21 Июн, 2025, 25 Зулҳижжа, 1446
21 Июн, 2025, 25 Зулҳижжа, 1446
Ўзбекистон халқаро ислом академияси давлатимиз раҳбарининг 2018 йил 16 апрелдаги “Диний-маърифий соҳа фаолиятини тубдан такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги фармони асосида ташкил қилинган. Биламиз, муассаса дастлаб Тошкент ислом университети, кейинчалик бир муддат Ўзбекистон ислом академияси сифатида фаолият юритган. Айни пайт мазкур олий таълим ҳамда илмий-тадқиқот марказига халқаро академия мақоми берилган.
Сўнгги йилларда Ўзбекистон халқаро ислом академияси томонидан ҳар жиҳатдан ўз мақомига муносиб бўлиш ҳамда халқаро миқёсда етакчи ўринларни эгаллаш учун муҳим қадамлар қўйилди. Хусусан, нуфузли хорижий олий таълим муассасалари, илмий-тадқиқот марказлари ва халқаро тузилмалар билан ҳамкорлик кўлами сезиларли даражада кенгайди.
Ўтган йили Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Таълим сифатини назорат қилиш давлат инспекцияси томонидан эълон қилинган олий таълим муассасалари миллий рейтингида муносиб эътироф этилди. Яъни, академия мавқеидаги таълим муассасалари илмий салоҳияти бўйича тўртинчи, ижтимоий-гуманитар соҳага ихтисослашган ОТМлар орасида бешинчи, умумий кўрсаткичлар асосида эса 7-ўринда қайд қилинди.
Талабалар қамрови...
Академия матбуот хизмати тақдим этган маълумотга кўра, бугунги кунда мазкур таълим даргоҳи 1670 ўғил-қизни жамлаган. Бакалавр йўналишида 1 430, магистратура босқичида 240 талаба ўқийди.
Россия, Тожикистон, Қозоғистон, Қирғизистон, Озарбайжон ва Афғонистон давлатларидан жами 39 (33 бакалавр, 2 магистрант, 4 докторант) нафар хорижий фуқаро таҳсил олмоқда.
Муассасадаги 82 докторантнинг 71 нафари PhD (4 киши хорижлик - Тожикистон, Қозоғистон ва Россия фуқаролари), 4 нафари DcS даражаси олиш учун, 7 нафари эса стажер-тадқиқотчи сифатида илмий изланиш олиб боряпти.
– Талабаларимиз халқаро таълим стандарти асосида илм олишади, – таъкидлади Ўзбекистон халқаро ислом академияси ОАВ ва жамоатчилик билан ишлаш бўлими бошлиғи Ҳасан Усмонов. – Уларга олимлар, соҳанинг етук мутахассислари сабоқ беради. Жаҳон ҳамжамиятида юқори нуфузга эга бўлиб бораётган мажмуамизда мунтазам равишда моддий-техник база ривожлантирилади. Ёшлар замонавий талабга мос таълим олиши учун барча шароит муҳайё.
Халқаро ҳамкорлик тўғрисида...
Бугунги кунда Ўзбекистон халқаро ислом академияси Европа, Африка ва Осиёдаги 14 мамлакатнинг 37 нуфузли олий таълим, илмий-тадқиқот муассасаси ва халқаро ташкилоти билан изчил алоқанийўлга қўйган. Келишув ҳужжатларининг 32 таси академия халқаро мақомга эга бўлгач, имзоланган. Эътиборлиси, хорижий ҳамкорларимиз орасида Миср, Саудия Арабистони, Индонезия, Малайзия, Туркия сингари Ислом илми юксак тараққий этган, шунингдек Германия, Буюк Британия, Россия, Япония каби жаҳоннинг етакчи давлатлари таълим масканлари бор. Мазкур олий ўқув юртлари, илмий-тадқиқот марказларининг аксарияти дунё рейтингида эътироф этилган етакчи олий таълим масканларидир. Ислом тарихи, санъати ва маданияти тадқиқотлари маркази (IRCICA), Ислом тараққиёт банки, ICESCO, UNESCO, TIKA, KOICA, JICA каби халқаро ташкилотлар билан шериклик ҳаммунтазамлик касб этган. Халқаро майдондаги илмий-педагогик, назарий ва амалий алоқаларимиз тобора мустаҳкамланиб бораётганини алоҳида таъкидлаш жоиз.
