Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo'lsin.
Payg'ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo'lsin.
«Qadar» so'zi «o'lchov» ma'nosini anglatadi. Islom aqiydasida esa Alloh taolo azalda O'z ilmi va irodasi ila har bir narsani o'lchovli qilib qo'yganiga e'tiqod qilishni bildiradi.
Ulamolar qazo va qadarni quyidagicha ta'riflaydilar:
«Qazo – Alloh taolo hamma narsalarning kelajakda qanday bo'lishini azaldan bilishidir».
«Qadar – o'sha narsalar Allohning azaliy ilmiga muvofiq ravishda vujudga kelishidir».
Ahli sunna val jamoa mazhabiga binoan, balog'atga etgan musulmon Alloh taolo bandalarning hamma ishlarini, maxluqotlarga bog'liq narsalarning barchasini avvaldan bilishiga iymon keltirishi vojib bo'ladi.
Qazo va qadar aqiydasi Allohga iymon keltirish asosidagi Islom aqiydalaridan biri hisoblanadi. Bu aqiyda to'g'ri ma'rifat asosida Alloh taoloni kamol sifatlari bilan sifatlashga asoslangan.
Ana o'sha sifatlarning biri – Allohning ilmi, u ilmning cheksizligi, Alloh irodasining shomilligi va qudratining komilligidir.
Qazo va qadar aqiydasi Alloh taoloning ana shu sifatlariga asoslangan aqiydadir. Shuning uchun ham qazoi qadarga iymon bo'lmasa, Allohga bo'lgan iymon tugal bo'lmaydi.
Darhaqiqat, Alloh taolo hamma narsani biladi. Uyasi ichida g'imirlayotgan chumolining harakatiyu o'z yo'lida harakat qilayotgan sayyoralardan ham boxabar. U Zotning ilmidan hech narsa chetda qolmaydi. Alloh taolo dunyodagi har bir zarra va uning harakatini ham bilib turadi.
Shuningdek, qiyomatgacha nima bo'lishi ham Allohga ma'lum. Agar ularni bilmasa, U Zotning barkamollik sifatiga nuqson etgan bo'lardi.
Qadarga bo'lgan ishonch o'z egasini doimo harakatda bo'lishga chorlaydi. U o'z foydasini harakatdan topadi. «Bu ishim besamar bo'lmasa, keyingisi natija berar», deb doimo yaxshi umidda ish olib boradi, chunki unga nima taqdir qilingani ma'lum emas, belgilari ham yo'q. Qadarga bo'lgan ishonchning hikmatlaridan yana biri inson boshiga musibat tushganida qayg'uni engillashtirishidir. Shuningdek, qazo va qadarga iymon keltirgan inson o'z hayotida muvaffaqiyatlarga erishgan chog'ida ham o'zini yo'qotib qo'ymaydi. Barcha narsani Allohdan deb bilib, musibat etganda sabr qiladi, yaxshilikka erishganda shukr qiladi.
Albatta, iymonning boshqa ruknlari kabi qadarga iymon ham inson baxt-saodati uchun xizmat qiladigan muhim omillardan biridir.
Islomda insonning aqiydasi borasidagi barcha masalalar allaqachon hal bo'lgan. Bu borada musulmonlar boshqalarga o'xshab hardamxayol bo'lmaydilar. Dunyodagi eng to'g'ri e'tiqodda, Alloh taoloning O'zi bayon qilib bergan aqiydada ekanliklariga to'liq ishonch bilan saodatli hayot kechirib boraveradilar. O'zlarining tashvishga, xavotirga va ikkilanishga qolmasliklarini yaxshi biladilar.
«Islom tarixi» birinchi juzi asosida tayyorlandi
O‘tgan solihlardan qoida va meros bo‘lgan so‘z bor:
من رام العلم جملة ذهب عنه جملة
."Kimki ilmning hammasini birdaniga o‘rganishni istasa, ilmning hammasidan quruq qoladi"
Oz vaqtda ilmning hammasini o‘rganib olaman, deya xomtama bo‘lgan talaba, ilmning hammasidan bebahra qoladi. Hech narsaga erishmaydi.
Qur’oni karim Rasululloh sollallohu alayhi vasallamga 23 yil davomida nozil bo‘lgan...
Imom Burhoniddin Marg‘inoniy rahimahulloh "Hidoya" asarini 13 yil mobaynida ro‘zador holda yozganlar...
Imom Buxoriy rahimahulloh "Sahihul Buxoriy"ni 16 yilda, tahorat olgan holda va ikki rakat nafl namoz o‘qib, yozganlar...
Ilm kitoblari harfma-harf va kalima-kalima izohlab o‘rganiladi. Igna bilan quduq qazishga sabr-toqat, oliy himmat, intizom va uzoq vaqt zarur. Shoshqaloqlik va puxtalik bir-biriga zid – hech qachon jamlanmaydi.
Muhtaram tolibi ilm! Ilmning boshi sabrdir: kitobga sabr qilasiz, ustozga sabr qilasiz, yashayotgan shahringizga sabr qilasiz, hamdarslaringizga sabr qilasiz va hokazo.
Ilm olish lazzatiga erishgach, sabr maqomidan rozilik va muhabbat maqomiga o‘tib olgach hayotingiz mazmuni kitob va ustozlar suhbatiga aylanadi.