Bizga ota-onadek buyuk ne'matni ato etgan Alloh haq subhanahu va taologa bitmas tuganmas hamdu sanolarimiz, ota-onaga xizmat qilish va ularning duolari sababli jannatiy bo'lish bashoratini bergan ikki olam sarvari, buyuk xulqlarni kamoliga etkazgan zot Payg'ambarimiz Muhammad mustafo sollallohu alayhi vasallamga durud va salovotlarimiz bo'lsin.
Bizni dunyoga kelishimizga sababchi bo'lgan, avaylab-asrab turli xavf-xatarlardan omonda saqlab o'stirgan, nimaniki xohlasak biz uchun muhayyo qilgan, bizlarga odob-axloqni va kasb-hunarni o'rgatgan, din va dunyo ilmlarini ta'lim bergan, hayotga yo'llagan, uylab-joylagan, odamlar qatoriga qo'shgan, umrlari nihoyasigacha ardoqlab o'tgan ota-onalarimizni hurmatlash, ularga yaxshilik qilish, mehribonlik ko'rsatish har bir farzandning eng sharafli burchi sanaladi.
Bu burch Alloh taolo tomonidan barcha insonlarga buyurilgan go'zal insoniy fazilat, haqiqiy inson tabiatida xos bo'lgan boshqa jonzotlarga namuna bo'ladigan amaldir. Alloh taolo shunday marhamat qiladi: “Robbingiz Uning O'zigagina ibodat qilishingizni hamda ota-onaga yaxshilik qilishingizni amr etdi. (Ey inson), agar ulardan biri yoki har ikkisi huzuringda keksalik yoshiga etishsa, ularga “uf!” dema va ularni jerkima! Ularga doimo yoqimli so'z ayt! Ularga mehribonlik bilan xorlik qanotini past tut va (duoda) ayt: “Ey Robbim, meni go'daklik chog'imda tarbiyalaganlaridek, Sen ham ularga rahm qil!”(Isro surasi, 23-24-oyatlar).
Alloh taolo bandalariga qat'iy qilib faqat o'zigagina ibodat qilmoqlikka va ota-onaga yaxshilik qilishni buyurdi. Ularga yaxshilik qilishni ibodat darajasiga ko'tardi, hatto ota-onaga yaxshilik qilish ba'zi ibodatlardan ham afzalroqdir.
Ota-onaning hurmatini joyiga qo'yib, mudom ularning holidan xabar olib xizmatida bo'lish, ular yoqtirmagan narsalardan yiroq bo'lish, ular vafotidan keyin do'stlari holidan xabar olib turish ham ularga nisbatan yaxshilik qilish hisoblanadi. Alloh taolo bandalarini ota-onasiga hatto “Uf” degan so'zni aytmaslikka buyuradi. “Uf” kalimasi biror narsadan bezor bo'lganda aytiladigan so'z bo'lib, aslida inson o'ziga etgan chang-g'ubor va shunga o'xshash yoqimsiz narsalarni o'zidan daf qilish uchun aytiladigan so'zdir. Shuningdek oyatda ota-onaga baqirmaslikka buyurilgan bo'lib, ular huzurida boshqaga baqirish ham ota-onaga nisbatan hurmatsizlik hisoblanadi. Jumladan, ularga dunyodagi eng yaxshi — chiroyli so'zlarni topib so'zlashga hamda ular xizmati uchun o'zni xoru-hokisor tutishga buyuriladiki, bu ota-onaning farzandi oldida nechog'lik ulug' martabada ekanligini anglatadi.Demak, ota-onaning hurmatini joyiga qo'yish, ular oldida hamisha o'zini hoksor tutish,ularga yoqimli gaplarni so'zlash, ularning haqqiga duolar qilib turish farzandning eng muhim burch va vazifalaridandir.
Ka'bul Axbordan rivoyat qilinadi: «Luqmon o'g'liga shunday dedi: «Ey o'g'lim, kim ota-onasini rozi qilsa, Rahmonni rozi qilgan bo'ladi. Kim ota-onasini norozi qilsa, Rahmonni norozi qilgan bo'ladi. Ey bolam, albatta, ota-ona jannat eshiklaridan biridir. Agar rozi bo'lsalar, Jabbor sari borasan. Agar achchiqlari chiqsa, mahrum bo'lasan». Luqmoni hakim va uning o'g'liga qilgan nasihatlari Qur'oni Karimda ham zikr qilingan. Bu rivoyatdan Luqmoni hakimning o'g'liga qilgan nasihatlari hadislarda ham bayon qilinganini bilib olamiz. «Ey o'g'lim, kim ota-onasini rozi qilsa, Rahmonni rozi qilgan bo'ladi». Halqimizda Ota rozi – Hudo rozi, ona rozi – Hudo rozi, degan gaplar mana shu hadislardan olinib, maqolga aylantirilgan. Shuning uchun albatta, farzandlar ota-onalarining roziligi uchun harakat qilishlari, bu masalada nihoyatda ehtiyot bo'lishlari lozim.«Kim ota-onasini norozi qilsa, Rahmonni norozi qilgan bo'ladi». Ota-onaning roziligini topish uchun harakat qilish bilan bir qatorda ularning noroziligiga uchrashdan ham saqlanish lozim bo'ladi. Chunki ota-onaning noroziligi Allohning noroziligiga sabab bo'ladi.Ushbu ikki ishning o'zi farzandning jannatga kirishiga sabab bo'lishi turgan gap. Ammo, shu bilan birga, yana ham ta'kidlash uchun quyidagi jumla ham keltirilmoqda: «Ey bolam, albatta, ota-ona jannat eshiklaridan biridir. Agar rozi bo'lsalar, Jabbor sari borasan. Agar achchiqlari chiqsa, mahrum bo'lasan».bu rivoyatda ota onalar aynan «jannat eshigi» deb atalmoqda. Bu ibora yana ham ta'sirchan chiqqan.Bas, har bir farzand ota-onasining roziligini topib, ular orqali jannatga kirish payidan bo'lsin.
