Сайт тест ҳолатида ишламоқда!
07 Июл, 2025   |   12 Муҳаррам, 1447

Тошкент шаҳри
Бомдод
03:14
Қуёш
04:57
Пешин
12:33
Аср
17:41
Шом
20:03
Хуфтон
21:38
Bismillah
07 Июл, 2025, 12 Муҳаррам, 1447

"Бухоро асори атиқалари ва ислом тамаддуни” номли китоб муаллифи билан учрашув

08.12.2021   1031   2 min.

Ўзбекистоннинг Қоҳирадаги элчихонаси томонидан Мисрнинг етакчи олий таълим муассасалари билан ўзаро манфаатли ҳамкорликни мустаҳкамлаш бўйича тизимли ишлар олиб борилмоқда, деб хабар беради “Дунё” АА мухбири.

Хусусан, Қоҳира университети археология факультети декани Аҳмад Ражаб Ризқ билан музокаралар ўтказилиб, илм-фан соҳадаги ҳамкорликни мустаҳкамлаш йўналишлари муҳокама қилинди.

Аҳмад Ризқ 2008-2011 йилларда Мисрнинг Тошкентдаги элчихонаси маданият бўйича маслаҳатчиси, ваколатхона ҳузуридаги Маданият маркази мудири лавозимида фаолият юритган, 2017 йилда “Бухоро асори атиқалари ва ислом тамаддуни” номли китоб нашр этган. 2018 йил унинг Самарқандга бағишланган навбатдаги китоби босмадан чиққан.

Ҳозирда араб ва турк илмий манбаларига асосланиб, Тошкент, Хива, Термиз ва Фарғона тўғрисидаги китобларни нашрга тайёрламоқда. У Ўзбекистон Президенти Шавкат Мирзиёевнинг 2020 йил августдаги фармонига мувофиқ «Дўстлик» ордени билан тақдирланган.

Суҳбат чоғида Аҳмад Ризқ халқларимизнинг тарихий мустаҳкам ҳамкорлиги тўғрисида сўзлар экан, минг йилдан ошиқ алоқаларни ўзида акс эттирувчи мамлуклар мероси, Аҳмад Фарғонийнинг Қоҳирадаги изланишлари, Аюбийлар даврида 70 мингдан ортиқ туркий халқларнинг Миср заминида қўним топиши, Қоҳира марказида “Ўзбекия” туманининг мавжудлиги мамлакатларимиз ўртасидаги дўстлик ришталарини мустаҳкамлашга асос бўлиб хизмат қилишини таъкидлади.

Шу муносабат билан Аҳмад Ризқ томонидан Моварауннаҳрнинг буюк тарихини ўзида акс эттирувчи 7 жилдли китоб тайёрлангани, ушбу ноёб қўлланма асосида Қоҳира университети археология факультетининг 5 минг нафардан ортиқ талабаси ва 100 нафардан зиёд профессор-ўқитувчиси магистрлик ва докторлик ишларида фаол фойдаланаётганини қўшимча қилди.

Аҳмад Ризқ археология факультетида тарихий обидаларни таъмирлаш, исломий меъморчилик ва ёғоч ўймакорлигини тадқиқ этиш, тўқимачилик, гиламчилик ва зардўзлик санъати сирларини ўрганишга ихтисослашган 3 та лаборатория ҳам мавжудлигини маълум қилди.

Ушбу лабараторияларда ислом дунёси халқлари, жумладан Бухоро, Самарқанд, Хоразм тарихий-маданий меросига оид маълумотлар берилади.

Музокаралар якунида икки мамлакат ўртасида илм-фан ва таълим соҳасида имзоланган икки томонлама ҳужжатлар ижроси доирасидаги ҳамкорликни фаоллаштириш бўйича келишувга эришилди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати

Ўзбекистон янгиликлари
Бошқа мақолалар
Мақолалар

Каъба калитининг тарихи

07.07.2025   1522   3 min.
Каъба калитининг тарихи

Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.
Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.


Каъба хизмати ва қоровуллиги деганда улуғ Каъбага хизмат қилиб, уни қулфлаб очиш тушунилади. Бу араб тилида «Сидана вал хижаба» дейилади. Биринчи бу нарса Исмоил алайҳиссалом қўлларида бўлган. Кейин ўғиллари Собит ва унинг болаларига ўтган. Сўнгра тоғалари қўлида, яъни Журҳумда бўлган. Сўнгра Кусай ибн Қилоб қўлига етиб келгунича Хузоъада бўлган. Қусай ибн Қилоб Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг тўртинчи боболаридир. Ҳижрий саккизинчи йили Макка фатҳ бўлганидан кейин Пайғамбар алайҳиссалом Усмон ибн Талҳадан Каъбанинг калитини сўрадилар-да, Каъбани очиб, унга кириб чиқдилар, сўнг: «Огоҳ бўлинг! Ҳар бир жоҳилиятдаги қон ёки мол, ё обрў-эътибор мана бу икки оёғим остидадир. Лекин ҳожиларнинг хизмати ва Каъба қоровуллиги ундай эмас. Мен уни жоҳилиятда ким бошқарган бўлса, ўша кишида қолдирдим», деб қуйидаги оятни ўқидилар:

«Албатта, Аллоҳ сизларни омонатларни ўз эгаларига топширишга буюради...» (Нисо сураси, 58-оят).

Кейин Усмон ибн Талхани чақириб, калитни унга топширдилар-да: «Эй Талҳа фарзандлари, мана буни олинглар, у авлоддан-авлодга ўтиб, абадий сизларда қолади. Сизлардан уни фақатгина золимларгина тортиб олади», дедилар («Мажмаъуз-завоид»).

Ибн Касирнинг ифода этишларича, кўпгина муфассирлар қуйидаги: «Албатта, Аллоҳ сизларни омонатларни ўз эгаларига топширишга буюради...» ояти Усмон ибн Талҳа ҳақларида нозил бўлган, дейишади. Шу оятга биноан калит уларга топширилди. Усмон вафот этганларида амакиларининг ўғли Шайба олди, кейин Шайбанинг болалари эгалик қилишди. Мана шу алфозда катталардан мерос бўлиб қолаверди. Улар Шайбийлар деб аталади. Ҳадисдаги: «Абадий сизлар у калитни қўлга киритинглар...» деган гапда Абу Талҳа болаларининг насли ва Каъба қоровуллиги қиёматгача давом этишига ишора бордир.

Бу нарса Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг боқий қолувчи мўъжизаларидан эди. Чунки Каъба қоровуллиги энг буюк ва улуғ ҳамда рақобатчилар рақобат қиладиган вазифалардандир. Айниқса, ҳоким ва нуфузли кишилар бу нарсага кўпроқ қизиқишади. Ушбу вазифанинг Шайба оиласига топширилиши эса қўлида еру осмон мулки бўлган Зот уларни (ҳар хил ёмонликлардан) ҳимоя этишига далилдир.

Ҳозирги кунга қадар ҳам ушбу калит ана шу ахд вакиллари бўлмиш Бану Шайба қўлидадир. У калитнинг узунлиги 40 см соф олтин билан ишланган, ипакли қутида сақланади. У қути ҳар йили кисва фабрикасида тайёрланади. Устига: «Албатта, Аллоҳ сизларни омонатларни ўз эгаларига топширишга буюради...» деб ёзиб қўйилган. Бошқа томонига: «Буни ясашга икки шарафли ҳарам ходими Фаҳд ибн Абдулазиз томонидан амр этилган», деб ёзиб қўйилган.

Каъба эшигининг қулфи султон Абдулҳамид Усмоний томонидан ҳижрий 1309, милодий 1891 йили ясалган эски қулф асосида ҳижрий 1399, милодий 1979 йили янги қулф қайта ишланди. Бу ўзгартириш янги эшикка муносиб бўлди. Уни қайта таъмирлашга эҳтиёж қолмади. Бу қулфнинг узунлиги 34 см Ҳар томонининг эни 6 см дан. Ҳар бир томонида сариқ мисдан бир бўлак бор. У томонларнинг узунлиги 8 см, эни 2 см Қулфга қуйидаги ибора ўйиб ёзилган: «Холид ибн Абдулазиз оли Сауд томонидан ҳижрий 1399 йили ясалган».

"Макка, Каъба, Замзам тарихи,
ҳаж ва умра маносиклари" китобидан.

Мақолалар