– Диёримиз қадимдан илм, маърифат, таълим, тарбия маркази сифатида танилган, – дейди Ўзбекистон халқаро ислом академияси илмий ишлар ва инновациялар бўйича проректори, филология фанлари доктори, профессор Зоҳиджон Исломов. – Ўрта асрларда мамлакатимизда олий мадрасалар жуда кўп бўлган. Бугунги кунда ҳам, айнан, диний, дунёвий билимларни чуқур эгаллаган юксак малакали кадрларга эҳтиёж кучли. Табиийки, шундай мутахассисларни тайёрлаш даврнинг энг долзарб, муҳим вазифаларидан бири.
Лойиҳалар ва келишувлар
Ҳозир академия ходимлари бир неча лойиҳа устида иш олиб бормоқда. Хусусан, ислом дини ва дунёвий фанларни ўқитиш бўйича дунёда ўз нуфузига эга Миср, Қатар давлатларининг университетлари, музей, кутубхоналари билан меморандум, келишув лойиҳалари тайёрланди ва мувофиқлаштирилмоқда.
Мажмуага 2018-2021 йиллар давомида барча қитъаларнинг 20 дан ортиқ давлатидан 110 га яқин ташриф, мурожаат бўлди. Ушбу жараёнда бир неча университет, илмий-тадқиқот маркази ва халқаро ташкилотлар билан ҳамкорлик қилиш юзасидан келишувга эришилди.
Академиянинг хорижга ташрифлари...
Академия профессор-ўқитувчилари, докторант, талабалари дунёнинг ўндан зиёд мамлакатидаги нуфузли хорижий олий таълим ва илмий-тадқиқот марказига сафар уюштирган. Шундай ташрифлар давомида академияни хорижда танитиш мақсадида турли тақдимотлар ўтказиш, конференция ва семинарларда қатнашиш, профессор-ўқитувчилар хорижда малака ошириши, магистр ва докторантлар илмий-тадқиқот ўтказиши учун замин яратиш анъанага айланган.
Хусусан, академия илмий тадқиқотчилари Туркиянинг Ислом тадқиқоти маркази, Буюк Британиянинг NILE (Norwich Institute for Language Education) тил ўқитиш институти ҳамда Малайзия ислом илми университети билан тузилган ўзаро англашув меморандуми асосида юртимизга тааллуқли ноёб қўлёзмаларни тадқиқ қилиш билан бирга хорижлик талабаларга маҳорат дарси ўтиб, амалий тажриба алмашинуви йўлга қўйилган.
Мажмуанинг илмий салоҳиятини ошириш мақсадида мунтазам равишда хорижлик профессор-ўқитувчилар ўқув жараёнига жалб этилмоқда.
2018-2021 йилларда исломшунослик фани бўйича етакчи олий таълим ҳамда илмий тадқиқот муассасаларининг жами 100 нафардан ортиқ профессор-ўқитувчиси, мутахассиси таълим жараёнига жалб қилинди.
Даргоҳда ахборот-ресурс марказининг ягона электрон кутубхона тизими ишга туширилгани ҳам эътиборга молик. Ахборот-ресурс марказидаги мавжуд электрон ресурслар тизимга кетма-кетлик асосида жойлаштирилмоқда. 2021 йил апрель ойидан марказда book.iiau.uz веб-сайти ишга туширилган.
Дарсликлар тўғрисида...
“Library”дастурига ҳозирги кунга қадар ауди ошаклидаги 5731 электрон ва 1540 адабиёт жойлаштирилган. 4 минг 200 электрон китоб махсус фондда сақланяпти. Мавжуд адабиётга эҳтиёж ўрганилиб, талаб юқори бўлган дарсликлар сканер қилинмоқда.
“Book.iiau.uz” дастури орқали электрон аъзолик тизимли амалга оширилмоқда. Бугунги кунда 1605 талаба кутубхонага электрон тарзда аъзо бўлган. Марказ томонидан 60 070 нусхадаги адабиёт махсус штрих код билан таъминланган.
Шунингдек, имконияти чекланган талабалар учун 52 номдаги аудио дарслик, 56 номда, 738 нусхада брайл алифбосидаги дарслик, 47 номда, 700 нусхада илмий адабиёт ҳамда 9 номда, 38 нусхада бадиий адабиёт жорий қилинган.
Иқтидорли талабалар...
Академияда энг иқтидорли талабалар учун Ўзбекистон Президенти давлат стипендияси, ҳамда Имом ал-Бухорий давлат стипендияси, шунингдек Ислом Каримов, Убайдулла Уватов, Маҳмудхўжа Беҳбудий номидаги ва Алоқа банк стипендиялари таъсис этилган. Ҳозиргача 14 нафар ўғил-қиз ушбу стипендияларга муносиб кўрилган. 4 талаба Республика фан олимпиадаси ғолиби.
