Shu kunlarda ba'zi internet tarmog'ida “O'ttiz ming o'zbekcha-turkcha Qur'oni karim tarjima kitobi O'zbekistonda tarqatildi” degan mazmundagi xabarlar keng tarqatilmoqda. Ayrim ijtimoiy tarmoq yurituvchilari xayriya tariqasida ulashilayotgan mazkur kitoblar do'konlarda sotuvga chiqarilishi mumkinligi haqidagi asossiz axborotlarni ham yoyishga urinmoqdalar.
Ta'kidlash zarurki, marhum muftiy Usmonxon Temirxon o'g'li hazratlari tomonidan nashr etilgan “Tafsiri Irfon” kitobining muxtasar shaklda ta'lif etilgan – “Qur'oni karim va o'zbek tilidagi ma'nolari tarjimasi” kitobi muallifning sa'yi-xarakatlari bilan Turkiya Diyonat ishlari boshqarmasi homiyligida chop etilgan edi.
Ayni kunlarda ushbu Qur'oni karim kitobining ilk nusxalarini diniy idora tasarrufidagi oliy va o'rta maxsus islom bilim yurtlari ustoz-talabalari va diniy soha xodimlariga xayriya sifatida ulashish boshlandi. Bu to'g'risida O'zbekiston musulmonlari idorasi tasarrufidagi ijtimoiy tarmoqlarda ma'lumotlar e'lon qilindi https://t.me/muhaddisuz/5315, https://t.me/oliymahad/13779, https://t.me/oliymahad/13795.
Yaqin kunlarda masjidlar imom-xatiblari, imom noiblari, otinoyilar, shuningdek, Qur'oni karim o'qishga ishtiyoqi bor, lekin imkoniyati yo'q fuqarolarga ham ushbu Qur'oni karim kitoblaridan bepul tarqatish boshlanadi. Respublikadagi barcha masjidlarda namozxonlar ushbu kitobni mutloaa qilish imkoniyatiga ega bo'ladilar.
Qayd etish lozimki, Qur'oni karimning ushbu nashri vaqf mulki sifatida chop etilgan bo'lib, diniy idora uni tekinga tarqatish uchun nashr etdi. Kitobni sotish mutlaqo joiz emas. Shu sababli diniy idoraning talabi bilan ushbu kitobning ichki muqovalarida “Qur'on sovg'a qilaman” va “Sotish mumkin emas” degan qaydlar yozilgan.
Shu nuqtai-nazardan, O'zbekiston musulmonlari idorasi kelgusida, mazkur “Qur'oni karim va o'zbek tilidagi ma'nolari tarjimasi” kitobi keng tarqatila boshlagandan so'ng kim ushbu nashrni savdoda ko'rsa 71-240-39-33 telefoni orqali xabar berishlarini yoki O'MIning Internetdagi “Muslim.uz” saytidagi elektron manziliga ma'lumot yuborishini iltimos qiladi.
Ijtimoiy tarmoqlarda tarqatilgan xabarda yana bir noto'g'ri yoritilgan jihat shuki, ushbu Qur'oni karim tarjimasi faqat o'zbek tilida bo'lib, oyatlarning turk tilidagi tarjimalari bayon etilmagan.
Ho'sh, shunday ekan, mazkur xabarni aniqlashtirmasdan turib, ijtimoiy tarmoqqa atayin qo'yib yuborgan kimsa yolg'onchi, musulmon birodariga ziyon-zahmat etkazgan, uni obro'sizlantirgan bo'lib qolmaydimi?!
Har bir mo'min-musulmon kishi bunday yolg'on-yashiqlarga, asossiz gaplarga uchmasligi darkor. Alloh taolo bunday ogohlantiradi: «Ey iymon keltirganlar! Agar fosiq xabar keltirsa, aniqlab ko'ringiz, bilmay bir qavmga musibat etkazib qo'yib, qilganingizga nadomat chekuvchi bo'lmangiz» (“Hujurot” surasi, 6-oyat). Hadisi shariflarda esa: “Eshitgan narsasini gapiraverish kishining yolg'onchiligiga kifoya qiladi”(Imom Muslim rivoyati), deyilgan.
