Сайт тест ҳолатида ишламоқда!
03 Июл, 2025   |   8 Муҳаррам, 1447

Тошкент шаҳри
Бомдод
03:10
Қуёш
04:55
Пешин
12:32
Аср
17:42
Шом
20:04
Хуфтон
21:40
Bismillah
03 Июл, 2025, 8 Муҳаррам, 1447

Фаришталар ҳақида нималарни биламиз?

10.01.2022   5319   2 min.
Фаришталар ҳақида нималарни биламиз?

Одамлар орасида фаришталар ҳақида турли фикрлар, гап-сўзлар юради. Бунинг сабаби эса улар ҳақида тўлиқ маълумотга эга эмаслигидир.

Яқинда мен ўқиган китоб (мусанниф Ҳабибуллоҳ Садриддин қори ўғли) ана шундай асоссиз фикр

ва қарашлардан йироқ бўлиш, шу билан бирга, фаришталарни яқиндан танишга ёрдам беради.

Энг асосийси, китобда фаришталар ҳақидаги маълумотлар тушунарли, ихчам тарзда берилган бўлиб, уни ўқиган киши малакут олами вакиллари ҳақида зарур билимга эга бўлади.

Китобда фаришталарга имон келтириш, уларнинг ким эканлиги, номлари ва сифатлари, мақомлари, ибодат қилишлари, амаллари ҳамда вазифалари ҳақида батафсил сўз юритилган.

Шунингдек, фаришталар кирмайдиган хонадонлар, гуноҳкор кишиларга уларнинг муносабатлари ҳам ёритилган.

Фаришталарга имон келтириш имон шартларидан биридир. Хўш, фаришталарга имон келтириш деганда нима тушунилади? Бу ҳақда китобда бундай дейилади: “Фаришталарнинг мавжуд эканликлари, уларнинг мақом-мартабалари, ўзларининг вазифаларига муносиб бўлган халқий (яратилишга оид) ва хулқий сифатлари борлиги, Раббимизнинг розилиги учун доимий ибодатда бўлишлари, Аллоҳ ҳузурида турли даражаларга эга эканликлари каби сифатларига бекаму кўст имон келтириш тушунилади”.

Табиат ҳодисалари ўз-ўзидан бўлаётгандек туюлади. Аммо биз билмаган сир-синоатлар борки, уларни англаганинг сайин Аллоҳнинг қудратига қойил қоласан, киши. Жумладан, китобда фаришталарнинг булутларни ҳайдаши ва ёмғир ёғдириши ҳақидаги қайдлари ҳар биримизни мулоҳазага, тафаккурга чорлайди.

“Албатта, биз доимо гувоҳи бўлиб турган булутларнинг сузиб юриши ва бир жойдан бошқа жойга

кўчиши каби ишларни баъзи инсонлар ўз-ўзидан содир бўлади ёки табиат уларни юрғизиб туради, деб ўйлайди. Ҳолат аслида ундай эмас. Булутларни Аллоҳ азза ва жалла юрғизиб қўйган...”. 

Ҳар бир инсон дунёга келар экан, унинг яралишида фаришталарнинг ҳам ўз вазифалари

бор. Бу ҳақда китобда бундайдейилади: «Раҳмга ва ҳомилани тасвирлашга вакил қилинган фаришталар бўлиб, улар ҳомилани инсон суратига келтириш, қулоқ, кўз, тери,

гўшт, суяклар ва жинсини яратиш ҳамда руҳ пуфлаш каби ишларни бажаради.

Абу Зар Ғифорий розий аллоҳу анҳудан ривоят қилинади: «Мен Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг “Агар нутфа ташланганида қирқ кеча ўтса, Аллоҳ таоло унга бир фариштани юборади. Фаришта уни сувратлаб, унинг қулоғи, кўзи, териси, гўшти ва суякларини яратади. Сўнгра: “Эй Раббим, эркакми ёки аёлми?”деб сўрайди. Раббинг эса ўзи хоҳлаганидек ҳукм қилади ва фаришталар уни ёзиб қўяди”, деганларини эшитганман”, дедилар» (Имом Муслим ри вояти).

“Фаришталар” китобини ўқир экансиз, қизиқарли манбаларни кўплаб учратасиз. Бу эса сизга асарни бир нафасда ўқиб чиқишга замин яратади.

Бобур ЙЎЛЧИ ўғли

журналист

Мақолалар
Бошқа мақолалар

Ўнг қўлинг билан е!

30.06.2025   3469   5 min.
Ўнг қўлинг билан е!

Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.
Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.



عَنِ ابْنِ عُمَرَ رَضِي اللهُ عَنْهُ ، عَنِ النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: إِذَا أَكَلَ أَحَدُكُمْ فَلْيَأْكُلْ بِيَمِينِهِ، وَإِذَا شَرِبَ فَلْيَشْرَبْ بِيَمِينِهِ، فَإِنَّ الشَّيْطَانَ يَأْكُلُ بِشِمَالِهِ وَيَشْرَبُ بِشِمَالِهِ. رَوَاهُ مُسْلِمٌ وَأَبُو دَاوُدَ وَالتِّرْمِذِيُّ.

Ибн Умар розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Қачон бирортангиз еса, ўнг қўли билан есин. Қачон бирортангиз ичса, ўнг қўли билан ичсин. Чунки шайтон чап қўли билан еб, чап қўли билан ичади», дедилар (Муслим, Абу Довуд, Термизий ривоят қилганлар).


Демак, чап қўли билан еб-ичган одам Роҳманнинг амридан юз ўгириб, шайтонга эргашган ва унинг ишини қилган бўлади.

Шунинг учун бу масалага катта эътибор билан қарамоғимиз, фарзандларимизга ҳам ўргатмоғимиз лозим.
 

عَنْ سَلَمَةَ بْنِ الْأَكْوَعِ رَضِي اللهُ عَنْهُ: أَنَّ رَجُلًا أَكَلَ عِنْدَ النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ بِشِمَالِهِ، فَقَالَ: كُلْ بِيَمِينِكَ، قَالَ: لَا أَسْتَطِيعُ، قَالَ: لَا اسْتَطَعْتَ، مَا مَنَعَهُ إِلَّا الْكِبْرُ، قَالَ: فَمَا رَفَعَهَا إِلَى فِيهِ. رَوَاهُ مُسْلِمٌ.


Салама ибн ал-Акваъ розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:

«Бир киши Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳузурларида чап қўли билан таом еди. Бас, у зот:

«Ўнг қўлинг билан е!» дедилар.

«Қодир эмасман», деди у.

«Қодир бўлмагин! Уни кибрдан бошқа нарса ман қилмади», дедилар у зот. Ҳалиги одам қўлини оғзига кўтара олмай қолди» (Муслим ривоят қилган).

Ушбу ҳадиси шарифдан динимизда овқатланиш маданиятига қанчалик аҳамият берилганлигини ёрқин кўриб турибмиз. Албатта, гап овқатланишнинг исломий маданияти ҳақида кетмоқда. Овқатланишнинг исломий маданиятларидан бири ўнг қўл билан ейишдир. Ҳар бир мусулмон инсон бу муҳим ишга алоҳида эътибор билан қараши лозим. Баъзи бир кишилар бу исломий маданиятга риоя қилмасалар, уларни огоҳлантириш керак.

Ушбу ривоятнинг қаҳрамони ҳам Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳузурларида овқатланишнинг исломий маданиятига риоя қилмай, чап қўли билан таом ейишга тутинди. Албатта, Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам бу ҳолга бепарво бўлишлари мумкин эмас эди. Шунинг учун мазкур одобсиз кишига таълим бериб:


«Ўнг қўлинг билан е!» дедилар».

Бундай пайтда ҳар қандай одам таълим берувчига ташаккур айтиб, ўзини ўнглаб олишга уринади. Одоб-ахлоқ тақозоси шу. Аммо ҳалиги одам Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламга ташаккур айтиб, ўз хатосини тузатиб, ўнг қўли билан таом ейишга ўтиш ўрнига:

«Қодир эмасман», деди».

Яъни, бу «Овқатни ўнг қўли билан ея олмайман. Чап қўлим билан еявераман», дегани эди. Ўзи нотўғри иш қила туриб, унга меҳр кўрсатиб, хатосини тўғрилаб қўйган зот Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламга нисбатан бундай бетгачопарлик қилган нобакор ҳар қандай жазога ва қарғишга лойиқ эди. Шунинг учун ҳам Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам очиқ-ойдин қилиб:


«Қодир бўлмагин!» дедилар».

Яъни, «Ўнг қўлинг билан таом ея олмасанг, бир йўла ея олмай қолгин», дедилар. Ҳамда у ерда ҳозир бўлганларга тушунтириш учун:


«Уни кибрдан бошқа нарса ман қилмади», деб, қўшиб қўйдилар. Яъни, у одам юқоридаги гапни ҳақиқатда ўнг қўлида нуқсон борлиги учун эмас, кибр билан хатосини тан олишдан бош тортиб айтган эди.

Шунинг учун ҳам Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам уни дуоибад қилдилар. У зот соллаллоҳу алайҳи васалламнинг дуолари жойида қабул бўлди.


«Ҳалиги одам қўлини оғзига кўтара олмай қолди».

Ажаб бўлди! Баттар бўлсин! Ўз фойдасини билмаган, шариат ҳукмидан кўра ўзининг кибрини устун қўядиганлар учун бу ҳам кам!


Ушбу ҳадиси шарифдан олинадиган фойдалар:

1. Чап қўл билан таом еб бўлмаслиги.
2. Бировнинг чап қўл билан еганини кўрган одам танбеҳ бериб, ўнг қўл билан ейишини эслатиб қўйиши кераклиги.
3. Диний ҳукмлар бўйича насиҳат эшитган одам мутакаббирлик қилмаслиги кераклиги.
4. Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламнинг дуолари дарҳол қабул бўлиши.

«Ҳадис ва ҳаёт» китоби 16-жуз