“Учинчи ренессанс – ёшлар нигоҳида” танловининг 3 йўналишида таянч докторант ва магистрлардан ташкил топган академия жамоаси мусобақанинг республика босқичига чиқиб, “Аждодлар меросини ўрганиш ва тарғиб қилишга инновацион ёндашув” йўналиши бўйича креатив жамоа номинацияси ғолиби бўлди.
– Академияда биз учун барча шароит яратилган, – дейди Исломшунослик факультети 3-курс талабаси, “Маҳмудхўжа Беҳбудий” номидаги махсус ҳамда “Имом ал-Бухорий” номидаги давлат стипендияси соҳиби Анвар Мустафоев. – 30 дан зиёд спорт, санъат, китобхонлик, хорижий тилни ўрганиш тўгараклари очилган. Машғулотлар юқори малакали мутахассислар томонидан ўтилади.
Республика ва халқаро миқёсдаги кўрик-танлов, мусобақа, илмий-амалий конференцияларга устозларимиз билан бирга тайёрланамиз. АҚШ, Германия, Англия, Польша, Чехия, Россия, Туркия, Испания каби мамлакатларнинг нуфузли олий таълим муассасалари томонидан ташкил этилган анжуманларда иштирок этдим. 20 дан кўп мақолам рус, инглиз тилларида чоп этилди. Ҳозир талаба-ёшлар илмий салоҳиятини янада оширишга қаратилган бир қатор лойиҳаларда қатнашяпман.
Дарҳақиқат, академия профессор-ўқитувчилари, ёш илмий тадқиқотчиларининг халқаро конференция, илмий семинар ҳамда хорижий грант лойиҳаларидаги иштироки фаоллашяпти. Чет эллик эксперт, талаба, докторант ва илмий-тадқиқотчиларнинг ўқув жараёнига жалб этилиши юртимизда илмий-тадқиқот самарадорлиги кўрсаткичи йилдан-йилга ўсишига сабаб бўлмоқда.
Ўзбекистон халқаро ислом академияси “Times Нigher Education” (THE) халқаро рейтинг агентлиги томонидан 2021 йил натижалари асосида тузилган “Impact Rankings” рейтингида дунёнинг етакчи мингта олий таълим муассасаси рўйхатидан жой олди.
Беҳруз ХУДОЙБЕРДИЕВ,
Халқаро ислом академияси
матбуот хизмати билан ҳамкорликда тайёрланди.
ЎзА
МОШИНА ҲАЙДОВЧИНИНГ 66 та ОДОБИ
ни
УЛУҒ УСТОЗ УЛАМОЛАРИМИЗ баён қилиб берганлар:
(4-қисм)
МОШИНА ҲАЙДОВЧИНИНГ 66 та ОДОБИ
(буларнинг акси
мўмин-мусулмон инсонга
мутлақо тўғри келмайди!!!)
1) Мошинага минишда яхши ният билан энг аввало آ«Ауузу биллоҳи минашшайтонир ражим!آ», آ«Бисмиллоҳир раҳмонир раҳим!آ» деб, ўнг қўл билан эшикни очиб, ўнг оёғини олдин босиб чиқишлик.
2) Мошинага чиқаётиб, салом беришлик.
3) Мошинага минганда, қисқагина тиловат қилиб, ўтганларнинг ҳақларига дуо қилиб, белгиланган дуоларини ўқишлик.
4) Мошинада ўзини худди бировнинг уйида ёки жамоатчилик жойида ўтиргандек тутишлик.
5) Мошинани ички ва ташқи томонларини доим тоза, озода ва покиза тутишлик.
6) Мошинанинг техник талабларини бузмасдан, уларга сўзсиз ва тўлиқ риоя этишлик.
7) Мошинани ҳар доим барча жойлари созланган ва минишга яроқли ҳолда ҳайдамоқлик.
8) Йўлга чиқишдан олдин улуғлар (ОТА-ОНА, устоз, раҳбар, ўзидан ёши катта, улуғ инсон, табаррук одамлар)нинг дуоларини олиб чиқишлик.
9) Ўзи яхши кўрганни ўзгаларга ҳам раво кўришлик.
10) Бир-бирига нисбатан раҳмдиллик, меҳр-оқибат, ҳурмат ва бағрикенглик билан муомала қилишлик.
11) Одамлар билан муомалада ҳаё, уятни унутмаслик.
12) Нафақат инсонлар билан, балки ҳайвон, парранда, ҳашаротлар ҳатто ўсимликлар билан ҳам чиройли хулқ-одоб билан муомала қилишлик.
13) Ўзидан катталарни доим ҳурмат қилишлик.
14) Ўзидан кичикларни доим иззат қилишлик.
