Payg'ambarimiz Muhammad sollallohu alayhi vasallamning yoniga dafn etilgan sahobalar Abu Bakr roziyallohu anhu va Umar ibn Hattob roziyallohu anhudir. Bu joy “Ravzai mutohhara” deb nomladi.
Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning muborak qabrlari joylashgan joy rafiqalari Oisha roziyallohu anhoning uylari edi.
Bugungi kunda “Ravzai mutohhara” Madinadagi Payg'ambar alayhissalom masjidlari, ya'ni Masjidun Nabaviyning ajralmas qismi bo'lib, ziyoratchilar bilan doim gavjum.
Payg'ambar alayhissalom va U zotning ikki sahobasining qabrlari eshik va derazasiz bir nechta devorlar bilan o'ralgan, shuning uchun u erga hech kim to'g'ridan-to'g'ri kirish imkoniga ega emas.
Payg'ambar alayhissalomning qabri Masjidun Nabaviyning janubi-sharqiy qismida joylashgan. Uning shimoliy va janubiy tomonlari 16 metr, g'arbiy va sharqiy tomonlari esa 15 metr.
Ravzai mutohhara atrofidagi ilk devorlar hijriy 678 yilda Zohir Baybars tomonidan qurilgan. Ular yog'ochdan yasalgan va balandligi 3 metr edi. Hijriy 886 (milodiy 1481) yili Payg'ambar alayhissalom masjidida kuchli yong'in chiqadi va yog'och inshootlar vayron bo'ladi. Keyin Sulton Ashraf Kaytbay bu devorlarni bugungi kungacha saqlanib qolgan, biz ko'rib turgan panjaralar bilan almashtiradi.
Payg'ambarimiz sollallohu alayhi vasallamning muborak qabrining bir nechta eshiklari bor:
Qabrning sharqiy tomonida “Salomlashish joyi” deb nomlangan oltin panjarali devor joylashgan. Bu erda ziyoratchilar devordagi maxsus teshiklar orqali ichkari ko'rinmasada nazar tashlab, Payg'ambarimiz sollallohu alayhi vasallam va u zotning sahobalariga salom berishlari mumkin.
O'rtada keluvchi aylana va kattaroq teshik ortida Muhammad sollallohu alayhi vasallam qabri, undan keyingi ikki aylana teshik Abu Bakr roziyallohu anhu va Umar roziyallohu anhu qabrlarini bildiradi.
Birinchi teshik va qolgan ikkita teshik o'rtasida Bobi Oisha, ya'ni Oisha onamiz o'z uylariga kirib-chiqib yurgan eshik o'rni joylashgan.
Oltin panjara ustida “Hujurot” surasining 3-oyatini o'qish mumkin:
“Ey mo'minlar, (toki qilgan yaxshi) amallaringiz o'zlaringiz sezmagan hollaringizda behuda-befoyda bo'lib qolmasligi uchun sizlar (payg'ambar bilan so'zlashgan paytlaringizda) ovozlaringizni payg'ambarning ovozidan yuqori ko'tarmanglar va unga bir-birlaringizga ochiq (dag'al so'z) qilgandek ochiq-dag'al so'z qilmanglar!”
Payg'ambarimiz sollallohu alayhi vasallamning muborak qabrlari 2 qismga bo'lingan:
Bu joyga faqat yuqori martabali amaldorlar va masjid xodimlari kirishi mumkin, ular bu devorga o'rnatilgan peshtaxtani almashtiradilar, tozalash ishlarini olib boradilar. Va shu joydan ichkariroqqa hech kim kira olmaydilar.
Mazkur joy Payg'ambarimiz sollallohu alayhi vasallamning xotini Oisha roziyallohu anhoning xonadonlari bo'lib, bu muqaddas xona ketma-ket uchta devor bilan o'ralgan.
Birinchi devor Payg'ambarimiz sollallohu alayhi vasallam hayotlik chog'larida, Madinaga ko'chib kelganlaridan ko'p o'tmay qurilgan. U 91 hijriy yili Umar ibn Abdulaziz tomonidan Ka'ba qurilgan toshlarga o'xshash toshlar yordamida qayta qurilgan.