Mufassirlar oyati karimani sharhlab, keltirilgan har qanday xabarga ishonavermaslikni, agar fosiq kishi biror gap olib kelsa, uni yaxshilab tekshirib ko'rish zarurligini ta'kidlashadi.
Hulosa o'rnida aytish joizki, har bir mo'min-musulmon kishi bunday yolg'on-yashiqlarga, haqiqatdan yiroq gaplarga uchmasligi, fitnalardan ogoh bo'lishi darkor. Shuningdek, to'g'ri axborot olish, uni to'g'ri etkaza bilish bugungi kun kishisining shiori bo'lishi kerak.
Alloh taolo hammamizga insofi tavfiq bersin.
O'zbekiston musulmonlari idorasi Matbuot xizmati
Qur’oni karim oyatlarini tafsir, sharhlashga ehtiyoj bormi? Binobarin Qur’oni karimning qator oyatlarida Alloh taolo oyatlarni tushunish va fahmlash oson, yengil ekanligi ta’kidlangan-ku? Bundan go‘yoki Qur’on oyatlarini tushuntirishga hojat yo‘qdek ko‘rinadi. Biroq, oyatlar diqqat bilan o‘rganilsa, Qur’oni karimda ikki xil hodisa va narsalar bayon etilishi ma’lum bo‘ladi.
Ulardan biri oddiy voqelikka taalluqli bo‘lib, oldingi payg‘ambarlar, ularning xalqlari bilan bog‘liq tarixiy voqealar, Allohning ne’matlari, osmon va yerning yaratilishi, ilohiy qudrat va hikmat, do‘zax azoblari haqidagi hamda boshqa xabarlarni o‘z ichiga oladi.
Ikkinchisi esa, shariat ahkomlari, ixtilofli masalalarni o‘z ichiga oladi.
Qur’onda zikr (dars, va’z, nasihat) deb nomlangan birinchi turdagi mavzuni, shubhasiz, tushunish oson, hatto savodsiz dehqon ham undan o‘zi manfaat topishi mumkin. Bu haqda Qur’oni karimda bunday deyilgan:
وَلَقَدۡ يَسَّرۡنَا ٱلۡقُرۡءَانَ لِلذِّكۡرِ فَهَلۡ مِن مُّدَّكِرٖ
"Biz Qur’onni zikr (eslatma) uchun oson qilib qo‘ydik. Bas, eslatma oluvchi bormi?!" (Qamar surasi, 22-oyat).
Oyatdagi "Zikr uchun" so‘zi asosiy diqqatini Qur’ondan o‘rganishga qaratadi va faqat shu maqsadda oson, degan ma’noni anglatadi, lekin hech qanday holatda bu osonlik qonunlar va ta’limotlarning talqini bilan bog‘liq emas. Agar bu turdagi narsalar va hodisalarning ta’birini har kim bilsa edi, Alloh taolo Payg‘ambarimizga Kitobni o‘rgatish va tushuntirish vazifasini yuklamagan bo‘lardi.
Yuqorida ta’kidlanganidek, Qur’on oyatlarini tushuntirish, sharhlashda Payg‘ambar alayhissalomga muhtoj bo‘linadi. Alloh taolo bu haqda bunday marhamat qiladi:
وَتِلۡكَ ٱلۡأَمۡثَٰلُ نَضۡرِبُهَا لِلنَّاسِۖ وَمَا يَعۡقِلُهَآ إِلَّا ٱلۡعَٰلِمُونَ
"Ushbu misollarni Biz odamlar (ibrat olishlari) uchun ayturmiz. (Lekin) ularni faqat olimlargina anglagaylar" (Ankabut surasi, 43-oyat).
Shunday qilib, birinchi turga oid oyatlarni tushunish osonligi, Qur’ondagi amrlarning qonuniy va amaliy xulosalarini aniqlab beradigan payg‘ambarga ehtiyojni istisno qilmaydi.
"Islom shariatida sunnatning o‘rni" kitobidan
Davron NURMUHAMMAD tarjimasi