06 Май, 2025, 8 Зулқаъда, 1446
06 Май, 2025, 8 Зулқаъда, 1446
Халқимиз матонатли, иродали. Ҳар қандай ҳолатда ҳам имонига, динига, виждонига содиқ қолган. Қаҳатчилик қилич қайраб турган йилларда ҳам, урушнинг азоб-уқубатли даврларида ҳам, очлик, йўқчилик суяк-суякларгача зирқиратган, ҳар томондан ажал ўқлари тинмай кишилар кўксларига санчилаётган кунларда ҳам миллийлигимиз, азалий қадриятларимизга ёт бўлган ҳар қандай иллатларга муросасиз бўлган.
Бир неча йиллар олдин ота-онаси тирик бўла туриб етимхоналарда тарбияланаётган болалар мавзуси жамиятимиз учун, халқимиз учун оғриқли масала эди. Фарзандларини гоҳ яширин, гоҳ ошкора болалар уйига ташлаб кетаётган ота-оналар жуда қаттиқ қораланарди.
Турмушимиз фаровон, ҳаётимиз тўкин, маъмурчиликда яшаётган бир пайтда ҳали у ерда, ҳали бу ерда ўз боласини сотибди, урибди, калтаклабди, бўғибди, ахлатхонага ташлаб кетибди, деган ғайриинсоний хатти-ҳаракатлар, ҳолатлар кузатиляпти. Кўп ҳолларда бу каби қабиҳ ишларни аёллар, оналар қилаётгани кишини ташвишга солади.
Ахир, “она” дейилганда, инсон кўз ўнгида меҳрибон, мушфиқ, муҳтарама, муниса, маъсума аёл сиймоси гавдаланади. Она – авлодлар узвийлигини таъминлашга ҳисса қўшувчи зот. Шу боис она мудом эъзозда, эътиборда, эҳтиромда. Ҳатто унинг оёқлари остида жаннат борлигини коинот султони Муҳаммад солаллоҳу алайҳи ва саллам марҳамат қилганлар: “Жаннат оналар оёғи остидадир” (Имом Қузоъий ривояти).
Лекин...
Лекин куни кеча Тошкент ҳайвонот боғида содир бўлган воқеани кўрган, эшитган киши борки, наҳотки, аёл зоти, боз устига, она ўз фарзандини айиқнинг қафасига улоқтирган бўлса-а, дея ҳайрат, хавотир ва ҳадик ила ёқа ушлаши табиий. Чунки бундай ҳолат тарихда кузатилмаган.
Ўз жигарбандини мўмай даромад эвазига пуллаётган, маъсум боласини ураётган ва бошқа турли инсонийликка зид жазолар билан қийнаётган ота ёки оналар ҳақида тарқатилган хабарларни кечаги воқеанинг олдида ҳеч нарса бўлмай қолди, гўё. Чунки бола сотилса ҳам, урилса ҳам, сўкилса ҳам тирик қолади-ку. Аммо ваҳший ҳайвоннинг олдига болани улоқтириш эса...
Одамларга ўзи нима бўляпти?! “Эрим чет элга ишлашга кетган, рўзғордаги етишмовчилик туфайли депрессияга тушиб қолиб, шундай қилдим...” деб ўзини оқламоқчи бўлаёган ўша онада заррача меҳр, шафқат, муҳаббат бормикин?! Яна ҳам жиддийроқ айтганда, наҳотки ўша аёл ҳам ўзини инсон деб ҳисобласа?! Акс ҳолда уч яшар қизини айиқнинг олдига улоқтирмас эди.
Ҳатто барча жониворлар – сигир, қўй, от, туя, фил ва ҳоказолар ҳам ўзи туғган боласини, паррандалар ўз полапонини йиртқичлардан ҳимоя қилади. Керак бўлса жонини тикиб, ваҳшийни ҳайдайди, қувиб солади, тирнайди, тишлайди, хуллас, нима қилиб бўлса ҳам, боласини қутқаришга тиш-тирноғи билан ёпишади.
Тошкент ҳайвонот боғида содир бўлган воқеани интернет сайтлари, ижтимоий тармоқлар орқали кўриб, кузатиб, қайсидир йили Арманистонда бўлиб ўтган кучли зилзила ва унинг даҳшатли оқибатлари кўз олдимдан худди магнит тасмасидек ўта бошлади.
Спитак шаҳрида вайрон бўлган иморатлар остида бир аёл ёш боласи билан 12 кун жон сақлаган. Қутқарувчилар уларни олиб чиқишганида, она ўлим билан олишаётган бўлган, унинг 3 яшар (!) қизчаси эса анча тетик бўлган.
Она ва болага тез тиббий ёрдам кўрсатилиб, жонлантириш бўлимига олинган, дори-дармонлар берилгач, она ўзига келиб, бўлган воқеани айтиб берган. Маълум бўлишича, она ўз томирини тишлари билан кесиб, қонини боласига ичирган, шу йўл билан унинг жонини сақлаб қолган. Арман аёлининг жасоратидан ҳайратга тушган, буни қаҳрамонлик, дея атаган халқаро жамоатчилик ва ОАВларига берган интервьюсида “Менинг ўрнимда бошқа аёл бўлганида ҳам шу ишни қилар эди. Мен оналар қилиши лозим бўлган ишни бажардим, холос”, деган.
Шунга ўхшаш воқеа 2009 йил кунчиқар юрт – Японияда кузатилган цунами оқибатида вайронага айланган кўпқаватли уйлар остида қолиб кетган бир оила ҳаётида ҳам кузатилган.
Қаранг-а, табиий офат туфайли ўзини ўйламасдан, 3 яшар фарзандининг ҳаётда қолиши учун курашган она билан кечагина уст-боши бут, қорни тўқ, тинч-фаровон юртда яшаётган, лекин арзимас важлар туфайли боласини йиртқичнинг олдига улоқтирган “аёл”ни бир-бирига таққослаб бўладими?
Наҳотки, жиноятчи она боласини айиқнинг олдига ташлаётганда қачонлардир ўзига ҳам онаси кўрсатган меҳрни, муҳаббатни, шафқатни, марҳаматни ўйламаган бўлса?!
Онасини ваҳший ҳайвоннинг олдига улоқтирган, сотган, урган, бўғган оналар, албатта, қонун олдида жавоб берар: қилмишларига яраша жазолар ҳам олишар. Лекин ҳар бир нарсани кузатиб турувчи, эшитувчи ва кўрувчи, адолатли зот Аллоҳ таолонинг олдида бу қилмишларининг ҳисобини қандай беришади?
“Билмай шу ишга қўл урдим, эрим чет элда эди, пулим қолмади...” деган баҳоналар, важу карсонлар Олий маҳкамада асло ўтмайди. Ҳар ким қилганининг ё мукофотини, ёжазосини олиши муқаррар. Чунки Аллоҳ таоло Қуръони каримда: «Бас, кимки (дунёда) зарра миқдорида яхшилик қилган бўлса, (қиёмат куни) уни кўрар. Кимки зарра миқдорида ёмонлик қилган бўлса ҳам, уни кўрар» (Залзала сураси, 7-оятлар), деб марҳамат қилган.
Толибжон НИЗОМ
Бугунги кунда Ўзбекистон зиёрат туризми соҳасида тобора кўзга ташланаётган йўналишга айланмоқда, бунда маънавий мерос, бой тарих ва меҳмондўстликнинг ноёб уйғунлигини тақдим этмоқда.
Буюк алломалар ва авлиёлар замини
Ўзбекистонга зиёратчиларни жалб этадиган энг муҳим омиллардан бири - бу машҳур ислом уламолари, шайхлар, сўфий устозлар ва солиҳ инсонлар билан боғлиқ кўплаб мақбаралар ва зиёратгоҳларнинг мавжудлигидир. Бу ерда буюк Имом ал-Бухорийнинг мақбараси жойлашган. У машҳур “Саҳиҳул Бухорий” ҳадислар тўпламининг муаллифи бўлиб, бу асар аҳамияти жиҳатидан фақат Қуръони каримдан кейинги ўринда туради. Самарқанд яқинида жойлашган унинг мақбараси бутун дунё мусулмонлари учун муҳим зиёратгоҳга айланган.
Бухорода ислом оламининг маънавий ҳаётида муҳим ўрин тутган нақшбандия тариқати асосчиси Баҳоуддин Нақшбанд мақбарасини зиёрат қилиш мумкин. Унинг таълимоти кундалик ҳаётда ботиний покланиш ва ибодат қилишнинг аҳамиятини таъкидлаган бўлиб, Ҳиндистондан то Яқин Шарққача бўлган мусулмонлар тафаккурига чуқур таъсир кўрсатган.
Бундан ташқари, Ўзбекистон Имом ат-Термизий, Имом ал-Мотуридий, Имом Марғузий каби буюк алломаларнинг ватанидир. Уларнинг асарлари диний фалсафа, шариат илми ва ҳадисшуносликнинг пойдеворини ташкил этган. Бу алломаларнинг мақбараларини зиёрат қилиш нафақат маънавий эҳтиром кўрсатиш, балки ислом илмининг илдизларига яқинлашиш имкониятидир.
Маънавий саёҳатлар учун замонавий инфратузилма
Сўнгги йилларда Ўзбекистон раҳбарияти зиёрат туризмини фаол ривожлантириб, ислом мамлакатларидан ташриф буюрадиган меҳмонлар учун инфратузилма ва шароитларни такомиллаштиришга алоҳида эътибор қаратмоқда. Масжид, мақбара, мадраса ва бошқа муқаддас жойлар асл кўринишини сақлаб қолган ҳолда таъмирланмоқда. Уларнинг атрофида қулай шароитлар яратилмоқда: меҳмонхоналар, дам олиш масканлари, қулай транспорт воситалари, араб, инглиз, форс ва бошқа тилларда хизмат кўрсатувчи таржимонлар ҳамда гидлар иштирокидаги саёҳат дастурлари ташкил этилмоқда.
Форс кўрфази мамлакатларидан келган зиёратчилар учун сафар давомидаги барча диний ва маданий жиҳатларни инобатга олган ҳолда махсус зиёрат дастурлари ташкил этилади. Ўзбекистон нафақат оддий саёҳат қилинадиган мамлакат, балки ҳар бир мўмин-мусулмон эҳтиром ва тарихий ворислик руҳини ҳис эта оладиган ҳақиқий маънавий тикланиш марказига айланмоқда.
Маданий ва диний бойликлар
Ўзбекистонга зиёрат қилишнинг ўзига хос жиҳатларидан бири ислом цивилизациясининг маданий мероси билан яқиндан танишиш имкониятидир. Самарқанддаги Регистон, Бухородаги Пои Калон мажмуаси, Хивадаги Ичан-қалъа каби меъморий ансамбллар ўзининг улуғворлиги ва маънавий теранлиги билан кишини ҳайратга солади. Бу ёдгорликлар араб хаттотлиги, геометрик нақшлар, гумбазли меъморчилик ва Шарқ фалсафаси уйғунлашган бой ислом санъатининг ёрқин намунасидир.
Бу ерга зиёрат қилиш нафақат диний саёҳат, балки Самарқанд ва Бухоро ўз аҳамияти жиҳатидан Бағдод, Қоҳира ва Қуртуба билан тенг бўлган Исломнинг Олтин даври тарихига маданий чўмиш ҳисобланади.
Ўзбекистон - Шарқ ва Ғарб ўртасидаги кўприк
Ўзбекистон тарихан цивилизациялар чорраҳасида жойлашган. Бу хусусият кўп миллатли ва кўп конфессияли маданиятнинг ривожланишига туртки бўлди, бу ерда ислом нафақат дин, балки цивилизация бирлигининг асосига айланди. Бугунги кунда республика Шарқ ва Ғарб ўртасида маданий ва маънавий кўприк вазифасини бажаришни давом эттирмоқда.
Бу, айниқса, ҳақиқий маънавий қадриятларга, ҳаёт маъноси ва ички мувозанатни излашга қизиқиш ортиб бораётган замонавий дунёда муҳим аҳамият касб этади. Ўзбекистон ўз меҳмонларига айнан шундай йўлни - меҳр ва ҳурмат билан сақланиб келинаётган буюк исломий мерос билан танишиш орқали илдизларга, ҳақиқатга, Аллоҳга эришиш йўлини таклиф этади.
Араб мамлакатларидан келган мусулмонлар учун Ўзбекистонга қилган сафар шунчаки саёҳат эмас, балки ҳақиқий маънавий кашфиётга айланиши мумкин. Бу ислом тарихининг кам маълум, бироқ улуғвор жойларини ўзлари учун кашф этиш, маҳаллий аҳоли билан мулоқот қилиш, қардошлик, бирдамлик ва исломий ҳамжиҳатлик муҳитига шўнғиш имкониятидир.
Ўзбекистон нафақат исломий меросни сақлаб қолмоқда, балки уни бутун дунё билан баҳам кўрмоқда, одамларни маънавиятни излашга, тарихни ҳурмат қилишга ва мусулмон халқлари ўртасидаги биродарлик алоқаларини мустаҳкамлашга илҳомлантириб келмоқда.
Зиёвуддин Нуриддинов, ЎзА
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа 