келишлари натижасида улар мусулмонлар эга бўлган ҳақ-ҳуқуқларнинг барчасига мусулмонлар каби тенг эга бўладилар. Ҳатто агар мусулмонни ғийбат қилиш тақиқланган бўлса номусулмонни ҳам ғийбат қилиш тақиқланади. Бироқ уламолар: “Мусулмон бўлмаганларга жабр-зулм қилиш янада улкан гуноҳлардан ҳисобланади[4]”.
Имом Косоний ўзининг “Бадоиус-санои” номли асарида мусулмон ва мусулмон бўлмаганларнинг ҳақ-ҳуқуқлари тенг экани тўғрисида қуйидагиларни айтиб ўтади:
“Мусулмон бўлмаганлар ҳудди мусулмонлар каби бирдек ҳақ-ҳуқуқларга ҳамда бурч ва маъсулиятларга эгадирлар”[5].
Дарҳақиқат, юқоридаги фақиҳ уламоларнинг фикрлари мусулмонларни мусулмон бўлмаганларнинг қадр-қимматини юксак даражада муҳофаза этишларининг ҳамда уларнинг ҳуқуқ ва эркинликларини ҳурмат қилишларининг яққол исботидир.
Зеро, Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ўзлари доимо мусулмон бўлмаган аҳолига нисбатан яҳши муомалада бўлишга буюрганлар ва бу борада ҳам бизга ўзлари намуна бўлганлар.
Шу сабабдан, мусулмон бўлмаган фуқароларни жабр-зулмлардан, турли ёмонликлардан муҳофаза этишни кафиллигини олиш – Ислом давлатининг вазифаларидан ҳисобланади.
Агар давлат ўзининг мусулмон бўлмаган фуқароларининг ҳавфсизлигини, уларнинг ҳақ-ҳуқуқларини тўғри таъминлай олмаса, Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Жабр чеккан, зулм кўрган одамларнинг ҳимоячиси мен бўламан ва қиёмат кунида уларнинг ҳақ-ҳуқуқларини ўзларига қайтариб олиб бераман” деганлар.
Яна Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам бундай деганлар:
“Огоҳ бўлинг! Кимда-ким мусулмон бўлмаган аҳолига зулм қилса, унинг ҳақ-ҳуқуқларини камситса, тоқати етмайдиган бирор ишга мажбур қилса ёки унинг руҳсатисиз бирор нарсасини олса жонлар қайта тириладиган кун (қиёмат)да мен унинг ҳимоясида бўламан”[6].
Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг бу каби айтган сўзлари мусулмонларни доимо мусулмон бўлмаган фуқароларнинг ҳуқуқларини ҳимоя қилишларида жавобгарликни, маъсулиятни англаб етишларига ҳизмат қилади.
“The Fatwa on Terrorism and Suicide Bombings” китобидан
Даврон НУРМУҲАММАД таржимаси
[1] Ал-Ҳиндий, Канз ал-уммал, 2:455.
[2] Ал-Ҳаскафий, ал-Дурр ал-мухтар, 2:223; Ибн Обидин ал-Шомий, Радд ал-муҳтар.
[3] Ал-Қарофий, ал-Фуруқ, 3:14
[4] Ибн Обидин ал-Шомий, Радд ал-муҳтар, 3:273, 274.
[5] Ал-Косоний, Бадоиус-санои, 7:111.
[6] Абу Довуд, ал-Сунан: Китаб ал-ҳараж ва ал-имара ва ал-фай, 3:170 §3052, Байҳақий, ал-Сунан ал-кубра, 9:205 §18511, Мунзирий, ал-Тарғиб ва ал-тарҳиб, 4:7 §4558, Ал-Ажлуний, Кашф ал-ҳафа, 2:342.
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа