Ўзбекистон мусулмонлари идораси

Жаннатларда икром қилинувчи намозхонларнинг сифатлари

18.11.2021 2751 5 min.

Намоз Ислом динининг устунидир. Мусулмоннинг хужжатидир. Қулликни ифодасидир. Намоз бу шунчаки одатга айланиб қолган кундалик вазифа ҳам эмас. Намоз мусулмон кишининг нафақат охиратини, балки, дунёсини ҳам обод қиладиган, ҳаётини, яшаш тарзини тартибга соладиган илоҳий кўрсатмадир. Намоз қиёмат кунида бандадан энг аввало ҳисоби сўраладиган фарз амалдир.

Ҳақиқий намозхон киши эса ўз ҳаётини Роббисининг розилиги билан мувофиқ қилиб олган, Аллоҳ таоло буюрган намоз ибодатини бекаму кўст адо қиладиган, намози уни турли туман фахш ва ёмон амаллардан тўсиб турадиган кишидир.

Намозхонларга дунёда ҳам, охиратда ҳам жудаям кўп яхшиликлар ваъда қилинган. Дунёдагиси ҳаловат, барака ва ҳоказолар бўлса, охиратдагиси баланд даража, енгил ҳисоб китоб ҳамда Аллоҳ таолонинг розилигидир.

Бироқ, шундай намозхонларни кўрамизки, уларнинг намозлари фақатгина маълум бир вақтда, маълум жойларда, бир хил ҳолатдаги ҳаракатларни бажаришдангина иборат бўлиб қолганга ўхшайди. Ўқиётган намозининг асари ҳаётида акс этмайди. Кийинишида, муомаласида ва ўзгалар билан бўладиган олди-берди ёки бошқа муомаласида кўринмайди.

Хўш, Аллоҳ таоло таърифлаган, мақтаган намоз ўқигувчини қандай сифатларга эга бўлиши керак. Аллоҳ таоло жаннатларда ваъда қилган даражотларга, мукофотларга эга бўлиш учун намозхон қандай бўлиши керак? Намозхон фақат ибодат чоғида мўмин бўлиши керакми? Бу саволларнинг жавобини ҳам Роббимизнинг каломидан қидирамиз. Аллоҳ таоло айтади:

“Дарҳақиқат инсон бетоқат қилиб яратилгандир. Қачон унга ёмонлик (камбағаллик-кулфат) етиб қолса, у ўта бесабрлик қилгувчидир. Қачон унга яхшилик (бойлик, саломатлик) етса у ўта манъ қилгувчи – бахилдир. Фақат намоз ўқигувчи зотлар (яъни мусулмонларгина ундоқ эмасдирлар)ки. Улар намозларида доим – барқарор бўлгувчи зотлардир. Улар (топган) мол-мулкларида сўрагувчи ва (мол-давлатдан) маҳрум кишилар учун маълум ҳақ (яъни закот) бўлган зотлардир. Улар жазо — Қиёмат кунини тасдиқ этадиган зотлардир. Улар Парвардигорларининг азобидан қўрқувчи бўлган зотлардир. Зотан Парвардигорларининг азоби (ҳеч ким учун) бехатар эмасдир (яъни ҳеч кимнинг «Менга Аллоҳнинг азоби тушмайди», деб хотиржам бўлишга ҳаққи йўқдир). Улар авратларини (ҳаромдан — зинодан пок) сақлагувчи зотлардир. Магар ўз жуфти ҳалолларидан ва қўлларидаги чўриларидангина (сақланмайдилар). Бас, улар маломат қилинмаслар. Энди ким бундан ўзгани (яъни, зино ва шу каби шариати Исломийяда ҳаром қилинган бошқа нарсаларни) истаса, бас, ана ўшалар ҳаддан ошгувчи кимсалардир. Улар (яъни мўмин-мусулмонлар) ўзларига ишонилган омонатларга ва (ўзгаларга) берган аҳд-паймонларига риоя қилгувчи зотлардир. Улар ўз гувоҳликларини тўғри-холис адо қилгувчи зотлардир. Улар намозларини (вақтида адо этиб, қазо бўлишдан) сақлагувчи бўлган зотлардир. Ана ўшалар жаннатларда ҳурмат иззат кўргувчидирлар”. (Маъориж сураси 19-35-оятлар)

