Hazrati Muhammadning inson bolasi bo'lganlari butun odmizodga iftixordir. Chunki u zot ummiy bo'lishlari barobarida o'n asr oldin shunday qonun va asoslarni keltirdilarki, biz – ovrupaliklar ikki ming sanadan keyin ularning qiymati va haqiqatini anglab etsak, eng mas'ud, eng saodatli insonlar bo'lamiz.
Shebol, G'arb mutafakkiri.
* * *
Payg'ambar Muhammad alayhissalom hech qanday hokimiyatga ega bo'lmagan holda eng qudratli saltanatlar – Eron va Vizantiyani yagona Parvardigor nizomi bilan yashashga da'vat etgandilar.
Roje Gorodi, Farangiston Komfirqasi Markaziy Qo'mitasi a'zosi.
* * *
Biz Ovrupa millatlari madaniy imkonimiz yuqori bo'lishiga qaramay, hazrati Muhammad so'nggi pog'onasiga qadar chiqa olgan zinaning birinchi bosqichidamiz, xolos. Hech shubha yo'qki, bu musobaqada biron kimsa u zotdan yuqoriroqqa o'ta olmaydi.
Volfgang Gyote, mashhur olmon shoiri.
* * *
Alloh taoloning birligi va borligini Muso alayhissalom o'z millatiga, Iso alayhissalom o'z ummatiga, Muhammad alayhissalom esa, butun insoniyatga ma'lum qildi.
Napoleon Bonapart, Fransiya imperatori.
* * *
Men dunyo tarixini o'rganib bir xulosaga keldim: dunyo podshohlari to'plagan jamiki saltanatu sarvat-boyliklar, shohona qasrlaru muhtasham saroylar Muhammad alayhissalomning yamoq yaktaklariga arzimas ekan.
Volfgang Gyote, mashhur olmon shoiri.
* * *
Hazrati Muhammad haqida gapirganlarimiz bir nuqta ustida to'planadi. U ham bo'lsa, u zot xulq-atvorining yuksakligi, axloqining pokizaligidir. Bular shunday ulug' fazilatlarki, u zamondagi makkaliklar orasida juda nodir edi.
Vilyam Muir, ingliz sharqshunosi.
* * *
Faylasuf, notiq, payg'ambar, faqih, sarkarda, qalblar himoyachisi, g'oyalar koshifi, imom, davlat arbobi, Yer kurrasining yigirma joyida diniy saltanat tashkil etgan zot. Muhammad (alayhissalom) ana shunday kishi edi. U kishini dunyodagi qaysi buyuk shaxs bilan tenglashtirish mumkin? Nahotki u zotning qiyoslari bo'lsa?
Luis de Lamartin, farang mutafakkiri.
* * *
Mashhur payg'ambarlar va fotihlar ichida tarixiy hayoti hazrati Muhammad tarixidek eng ko'p va hamma nuqtalarigacha batafsil o'rganilgan tarixiy shaxs yo'qdir.
Jon Davenport, ingliz olimi.
* * *
U bir vaqtning o'zida ham Tsezar, ham Papa edi. Ammo Papa bo'lib, unda Papaning iddaolari yo'q edi, Tsezar bo'lib, unda Tsezar legionlari yo'q edi. Muntazam qo'shinsiz, tansoqchilarsiz, saroysiz, davlat daromadisiz (soliqlarsiz) agar biror shaxs men Allohning iznu ixtiyori bilan boshqardim, deya olsa, unda u Muhammadddir (sollallohu alayhi va sallam). Chunki uning qo'lida hech qanday hokimiyat vositalarisiz va asoslarisiz hokimiyat bor edi.
Bosvort Smit, angliyalik mutafakkir.
* * *
O'z e'tiqodi yo'lida Muhammad (alayhissalom) har qanday mashaqqat va qiynoqlarga tayyor edi. U ummat etakchisi bo'lishiga qaramay, kamtar va odamiyligicha qoldi. U odamlarni qattiq hurmat qilar, sharafini joyiga qo'yar edi. Uning buyukligiga uning zafar va yutuqlari dalildir. Uning shaxsi ulug'ligi g'oyasini tarqatishda muvaffaqiyat keltirdi.