15) Ҳаргиз ва ҳаргиз бошқаларга ноқулайлик туғдирмаслик.
16) Ҳеч кимга ҳеч қаерда ва ҳеч нарсага жаҳл қилмаслик!
17) Атрофдагилар билан доим ширинсухан бўлишлик!
18) Йўл асносида атрофдагиларга бирор савол билан мурожаат қилганда, жавоб берган одамга миннатдорчилик изҳор этишлик.
19) Мошина ҳайдовчиси тил, қўл, оёқ ва бошқа ҳаракатлар орқали ҳам бошқаларга озор бериши динимиз кўрсатмаларига асло тўғри келмайдиган амал. Чунки бундай ишлар муборак ояти-карималар ва ҳадиси-шарифларда қаттиқ қораланган.
20) Йўл ҳаракат қоидалари ва йўлда юриш одобларига тўлиқ ва дин-диёнат билан риоя қилишлик.
21) Мошина билан ҳам кечаю-кундуз ОТА-ОНАНИНГ хизматларини оғринмасдан, меҳр билан бажариб, УЛАРНИНГ бебаҳо, беқиёс ва бетакрор дуоларини олишлик.
22) Улуғлар (ОТА-ОНА, устоз, раҳбар, ўзидан ёши катта, улуғ инсон, табаррук одамлар) нинг ҳурматларини жойига қўйишлик.
23) Улуғлар (ОТА-ОНА, устоз, раҳбар, ўзидан ёши катта, улуғ инсон, табаррук одамлар) га нисбатан беодоблик қилмаслик.
24) Улуғлар (ОТА-ОНА, устоз, раҳбар, ўзидан ёши катта, улуғ инсон, табаррук одамлар) олдиларидан имкон қадар кесиб ўтмаслик. Мабодо шунга мажбур бўлиб қолган ҳолда, узр айтиб, кечирим сўрашлик.
25) Улуғлар (ОТА-ОНА, устоз, раҳбар, ўзидан ёши катта, улуғ инсон, табаррук одамлар) нинг имкон қадар олдиларига тушиб юрмаслик. Мабодо шунга мажбур бўлиб қолган ҳолда, узр айтиб, кечирим сўрашлик.
26) Ўз ака-ука, опа-сингилларига мошина билан ҳам меҳрибонлик қилиб, доим хизмат-юмушларини беминнат адо этишлик.
27) Қавм-қариндошлар билан яхши муносабатда бўлиб, иссиқ-совуқ кунларида мошина билан ҳам беминнат хизмат қилишлик.
28) Қўни-қўшнилар билан чиройли муомала қилиб, иссиқ-совуқ кунларида ҳам, улар эҳтиёж сезганларида ҳам мошина билан ҳам беминнат хизмат қилишлик.
29) Инсон зотини манфаати кўзлаб ўрнатилган тартиб-қоидаларга инсоф билан, дин-диёнат билан риоя этишлик.
30) Инсон зотини манфаати кўзлаб қўйилган йўл белги (знак)лар талабларини ҳамда светофор ишораларини бузмаслик.
31) Оғир бўлиб, босиқлик ва сабр билан юришлик.
32) Сира ҳам шошилмаслик, зеро шошилиш آ– шайтондандир.
33) Жуда секин ҳам ҳаракатланмаслик.
34) Касалхона, қабристон, масжид, мактаб ва шу каби жойларда имкон қадар сигнал чалмаслик.
35) Касалхона, қабристон, масжид, мактаб ва шу каби жойларда видео-овоз чиқариш ускуналарини овозини кескин пасайтиришлик.
36) Агар мутлақо ўчириб қўйилса, янада улуғроқ бўлади.
37) Ҳар қандай катта-кичик йўлдаги ҳар қандай қабристоннинг ҳам ёнидан ўтганда, тезликни сезиларли даражада пасайтиришлик.
38) Касалхона, қабристон, масжид, мактаб ва шу каби жойларда имкон қадар секинроқ ҳаракатланишлик.
39) Ҳар қандай катта-кичик йўлдаги қабристоннинг ёнидан ўтганда, ўтганларимизнинг ҳақларига дуо қилишлик.
40) Ҳар қандай катта-кичик йўлдаги ҳар қандай касалхонанинг ёнидан ўтганда, барча беморларнинг ҳақларига дуо қилишлик.
41) Қулоқчин (наушник) ишлатмаслик.
42) Имкон қадар телефон билан гаплашмаслик.
43) Ҳаракат давомида ойнадан бошқа ҳайдовчилар ва йўловчилар билан гаплашмаслик.
44) Автомошина ойнасидан турли нарсаларни ташлаб юбормаслик.