Хулоса: Аллоҳ таоло мақтаган, яхши кўрган, жаннатларда улкан даража ва мақомлар ваъда қилинган ҳақиқий намозхон:

Бетоқат, бесабр бўлмайди. Бойлик ва камбағалликда ҳам хотиржам бўлади.
Бахил бўлмайди. Аллоҳ унга берган яхшиликларни бошқаларга ҳам раво кўради.
Намозини муҳофаза қилади. Бесабаб тарк қилмайди. Қазо бўлишдан эҳтиёт қилади.
Мол дунёсида бева бечоралар ва мискинларнинг ҳаққи бор эканлигини билади ва бу ҳақларни адо қилади.
Қиёмат кунига, у кундаги ҳодисаларга аниқ ишонади. Ишонган нарсаси учун тайёргарлик кўради.
Аллоҳ таолонинг азоби шиддатли эканлигини билади. У Зотнинг азобидан қўрқади. Ўз нафсини азобдан омонда қолади дея хотиржам бўлиб қолмайди.
Авратларини номаҳрамларнинг кўзи тушишидан сақлайди. Эҳтиёт қилади. Зино ва унга олиб борадиган барча воситалардан узоқ бўлади.
Зиммасига юклатилган барча омонатларни муҳофаза қилади. Уларга Асло хиёнат қилмайди.
Аҳдига ва ваъдасига риоя қилади. Уларни бузмайди.
Гувоҳлик беришда ўз нафсини, ёки кимнидир фойдасини кўзлаб эмас, балки, фақатгина Аллоҳ таолонинг розилиги учун холис, адолатли гувоҳ бўлади.

Мана шу зикр қилинган сифатларга эга бўлган намозхонлар “жаннатларда ҳурмат иззат кўргувчидирлар”. Шундай экан, ўқиётган намозларимиз ахлоқимизни ҳам ислоҳ қилсин. Кишилар бизни намоз ўқиётганимизни кўриб эмас, балки бизда мавжуд бўлган ушбу гўзал сифатлар орқали намозхон эканимизни билсин. Ахлоқсизлигимиз ва беодоблигимиз сабабли, намоз деган ибодатга нисбатан нолойиқ фикрлар, намозхонга нисбатан салбий муносабатлар билдирилишига сабабчи бўлиб қолмайлик.

Зеро, Роббимиз айтганидек: “Албатта, намоз фахш ва мункр ишлардан қайтаради”. (Анкабут сураси, 45-оят)

Олмазор туманидаги “Мевазор” жоме масжиди имом ноиби Ёрбек Исломов

Мақолалар

МАЪЛУМОТНИ ИЖТИМОИЙ ТАРМОҚЛАРДА УЛАШИНГ

Аллоҳ бундай бандаларни яхши кўради

19.05.2025 2391 5 min.

Ҳар бир ишни пухта қилиш – бу инсоннинг ўз вазифасига жиддий, масъулиятли ва профессионал ёндашишини англатади. Пухта ишлаш нима? Пухта ишлаш – ишни юзаки эмас, балки чуқур ўйлаб, режа асосида, керакли билим ва маҳорат билан мукаммал бажаришдир.

Шу билан бирга, бу сифатга эътибор бериш, масъулиятни ҳис қилиш, ҳар бир қадамни аниқ режалаштириш, тафсилотларга эътибор қаратиш ва натижадан қониқиш ҳиссини олиш деганидир.

Пухта ишлаш бир неча омилларга кўра муҳим саналиб, улардан:

Иш сифатли чиқади – хатолар камаяди, қайта тузатишга эҳтиёж қолмайди;
Ишонч пайдо бўлади – одамлар сизга ишонади, бирор юмушни ишониб топширади;
Вақтни тежайди – илк босқичда пухта бажарилган иш юзага келиши мумкин бўлган муаммоларни бартараф этади.
Рақобатбардошлик ошади – ишда муваффақият эҳтимоли ошиб, хизматга талаб юқори бўлади.

Ислом нуқтаи назаридан қараганда, ҳар бир ишни пухта бажариш инсоннинг имоний бурчларидан биридир. Бу ҳақда Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам бундай деганлар: “Аллоҳ бирортангиз иш қилсангиз, уни пухта бажаришингизни яхши кўради” (Имом Табароний ривояти).

Мазкур ҳадисдан маълум бўладики, ҳар қандай ишни пухта, сидқидилдан бажариш исломда ҳам катта фазилат саналади.

Шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуф ҳазратлари ҳам ишни пухта ва сидқидилдан бажариш зарурлиги тўғрисида “Ижтимоий одоблар” асарида қуйидаги фикрларни билдирган:

Мусулмон инсон жамият юзидаги энг кўркам ва гўзал хол бўлиши лозим. У инсон зоти чиройини очиб турувчи омил бўлиши керак. Бу эса, ижтимоий одоблар орқалигина юзага чиқади.

Мўмин кишининг ҳар бир ишни яхшилаб ва пухта қилиши мақбулдир. Бу барча инсонларга севикли Набийнинг ислом умматига амри, фармони, тавсияси ва насиҳатидир.

عَنْ عَائِشَةَ : قَالَ النَّبِيُّ ﷺ: «إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ إِذَا عَمِلَ أَحَدُكُمْ عَمَلًا نْ يُتَّقِنَهُ». رَوَاهُ الْبَيْهَقِيُّ.

Оиша розияллоҳу анҳодан ривоят қилинади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Аллоҳ сизлардан бирингиз иш қилганда, уни яхшилаб, пухта қилишингизни севади”, дедилар (Имом Байҳақий ривояти).

Аллоҳ таолонинг севгисига сазовор бўлай деган инсон катта-кичик ҳар бир ишни фақат ва фақат яхшилаб, чин дилдан пухта бажаришга уринади. Бу сифат эса ижтимоий одобларни ўрнига қўйиш билан юзага чиқади[1].

Қандай қилиб ҳар бир ишни пухта қилиш мумкин?” Бу борада қуйидагиларни тавсия қилиш мумкин:

Фикр сўраш, маслаҳатлашиш. Агар мумкин бўлса, ҳар бир ишни бажаришдан олдин тажрибали ва олим инсонлар фикрини олиш, улар билан маслаҳатлашиш зарур. Бу кишининг шахс сифатида камол топиши, ривожланиши ва бажарилаётган ишнинг мукаммал бўлишига ёрдам беради.
Аниқ мақсад қўйиш. Бу иш нима учун керак? Яхши натижа нима? каби саволларга жавоб топиш, зарур бўлса, тажрибали инсонлар билан маслаҳатлашиш.
Режа тузиш. Ишга киришишдан аввал вазифалар рўйхатини тузиш лозим.
Иш пайтида диққатни жамлаш ва халақит берувчи омилларни бартараф этиш.
Масъулиятни ҳис қилиш. Киши ўзи бажараётган ишнинг охиратда сўрови борлигини унутмаслиги, унга сидқидилдан ёндашиши лозим.
Бажарилган ишни текшириш. Иш тугагач, уни қайта кўриб чиқиш ва хатоларини тузатиш лозим. Бу эса ишни пухта бажаришнинг асосий омили ҳисобланади.

Ҳар бир ишни пухта бажариш – бу муваффақиятнинг асосий омилларидан биридир. Чунки ҳозирги кунда бозор муносабатлари шароитида ўз ўрнига эга бўлиш учун ишни пухта бажариш, энг майда деталларига қадар эътибор қаратиш муҳимдир.

Ҳар бир ишни пухта бажариш қуйидаги натижаларга олиб келади:

Масъулиятни кўрсатади – ҳар қандай ишни пухта, чуқур ўйлаб, юксак масъулият билан бажариш инсоннинг касбий етуклиги ва шахсий маданиятини намоён этади.
Сифат кафолати – пухта бажарилган иш маҳсулот ёки кўрсатилган хизмат сифатининг юқори бўлишини таъминлайди.
Ишда самарадорлик – пухта режалаштирилган ҳолда бажарилган иш вақт ва ресурсларни тежашга ёрдам беради.

Хулоса қилганда, ҳар бир ишни пухта қилиш нафақат шахсий ўсиш, балки жамият ривожи учун ҳам муҳимдир.

[1]Шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуф. Ижтимоий одоблар. “Ҳилол-Нашр”. Тошкент 2024. –Б.26-27

Нодир ҚОБИЛОВ,
Имом Бухорий халқаро илмий-тадқиқот маркази илмий ходими