Beshburchak shakldagi ikkinchi devor ham Umar ibn Abdulaziz tomonidan qurilgan. Nega to'rtburchak emas, noodatiy beshburchak shaklida qurilgan deyilsa, bu erni Muqaddas Ka'baga o'xshatib qo'ymaslik va uni mo'minlarning sajdagohiga aylantirmaslik uchun shunday qilingan. Beshburchak devor atrofidagi peshtoqli uchinchi devor hijriy 886 yilda qurilgan. Aynan shu devorni ziyoratchilar panjaradagi aylana 3 ta teshik orqali ko'rishlari mumkin.
Ravzai mutohharaning ichki qismida, ya'ni birinchi devorida mutlaqo eshik va deraza yo'q. Hech kim unga kirish huquqiga ega emas.
Qabrning bu qismiga kirib, Payg'ambar alayhissalom va u zotning sahobalarining qabrlarini 540 yil oldin o'z ko'zlari bilan ko'rgan oxirgi odam Masjidi Nabaviyda sodir bo'lgan kuchli yong'indan keyin tozalash ishlari bilan shug'ullangan olim Ali ibn Ahmad Samhudiy edi.
Payg'ambarimiz Muhammad sollallohu alayhi vasallam qabrining sxemasi
Payg'ambarimiz Muhammad sollallohu alayhi vasallam qabri (Yashil rangdagisi)
Umar ibn Abdulaziz tomonidan qurilgan beshburchak devor. Darul Madina muzeyi ko'rgazmasi
Tashqi devor va 5 burchakli devor. Darul Madina muzeyi ko'rgazmasi
TII Hadis va islom tarixi fanlari kafedrasi
katta o'qituvchisi Kattayev Po'latxon
Unda Turkiy davlatlar muftiylari, xususan O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi, muftiy Shayx Nuriddin Xoliqnazar hazratlari, din va davlat arboblari, taniqli ulamolar, yetuk islomshunoslar va diniy soha xodimlari qatnashdi.
Qur’oni karim tilovati bilan boshlangan tadbirda tadqiqotchi va olimlar, jumladan, O‘zbekiston musulmonlari idorasi Fatvo markazi rahbari o‘rinbosari G‘ulomiddin domla Xolboyev hamda ushbu markaz ulamosi Hikmatulloh domla Toshtemirov ma’ruza bilan ishtirok etdi.
Ahli sunna val jamoa ulamolari sof e’tiqodni avlodlarga yetkazishda ta’lif etgan muxtasar matnlar ichida Sirojiddin Ali ibn Usmon O‘shiyning “Bad’ul amoliy” asari muhim o‘rin tutishi ta’kidlandi.
Asarda asosiy e’tiqodiy masalalar Hanafiy mazhabi va Moturidiy aqidasi bo‘yicha lo‘nda bayon etilgani, turli nusxalari mavjudligi, unga ko‘plab sharhlar yozilgani qayd etildi.
Darhaqiqat, “Bad’ul amoliy” asari sakkiz yuz yildan buyon sof e’tiqodni shakllantirishda beqiyos ahamiyat kasb etib kelmoqda va bugungi kunda ham yoshlarni yot g‘oyalardan muhofaza qilish va ma’naviy komillikni ta’minlashda muhim manba hisoblanadi.
Anjumanda so‘zga chiqqanlar O‘shda tug‘ilib, Samarqandda ilmiy faoliyat olib borgan, Farg‘ona vodiysida xizmat qiligan, turkiy xalqlar uchun mushtarak ulamo sanalgan Sirojiddin O‘shiy asarlari va ularning tadqiqi, Movarounnahrda X–XII asrlarda islom ilmlari rivoji va madrasalar holati, turkiy tildagi asarlarning islom ilmlarini tarqatishdagi o‘rni haqida to‘xtalib o‘tishdi.
Ushbu ilmiy meros bugun ham dolzarb, turkiy dunyo ma’naviy taraqqiyotida juda muhim ekani ma’ruzachilar tomonidan e’tirof etildi.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Matbuot xizmati