Hazrati Muhammadning inson bolasi bo'lganlari butun odmizodga iftixordir. Chunki u zot ummiy bo'lishlari barobarida o'n asr oldin shunday qonun va asoslarni keltirdilarki, biz – ovrupaliklar ikki ming sanadan keyin ularning qiymati va haqiqatini anglab etsak, eng mas'ud, eng saodatli insonlar bo'lamiz.
Shebol, G'arb mutafakkiri.
* * *
Payg'ambar Muhammad alayhissalom hech qanday hokimiyatga ega bo'lmagan holda eng qudratli saltanatlar – Eron va Vizantiyani yagona Parvardigor nizomi bilan yashashga da'vat etgandilar.
Roje Gorodi, Farangiston Komfirqasi Markaziy Qo'mitasi a'zosi.
* * *
Biz Ovrupa millatlari madaniy imkonimiz yuqori bo'lishiga qaramay, hazrati Muhammad so'nggi pog'onasiga qadar chiqa olgan zinaning birinchi bosqichidamiz, xolos. Hech shubha yo'qki, bu musobaqada biron kimsa u zotdan yuqoriroqqa o'ta olmaydi.
Volfgang Gyote, mashhur olmon shoiri.
* * *
Alloh taoloning birligi va borligini Muso alayhissalom o'z millatiga, Iso alayhissalom o'z ummatiga, Muhammad alayhissalom esa, butun insoniyatga ma'lum qildi.
Napoleon Bonapart, Fransiya imperatori.
* * *
Men dunyo tarixini o'rganib bir xulosaga keldim: dunyo podshohlari to'plagan jamiki saltanatu sarvat-boyliklar, shohona qasrlaru muhtasham saroylar Muhammad alayhissalomning yamoq yaktaklariga arzimas ekan.
Volfgang Gyote, mashhur olmon shoiri.
* * *
Hazrati Muhammad haqida gapirganlarimiz bir nuqta ustida to'planadi. U ham bo'lsa, u zot xulq-atvorining yuksakligi, axloqining pokizaligidir. Bular shunday ulug' fazilatlarki, u zamondagi makkaliklar orasida juda nodir edi.
Vilyam Muir, ingliz sharqshunosi.
* * *
Faylasuf, notiq, payg'ambar, faqih, sarkarda, qalblar himoyachisi, g'oyalar koshifi, imom, davlat arbobi, Yer kurrasining yigirma joyida diniy saltanat tashkil etgan zot. Muhammad (alayhissalom) ana shunday kishi edi. U kishini dunyodagi qaysi buyuk shaxs bilan tenglashtirish mumkin? Nahotki u zotning qiyoslari bo'lsa?
Luis de Lamartin, farang mutafakkiri.
* * *
Mashhur payg'ambarlar va fotihlar ichida tarixiy hayoti hazrati Muhammad tarixidek eng ko'p va hamma nuqtalarigacha batafsil o'rganilgan tarixiy shaxs yo'qdir.
Jon Davenport, ingliz olimi.
* * *
U bir vaqtning o'zida ham Tsezar, ham Papa edi. Ammo Papa bo'lib, unda Papaning iddaolari yo'q edi, Tsezar bo'lib, unda Tsezar legionlari yo'q edi. Muntazam qo'shinsiz, tansoqchilarsiz, saroysiz, davlat daromadisiz (soliqlarsiz) agar biror shaxs men Allohning iznu ixtiyori bilan boshqardim, deya olsa, unda u Muhammadddir (sollallohu alayhi va sallam). Chunki uning qo'lida hech qanday hokimiyat vositalarisiz va asoslarisiz hokimiyat bor edi.
Bosvort Smit, angliyalik mutafakkir.
* * *
O'z e'tiqodi yo'lida Muhammad (alayhissalom) har qanday mashaqqat va qiynoqlarga tayyor edi. U ummat etakchisi bo'lishiga qaramay, kamtar va odamiyligicha qoldi. U odamlarni qattiq hurmat qilar, sharafini joyiga qo'yar edi. Uning buyukligiga uning zafar va yutuqlari dalildir. Uning shaxsi ulug'ligi g'oyasini tarqatishda muvaffaqiyat keltirdi.
Vilyam Montgomeri Uott, ingliz sharqshunosi, “Muhammad Makkada”, “Muhammad Madinada” kitoblari muallifi.
* * *
Muhammad (alayhissalom) targ'ib qilgan ta'limotlar tufayli uning izdoshlarini Payg'ambar shaxsiyati o'ziga qattiq jalb qiladi. Zero, u odamlarni aql va din vositasida boshqarar edi.
Edvard Gibbon, ingliz olimi.
Internet ma'lumotlari asosida tayyorlandi
Sobit ibn Ibrohim tahorat ola turib ariqda oqib kelayotgan bir olmaga ko‘zi tushadi va olmani olib yeydi. Olmaning yarmini yeb bo‘lganida, uning haqqi haqida o‘ylab qoladi. Shu xayolda Sobit ibn Ibrohim ariq chetidan yurib olma oqib chiqqan bog‘ga kiradi va bog‘ egasiga:
– Yeb qo‘ygan yarimta olmam uchun haqqingizni halol eting. Qolgan yarmi mana, oling, – deydi.
– Mayli, haqqimni halol etaman, faqat bir shartim bor, – deydi bog‘ egasi yigitning halol, taqvoli ekanini anglab.
– Shartingizni ayting, – deydi Sobit ibn Ibrohim.
Shunda bog‘ egasi:
– Bir qizim bor, uni nikohingga olasan. Lekin rozi bo‘lishingdan avval uning holatidan seni ogoh etishim lozim. Qizimning ko‘zi ojiz, hech narsani ko‘rmaydi, soqov – gapirmaydi va yana qulog‘i eshitmaydi – kar, qimirlamaydi – shol, – deydi.
Bog‘ egasining gaplarini eshitgan Sobit ibn Ibrohim lol bo‘lib qoladi. Yeb qo‘ygan yarimta olmaning haqqidan qo‘rqib, qizga uylanishga rozi bo‘ladi va:
– Mayli, taklifingizni qabul qildim, zora shu bilan Allohning roziligiga erishsam, – deydi.
Ota qiziga oq fotiha beradi. To‘y-tomoshalar o‘tgach, Sobit ibn Ibrohim salom berganicha qizning yoniga kiradi. Qiz salomga alik qaytargancha qo‘li ko‘ksida qulluq qiladi.
Yigit bo‘layotgan ishlardan hayratlanadi: “Bu juda g‘alati-ku, soqov emas ekan-da, salomimga javob berdi. Tik turibdi, demak shol ham emas. Qo‘li ko‘ksida, bundan chiqdi ko‘zlari ham ko‘radi”.
Yigit shoshgancha tashqariga chiqadi va qizning otasiga: “Bu menga va’da qilingan qiz emas-ku, ko‘r, soqov, kar va shol deganingizning boisi ne?!” – deydi.
“Nega endi?” – izoh beradi qizning otasi: “Bu o‘sha qiz. Ko‘zi ojiz deganim – uning ko‘zlari Alloh harom qilgan narsaga boqmagan, qulog‘ining karligi – Alloh harom qilgan narsalarga quloq tutmagan, soqovligi ham rost, chunki tili Allohning zikrigagina aylangan, sholligi – yomon ishga yurmagan”.
Sobit ibn Ibrohim birovning haqqidan qo‘rqqanligi evaziga oliy mukofotga erishadi. Vaqt o‘tishi bilan uning ayoli yer yuzini ilm va fiqhga to‘ldirajak bir zotga, buyuk Imom Abu Hanifaga homilador bo‘ladi.