45) Бўлар-бўлмасга сигнал чалмаслик.
46) Мошинадаги (видео, овоз чиқариш) ускуналарини овозини баланд қўйиш билан ўзгаларга озор бермаслик.
47) Кўпчилик ҳаракатланаётган жойда юрганда жамоатчилик одобларига риоя қилиш лозим.
48) Эҳтиёжмандларга тез-тез хайр-эҳсон, садақа қилиб туришлик.
49) Уйда, кўчада ва барча жамоат жойларида бирор нарса умидвор бўлиб, сўраб келган инсонни қуруқ қайтармаслик.
50) Кўпчилик ҳаракатланаётган жойлар ҳам худди мажлислар кабидир. Уларда ҳам мажлислар одобларига риоя қилган каби одоб-ахлоқ меъёрларига риоя этиш лозим бўлади.
51) Йўл ҳаракати асносида ҳам Ёнғин хавфсизлиги, Тез тиббий ёрдам ва шу каби ташкилотларнинг мошиналарига имкон қадар йўлни тезроқ бўшатиб қўйиш лозим.
52) Мошина ҳайдовчиси шовқин-сурон, бақир-чақир қилмаслиги ҳам одобдандир. Зеро бақир-чақир, шовқин-сурон қилишлик мусулмон кишиларга мутлақо ярашмайди.
53) Ҳақиқий мўмин-мусулмон киши қачон, кимнинг олдида ва қаерда бўлишидан қатъи назар, ўзини юксак одоб доирасида тутади.
54) Кечки пайтда бошқа ҳайдовчиларнинг ҳамда пиёдаларнинг кўзларини қамаштирадиган даражада ёритгичларни ёқиб юрмаслик.
55) Йўлда сарсон бўлиб, қийналиб турганларга имкон қадар кўмаклашиб, ёрдам беришлик آ– ҳақиқий мўмин-мусулмон кишининг энг савобли ишларидан ҳисобланади. Жаноби Пайғамбаримиз Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам марҳамат қилдилар: آ“Ким бир мусулмонга бу дунёда ёрдам берса, Аллоҳ Охиратда унга ёрдам қиладиآ”.
56) Бораётган манзилга бир оз етмасдан 10-20 метр олдин тўхташлик.
57) Бораётган манзилда мабодо одамлар тўпланган жой бўлса, ундан камида 20-30 метр олдин тўхташлик.
58) Борган манзилга мошинани ўша жойнинг эшиги, дарвозаси, кириб-чиқиш жойига рўпара қўймаслик ҳамда атрофдаги одамлар ва бошқа мошиналарга ҳам ҳар томонлама халақит бермайдиган даражада қилиб қўйишлик.
59) Киши билан хайрлашганда одамнинг олдида эшикни қаттиқ ёпмаслик. Имкони бўлса, бир оз юргандан кейин ёпишлик.
60) Уйга келганда келганини билдириш учун ёки эшик, дарвозани очишлари учун мошина сигнали билан ёки ўз овози билан бошқаларга озор бермаслик.
61) Автоуловни дуч келган жойда қолдирмасдан, бошқаларга зарар бермайдиган жойни танлаш лозим.
62) Турли жамоат жойлари (касалхона, бозор, мактаб, масжид, савдо марказлари, автотураргоҳ ва ҳоказо)да мошинани жуда катта диққат ва ниҳоятда жиддий эътибор билан, мошиналарга ҳам, одамларга ҳам мутлақо озор етказмайдиган ҳолда қилиб қўйишлик.
63) Ҳатто ўз уйининг, ўз ишхонасининг олдига ҳам қўшнилар, йўловчиларга асло озор бермайдиган қилиб қўйишлик.
64) Бирор жойга меҳмонга борганда ҳам ёки бирон юмуш билан тўхтаганда ҳам мошинани қўшнилар, йўловчиларга асло озор бермайдиган, бировларни йўлини тўсиб қўймайдиган қилиб қўйишлик.
65) Манзилига етиб борганидан кейин, Худога шукр қилиб, мошинага ҳам миннатдорчилик изҳор этилади.
66) Ўзидаги мавжуд уловга доим шукр қилишлик.
Меҳрибон Парвардигоримиз
ўзларимизни ҳам,
фарзанд-зурриётларимизни ҳам
Ўзи буюрган,
Жаноби Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи васаллам тавсия этган,
ўтмишда ўтганларимизнинг руҳлари шод бўладиган,
халқимиз хурсанд бўладиган,
ота-оналаримиз рози бўладиган
йўллардан юришимизни насиб этсин!
Иброҳимжон домла Иномов.
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа 