13 январь куни Имом Бухорий халқаро тадқиқот маркази Буюк Британиянинг «Ал-Фурқон» фонди билан ҳамкорлокда ислом қўлёзмалари кодикологиясига бағишланган онлайн-семинар ташкил этди, деб хабар бермоқда “Дунё” АА.
Ўзбекистоннинг Лондондаги элчихонаси кўмагида уюштирилган тадбирда Ўзбекистон Дин ишлари бўйича қўмитаси, Ислом цивилизацияси маркази, Маданий қадриятларни ўрганиш маркази, Халқаро ислом академияси, Имом Термизий ва Имом Мотуридий халқаро тадқиқотлар марказлари вакиллари ва бошқалар иштирок этдилар.
Анжуманда «Ал-Фурқон» фонди ижрочи директори Сали Шаҳсиварий «Ўзбекистоннинг бой илмий мероси «Жаҳон ислом қўлёзмалари шарҳида» мавзусидаги тақдимот ўтказди. Унда Ўзбекистоннинг ёзма илмий мероси, исломий қўлёзмалар сақланадиган шаҳарлар ва кутубхоналар, уларнинг сони, йўналиши, ўрганилганлик даражаси, каталоглаштириш ва рақамлаштириш ҳақидаги маълумотлар ўз ифодасини топди. Сали Шаҳсиварий Ўзбекистоннинг бой илмий мероси мамлакат ҳудудининг маърифатли ислом марказларидан бири бўлганидан далолат беришини алоҳида таъкидлади.
Тадбир якунлари бўйича «Ал-Фурқон» фонди ва Ўзбекистон илмий-тадқиқот муассасалари ўртасида қўлёзмалар каталогларини ўзаро алмашиш, янги каталоглар тузиш ва уларни таржима қилиш, Ўзбекистондаги тўпламлар ҳақидаги маълумотларни фонд томонидан яратилган ислом қўлёзмаларининг жаҳон маълумотлар базасига киритиш, биргаликда тадқиқот ва тадбирлар ўтказиш, шунингдек, кодикология соҳасида тренинглар ташкил этиш бўйича келишувларга эришилди.
Маълумот ўрнида қайд этиш жоизки, «Ал-Фурқон» фонди 1988 йилда Лондонда ташкил топган бўлиб, бутун дунёда ислом меросига оид қўлёзмаларни ўрганиш, каталоглаштириш ва сақланишини таъминлаш ушбу жамғарма фаолиятининг асосий мақсади ҳисобланади. «Ал-Фурқон» мутахассислари дунёнинг турли минтақаларида илмий-тадқиқот ишларини олиб боради. Фонд томонидан 60 дан ортиқ нашр чоп этилган. Улар, асосан, каталоглардан, шу жумладан, «Ислом қўлёзмаларининг жаҳон шарҳи» кўп жилдли китобидан иборат.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати
Абдурраззоқ Санъоний айтади: Али ибн Ҳусайн розияллоҳу анҳум намоз учун таҳорат қилаётган эди. Шу пайт сув қуйиб турган жория қўлидан обдаста тушиб кетиб, унинг юзига озгина шикаст етказди. Али ибн Ҳусайн бошини кўтариб, жорияга қаради. Жория вазиятни юмшатиш мақсадида Қуръони карим оятларидан ўқиди: “... Ғазабларини ютадиган...” (Оли Имрон сураси, 134-оят). Али ибн Ҳусайн розияллоҳу анҳум жимгина жавоб берди: “Ғазабимни босдим”.
Жория оятнинг давомини ўқиди: “...одамлар-ни (хато ва камчиликларини) афв этадиганлардир...”.
У киши деди: “Мен сени афв этдим”.
Жория оятнинг охирини ўқиди: “Аллоҳ эзгулик қилувчиларни севар”.
Али ибн Ҳусайн розияллоҳу анҳум деди: “Бор, сен Аллох йўлида озодсан”.
Абдуллоҳ ибн Ато айтади: “Али ибн Ҳусайннинг бир ғуломи (қули) хатога йўл қўйди ва жазога лойиқ бўлди. Али ибн Ҳусайн қамчини олди. Сўнг у зот бундай оятни ўқиди: “(Эй Муҳаммад!) Имон келтирган кишиларга айтинг, улар Аллоҳ кунлари (қиёмат)дан умид қилмайдиган кимсаларни кечириб юбораверсинлар! Шунда (у сабрли) кишиларни қилган ишлари (кечиришлари) сабабли мукофотлагай!” (Жосия сураси, 14-оят).
Қул эса деди: “Мен бундай эмасман, мен Аллоҳнинг раҳматидан умидворман ва унинг азобидан қўрқаман”.
Али ибн Ҳусайн розияллоҳу анҳум қамчини ташлаб юборди ва деди: “Сен Аллоҳ йўлида озодсан”.
Мусо ибн Довуд айтади: Али ибн Ҳусайн хизматкорини икки марта чакирди, у жавоб бермади. Учинчи марта чақиргач жавоб қилди. Али ибн Ҳусайн унга деди: “Эй ўғлим, овозимни эшитмадингми?”.
Хизматкор: “Эшитдим”, деди.
Али ибн Ҳусайн сўради: “Нега жавоб бермадинг?”.
Хизматкор: “Сизнинг шафқатингизга ишондим”, деди.
Абдулғофир ибн Қосим айтади: Али ибн Ҳусайн масжиддан чиқиб кетаётган эди. Бир одам келиб уни ҳақорат қилди. Шунда Алининг хизматкор ва қуллари унга ташланишди.
Али ибн Ҳусайн уларни тўхтатди ва бундай деди: “Бас қилинглар, унинг ҳолатига қаранглар”.
Сўнгра ўша одамга деди: “Бизда сиз билмаган яна кўп нарсалар бор. Агар сизга ёрдам керак бўлса, айтинг, ёрдам берайлик”. Ўша одам хатосини англаб, уялди ва ортига қайтди.
Али ибн Ҳусайн уни ёнига чақириб, ўзи кийиб турган чакмонини елкасига ташлади ва минг дирҳам пул бердирди.
Абу Яъқуб Музаний дейди: Ҳасан ибн Ҳасан билан Али ибн Ҳусайн ўртасида бир оз нохушлик бўлиб қолди. Ҳасан бир куни масжидда Али ибн Ҳусайннинг ёнига келди, уни турли сўзлар билан ҳақорат қилди. Али ибн Ҳусайн эса унга бир оғиз ҳам жавоб қайтармади.
Сўнгра Ҳасан чиқиб кетди. Кечаси у алининг уйига борди ва эшигини қоқди. Али ибн Ҳусайн эшикни очиб чиқди. Ҳасан унга:
- Эй ака, агар сиз ҳақиқатан ҳам мен айтганларимдек бўлсангиз, Аллоҳ мени мағфират қилсин. Агар мен ёлғончи бўлсам, Аллох сизни мағфират қилсин, деди ва кетди.
Али ибн Ҳусайн ортидан бориб, етиб олди ва уни оғушига олди. Иккови йиғлаб юборишди. Шунда Ҳасан:
- Қасамки, энди сиз хафа бўладиган бирон иш қилмайман, - деди.
Али эса унга: - Сен ҳам менга айтган сўзла ринг учун ҳалолликдасан,- деди.
Ибн Аби Дунё ривоят қилади: Али ибн Ҳусайннинг хизматкори шошган ҳолда ошхонадан темир печни олиб келаётган эди. Кутилмаганда темир печ тушиб кетди кетди ва нариги томондан пастга тушиб келаётган Али ибн Ҳусайн ўғлининг бошига тегиб, жароҳат етказди. Оқибатда у ҳалок бўлди. Меҳмонлар билан суҳбатлашиб ўтирган Али ибн Ҳусайн ўрнидан сакраб туриб, хизматкорга деди: “Сен озодсан. Бу ишни қасддан қилмаганингни биламан”. Сўнгра Али ибн Ҳусайн маййитни дафн этиш тадоригини кўрди.
Шайх Маҳмуд МИСРИЙнинг “Солиҳ ва солиҳалар ҳаётларидан қиссалар”
номли асаридан Илёсхон АҲМЕДОВ таржимаси.