Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo'lsin.
Payg'ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo'lsin.

U dunyoga kelganida mittigina vujudni hashiralar chaqaloqlar tortib ko'riladigan taroziga solishgan edi. Bundan 44 yil oldin 1 kg 300 gr bo'lib tug'ilgan Baxtiyor bugun 70 kg bo'lib, qizil mato yopilgan tobutda yotibdi.

Odamlarning aytishicha, uning ikkita xotinidan besh nafar farzandi bor ekan. Birorta farzandi otamlab darvozadan kirib kelmadi. Ikki qavat qilib ko'tarilgan dang'illama hovlining o'n beshtacha xonasi uning 19 yoshli uchinchi xotiniga, uchta mashinasi qarzi bor, deb g'ingsheyvergan oshnalariga qoldi. Mahallada uch mingdan ziyod aholi istiqomat qilsa-da, janozaga o'ttiz-qirq nafar yaqinlar va qo'shnilardan boshqa hech kim ishtirok etmadi. Yaqin oshnalar ham qarzini undirib bo'lishgach, ish ko'pligini bahona qilib jo'nab qolishdi. Tobut erdan ko'tarilmasdan turib imom sekingina: «Baxtiyor qanday odam edi?» – deb so'radi. Barcha birdek: «Yaxshi», deb javob berdi. Lekin odamlar orasida o'tirgan uning yon qo'shnisi Abdujalil aka o'tgan yili qizining shartnoma puli uchun qarz so'rab chiqqani va bir botmon kamsitishlar evaziga quruq qo'l bilan qaytganini, chorsisi bilan og'zini bekitib unsiz yig'layotgan Qumri aya o'g'lining to'yida ukasi chet el mashinasida darvozagacha kelib, pastga tushmasdan odamlarga ko'z- ko'z qilib qo'liga 50 dollar berib ketganini, uning uyida bog'bonlik qilib yuradigan Farhod esa xotinini to'lg'oq tutganda mashinani so'roqsiz olib ketgani uchun ayovsiz kaltaklanganligini va besh oy maoshsiz ishlab berganini, hovoza ko'taraman , deb tomiga bilmasdan bolg'a urib olgan Doniyor usta ikki yil qamoqda nohaq azob chekkanligini ko'z oldiga keltirishdi. Lekin yaxshi odam, deb qo'yishdi.

Qur'on o'qiyotgan imom bundan bir yilcha oldin yoshgina juvonning: «Erkaksizku, nega tushunmaysiz?» – degan zor qaqshashlarini esladi. O'shanda Baxtiyor boyvachcha bo'lsa-da, ikkinchi xotinini ikkita farzandi bilan hech vaqosiz, haqoratlagancha ko'chaga haydayotgan edi. Mahallaga yumush bilan chiqqan imom indamay o'tib ketolmadi:

— Baxtiyorjon islomda ajrashkan xotinini boqishi shart, bu erkaklikning oliy belgisi, keyin uning orqasidan yomon gap aytish, uni yomon otliq qilish kechirilmas gunoh bo'ladi,-dedi. Baxtiyor esa ikkita gumashtasiga aytib mahalla-ko'yning hay-haylashiga qaramasdan imomni kaltaklattirdi. Kasalxonada ming bir azob bilan tuzalib chiqqan imom o'g'lining oyog'i mayib bo'lganligini ko'rib hammasini tushundi, ammo hech narsa demadi. Hozir esa og'zidan oyat chiqayapti-yu, mahallada nechta odam farzandini ishga kiritaman, deb qarz-havola qilib shu odamga tutqazgani,nechta yosh yalang o'zga yurtlarda sarson sargardon bo'lib yurgani ko'z oldidan o'taverdi. Odamlarga zarar bo'lgan yo'llar bilan pul topish hech tortinmasdan insonlarga ozor berish uning kasbi edi. Imom janoza so'ngida, shu kasb egasiga Hudo shunday qisqa umr berganligini tushundi va yuziga fotiha tortdi.

Alloh taolo Qur'oni karimda shunday marhamat qiladi:

U Kunda tillari, qo'llari va oyoqlari qilib yurgan amallari haqida ularga qarshi guvohlik berur. (Nur surasi 24-oyat)

Ular bu dunyoda pokiza, g'ofila, mo'minalarga yolg'ondan guvohlik bergan bo'lsalar, qiyomat kuni ularga o'z tillari, qo'llari va oyoqlari rost guvohlik beradi. Nima gapirganlarini, nima ish qilganlarini ochiq-oydin, hech rad etib bo'lmaydigan darajada aytib beradi.

Keyingi oyatda:

O'sha Kunda Alloh ularning haq jazolarini to'liq berur va ular Allohning O'zi ochiq-oydin haq ekanini bilurlar. (Nur surasi, 25-oyat)

Qiyomat kuni Alloh taolo ularga tegishli jazoni haq – adolat ila to'la beradi.

Bolaligimda sanashka qiziqar edim. Yoshim ulg'aygan sari raqamlar kattalashib boraverdi. Avval 10 gacha sanashni bilsam, keyin 20,30,40, va hakozo. Hozir millionni, trilionni bilaman. Gohida inson kashf qilgan ming va undan katta raqamlar oldiga o'zimning umrimni ko'yib ko'raman. 70-80, oshib borsa 100 ga boradi. Qiziq inson kashf qilgan katta-katta sonlarning oldida o'zining umri juda kichik va mayda. Aslida dunyoni raqamlar boshqaradi, hamma narsa raqamlar bilan o'lchanadi. Shuncha yoshga kiribdi, shuncha farzandi bor, va hokozo. Lekin dunyoda 1000 degan raqam bor-u,1000 degan yosh yo'q, NYeGA? Umrimiz juda qisqa deb noliymiz,ammo o'ylab ko'ring. Agar ming yoshga kirsangiz mingta yaxshilik qila olasizmi? Yoxud ming nafar solih farzand tarbiyalay olasizmi? Tobut erdan ko'tarilmasdan turib odamlar ortingizdan mingta yaxshi ish, ezgu amal sanay oladimi? Yo'q albatta, kichkinagina umrimizda kichkinagina yaxshiliklar qilishga ulgurmayapmiz-ku, uzun umrimizda qanday uzun yaxshiliklarimizni eslashadi? Balki o'sha inson 44 yillik umri davomida to'rtta yaxshilik qilgandir, balki ko'p. Ammo qirqta yomonligi orqasidan qancha-kancha odamlar ko'ngliga ozor bergan.

Darhaqiqat, bugun «odam savdosi» degan ibora ko'p tilga olinayapti, ko'rayapmiz, eshitayapmiz, qancha oila shu so'z orqasidan parokanda, ne-ne mardlar yarim jon, ne-ne qizlarning nomi badnom. Yuqoridagi Baxtiyor ham mana shunday ishlar ortidan mol-dunyo orttirgan edi.

Qanday qilib o'z millatdoshini, mahalladoshini sotyapti?, deb o'ylaysan kishi. Axir ko'z-ko'zga tushadi, yaxshi kuni ham yomoni ham shu yurtda bo'ladi-ku, keyin nima qiladi? Shu pul bilan oilasini, farzandlarini boqayotganlar kammi? Nahotki, raqamlarning, qog'ozlarning quliga aylanib qolayapmiz? Pul topish uchun o'zligidan kechayotgan,sochini qirqqan, etagini kesganlarni ko'rib qo'rqasan kishi! Nahotki qorin to'yg'izish uchun yaxshi yashash uchun inson shunchalar tubanlik, oriyatsizlik qilishi mumkin?

Yaqinda bir yig'inda eshitib qoldim. Bir ayol o'z uyida besh nafar qizni asrar va qo'shmachilik bilan shug'ullanar ekan. Yana har zamonda gunohlarini yuvish uchun topgan mablag'idan etim-esirlarga sadaqa ham qilib turar ekan. Gunohni yuvish uchun hatto tavbani pul bilan sotib olishga urinayotgan o'sha ayol (agar uni ayol deb atash mumkin bo'lsa) pul sanayotganida qo'llari qaltiramasmikan, har kun luqma yutayotganida tomog'iga harom degan tosh botmasmikan? Yoki insonlar shaxsiy manfaat oldida halol bilan haromni farqlay olmay qolishdimi? Nahot vijdon, degan so'zni qandaydir raqamlar, qog'oz pullar bosib ketmoqda. Iymon o'rniga, qog'oz pullar, raqamlar gapirmoqda.

Aslini olganda dunyoni emas, insonlarni raqamlar boshqarmoqda. Qandaydir raqamlar evaziga hamma narsadan kechishga tayyor turganlarni ko'rib, yaxshiyamki Yaratgan insonlarning umrini qisqa qilib belgilab qo'ygan ekan, deymiz. Axir o'ylang, agar ming yil umr ko'rganimizda, pul topish uchun, yaxshi yashash uchun yana qancha jirkanchliklarni o'ylab topgan bo'lar edik. Ming yil yashashning o'ziyoq insonni dahshatga soladi. So'zim muxtasarida aytmoqchi bo'lganim, chindan ham inson umri qisqa hech kim ming yil umr ko'rmaydi, ammo yuz yilmi, undan kammi, yuqoridagi holat singari ertaga ortimizdan hech kim yashagan yillarimizning bir kuniga ham afsus aytmasin.

Yulduz Qurbonova