Vilyam Montgomeri Uott, ingliz sharqshunosi, “Muhammad Makkada”, “Muhammad Madinada” kitoblari muallifi.
* * *
Muhammad (alayhissalom) targ'ib qilgan ta'limotlar tufayli uning izdoshlarini Payg'ambar shaxsiyati o'ziga qattiq jalb qiladi. Zero, u odamlarni aql va din vositasida boshqarar edi.
Edvard Gibbon, ingliz olimi.
Internet ma'lumotlari asosida tayyorlandi
Turkiyaning nufuzli tahlil markazi ANKASAM (Ankara Kriz ve Siyaset Araştırmaları Merkezi) mamlakatimizda vijdon erkinligini ta’minlash, diniy ta’limni takomillashtirish, islom merosini ilmiy asosda o‘rganish va jahonga tanitishga qaratilgan keng qamrovli ishlarga yuqori baho berdi.
Turkiyaning nufuzli tahlil markazi ANKASAM (Ankara Kriz ve Siyaset Araştırmaları Merkezi) O‘zbekistonda so‘nggi yillarda diniy-ma’rifiy sohada amalga oshirilayotgan islohotlarga bag‘ishlangan tahliliy maqola e’lon qildi.
“Yangi O‘zbekiston: Diniy sohadagi islohotlarning muvaffaqiyat formulasi” deb nomlangan ushbu tahliliy maqolada mamlakatimizda vijdon erkinligini ta’minlash, diniy ta’limni takomillashtirish, islom merosini ilmiy asosda o‘rganish va jahonga tanitishga qaratilgan keng qamrovli ishlarga yuqori baho berilgan.
ANKASAMga ko‘ra, O‘zbekistonda qabul qilingan yangi siyosat va inson qadrini ustuvor qiymat sifatida belgilagan yondashuv so‘nggi yetti yilda diniy sohada chuqur, tizimli islohotlarni amalga oshirishga poydevor bo‘ldi. Xususan, tahlilchilarning tomonidan davlat va din munosabatlarini demokratiya va ma’rifat asosida qayta yo‘lga qo‘yish, diniy ta’lim muassasalarini xalqaro andozalarga mos ravishda rivojlantirish, ilm-fan va ma’rifatni islom dini bilan uyg‘unlashtirish yo‘lidagi sa’y-harakatlar e’tirof etilgan.
Maqolada ayni paytda O‘zbekistonda faoliyat yuritayotgan O‘zbekistondagi Islom sivilizatsiyasi markazi, Imom Buxoriy va Imom Moturidiy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazlari, Hadis ilmi maktabi, Mir Arab oliy madrasasi, O‘zbekiston xalqaro islom akademiyasi kabi muassasalarning faoliyati, ular orqali islom dinining haqiqiy insonparvarlik va ma’rifiy mohiyati keng yoritilayotgani ta’kidlangan. Ushbu markazlar faqat diniy emas, balki ilmiy-tadqiqot, madaniy-tarixiy merosni saqlash va ommalashtirish vazifasini ham bajarmoqda.
ANKASAM tahliliga ko‘ra, Yangi O‘zbekistonda amalga oshirilayotgan diniy-ma’rifiy islohotlarning muvaffaqiyati – bu siyosiy iroda, strategiyali yondashuv, ilmiy asos va xalqaro hamkorlikni o‘zida uyg‘unlashtirgan modeldir. Shu jihatdan, O‘zbekiston tajribasi mintaqa davlatlari va islom olami uchun o‘rganishga arziydigan namunalardan biri sifatida e’tirof etilmoqda.
ANKASAM kabi xalqaro nufuzga ega tahlil markazlari tomonidan bu kabi tahliliy maqolalar e’lon qilinishi O‘zbekistonda amalga oshirilayotgan islohotlarning ochiqligi, xalqaro standartlarga mosligi va jahon hamjamiyati tomonidan e’tirof etilayotganini yana bir bor tasdiqlaydi.