Асли диндан бўлмаган нарсани динга киритиш "бидъат" дейилади.
"Бидъат" сўзи "янги пайдо бўлган нарса" маъносини англатади.
Шаръий истилоҳда эса, дин комил бўлгандан кейин унда пайдо қилинган нарса бидъатдир.
Динга янгилик киритиш харом саналади. Нега десангиз, Ислом дини Аллоҳ таоло кўрсатган йўл-йўриқлардан иборат. Банда ўз ақлига, ҳавойи нафсига суяниб динга бирор нарса киритса, қаттиқ адашибди. Зеро, Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам бундай деганлар: "Динда янги пайдо бўлган нарсадан четланинглар. Ҳар қандай янги пайдо қилинган нарса бидъат, ҳар бир бидъат залолатдир".
Яна бир ҳадиси шарифда: "Ким динимизга-унда бўлмаган нарсани қўшса у қайтарилади" дейилган.(бухорий ва муслим ривояти)
Шуни ҳам айтиб ўтиш лозим: мусулмонлар ҳаётида янги пайдо бўлган, Ислом дини асосига тегишли бўлмаган нарсалар бидъат ҳисобланмайди. Яъни динга зид, дин далилларига, қоидаларига хилоф ҳар қандай бидъат рад қилинади. Аммо динга зид бўлмаган, унинг асосларига таянган холда кейинчалик динни химоя қилиш ёки мусулмонлар ҳаётида қулайлик яратиш мақсадида жорий этилган амаллар рад этилмайди.
Жарир ибн Абдуллоҳ розияллоҳу анҳу ривоят қилишича, Росулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бундай деганлар: "Ким Исломда яхши суннат (яъни, йўл) пайдо қилса, унга ўшанинг, ўзидан кейин амал қилганларнинг савоби камайтирилмасдан берилади" (муслим, насоий доримий ривояти).
Бу ерда айтилишича, Ислом шариатига мувофиқ яхши нарсаларни жорий этиш жоиз. Унинг савоби ўша ишни бошлаб берган одамга ёзилади.
Базиларимиз ўйлаганимиздек агар янги пайдо бўлган нарса бидъат бўлаверса, унда мусулмонлар жуда танг ахволда қолишарди. Зеро, Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва саллам даврларида Қуръони карим ҳам китоб шаклига келтирилмаган, мадрасалар қурилмаган, турли илмлар алоҳида бўлиб шаклланмаган, ва китоблар ҳам ёзилмаган эди. Албатта буларнинг барчаси кейин пайдо бўлган.
Аллоҳ таоло ҳаммамизни хақ йўлдан адаштирмасин.
Машҳад мозор масжиди имом хатиби А. Турсунов. Манба асосида тайёрлади.
Машина йўлига чиқиб кетган одамни кўриб ҳайдовчи зўрға тўхтатиб қолди. Ундан ҳам олдин ёнидаги дўсти тушасолиб йўловчининг ёқасидан олди. Узр сўраб довдираётган одамни кўриб, ҳайдовчи тез тушди-да, дўстидан унинг ёқасини қўйиб юборишини сўради.
– Бу нима деганинг?! Сал бўлмаса қамалиб кетардинг-ку буни деб, – янада жаҳли чиқди дўстининг.
– Сен уни қўйиб юборавер, гап бор... Бўлди, ака, ҳушёр бўлиб етиб олинг... Йўқ, шошманг...
Ҳайдовчи ҳатто у одамнинг қўлига пул ҳам берди. Дўстини ҳайрон қолдириб, машинага қайтди.
Дўстининг савол назари билан қараб турганини кўриб, изоҳ бера бошлади:
– Бир соатча олдин дорихонага киргандим. Шу одамга кўзим тушганди. Қўлида дорилар рўйхати ёзилган қоғоз, пули етмаганидан мунғайиб турган эди. Дорилар нархини эшитиб, оғир қадамлар билан чиқиб кетганди. Ортидан чиқиб ёрдам бергим келди. Лекин пулимни қизғондим. Ташқарига чиққанимда у онаси билан гаплашиб турган экан. Ҳалиги одам онаси билан гаплашиб бўлгач: “Шунча пулни қаердан топаман? Ё Аллоҳ! Ўзинг йўл кўрсат, деганини эшитиб ҳам индамай кетавердим. Гўё унга пул берсам ўзим оч қоладигандай... Ҳолбуки, Аллоҳ таоло Ўз Каломида: “Шайтон сизларни (хайр-эҳсон қилишда) камбағал бўлиб қолишдан қўрқитади” (Бақара сураси, 268-оят) дея огоҳлантирганини билардим. Яна “Кимки (бир) ҳасана (савобли иш) қилса, унга ўн баробар (кўпайтириб ёзилур)” (Анъом сураси, 160-оят) деган ваъдасини ҳам ўқигандим. Барибир хомлик қилдим. Сал бўлмаса ўша хасислик қилган пулимдан ўн, юз ҳиссаси чиқиб кетадиган бир мусибатга дучор бўлардим. Майли, ҳечдан кўра кеч бўлса ҳам, Аллоҳ имкон берди. Шунинг учун айб у одамдамас, ўзимда, деб билдим...
Ҳа, азизлар! Ҳаётимизда бундай ҳолатларга дуч келиб турамиз. Аввало, биров билан тушунмовчилик бўлиб қолса у одамнинг аҳволини сўрайлик. Балки бирор мусибат ё ташвишда юргандир. Дарҳол тилимизга келган сўзлар билан хақорат қилиб, уришиб кетмайлик. Бунақа вазиятларда шайтон васваса қилишини унутмайлик. Хулоса қилишга шошилмайлик. Ҳазрати инсон деган номга муносиб иш тутайлик.
Акбаршоҳ Расулов