Amrata binti Abdurahmondan rivoyat qilinadi: «Nabiy sollallohu alayhi vasallam: «Tushimda o'zimni jannatda ko'ribman. Bir qorini eshitdim va: «Bu kim?» deb so'radim. «Horisa ibn Nu'mon. Yaxshilik shunaqa bo'ladi. Yaxshilik shunaqa bo'ladi», deyishdi. U odamlarning onasiga eng ko'p yaxshilik qiladigani edi», dedilar».
Horisa ibn Nu'mon roziyallohu anhu onasining roziligini olgan, xizmatini qilgan farzandlardan ekan. Ana shu sababli u kishining jannatga tushish bashorati Rasululloh sollallohu alayhi vasallamga tushlarida ko'rsatilgan ekan. Nabiy sollallohu alayhi vasallam tushlarida jannatda yurib, Horisa ibn Nu'mon roziyallohu anhuning u erda qiroat qilayotganlarini eshitib, so'rab, u kishining kimliklarini bilgan ekanlar.Boshqa rivoyatlarda zikr qilinishicha, Horisa ibn Nu'mon roziyallohu anhu onasiga o'z qo'li bilan taom berar ekan. Biror gaplarini anglamay qolsa ham, «Nima dedingiz?» deb so'ramas, tashqariga chiqqanda, boshqalardan «Onam nima dedilar?» deya so'rar ekanlar. Bu ishni qilish uchun sabr bilan birga cheksiz ixlos ham kerak bo'ladi. Shuningdek, katta odamga doimiy ravishda qo'li bilan taom egizib borish ham mislsiz chidam bilan birga benazir muhabbat va ehtiromni ham taqozo qiladi. Ona gapirganida biror so'zni anglamay qolgan farzand onasining o'ziga indamay, tashqariga chiqib, «Hozir onam nima dedilar?» deb so'rashi onaga bo'lgan ehtiromning oliy namunasi, desak mubolag'a bo'lmaydi. Albatta, zikr qilingan nozik ishlarni qoyilmaqom qilib o'rinlatgan odam ulardan boshqalarini go'zal tarzda joyiga qo'ygan bo'ladi. Shuning uchun ham Nabiy sollallohu alayhi vasallam Horisa ibn Nu'mon roziyallohu anhuga jannat bashoratini berganlar. Horisa ibn Nu'mon roziyallohu anhuning onalariga ko'rsatgan xizmatlari har bir mo'min-musulmon farzandga yaxshi o'rnak, go'zal namuna bo'lishi lozim.
Alisher JUMAYeV,
Shahrisabz tuman bosh imom-xatibi.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti
Shavkat Mirziyoyev Janobi Oliylariga
Bismillahir Rohmanir Rohim
Assalomu alaykum va rahmatullohi va barakotuh
Muhtaram Prezident Janobi Oliylari!
Alloh taologa behisob shukrki, Sizning bevosita tashabbuslaringiz va sa’y-harakatlaringiz bilan haj amallarini yuqori saviyada tashkil etishga muvaffaq bo‘lmoqdamiz.
Bunday e’tibor va ehtiromni biz hojilar chin yurakdan his etib, yaratilgan barcha qulayliklar uchun Sizga chuqur minnatdorlik izhor etamiz.
Hurmatli Prezident Sizni va Siz orqali yurtdoshlarimizni haj ibodatini ado etayotgan hamyurtlarimiz nomidan musulmon ummati uchun eng ulug‘ bayram – Qurbon hayiti bilan samimiy muborakbod etamiz.
Zero, Payg‘ambarimiz (sollallohu alayhi vasallam) “Duolarning eng yaxshisi arafa kuni qilingan duodir”, deb xushxabar berganlar.
Alloh taoloning bayti joylashgan muqaddas zaminda – Mino, Arafot kabi muborak manzillarda ulug‘ amallarni ixlos ila bajarmoqdamiz.
Sizni vaqt ajratib, muborak haj ziyorati uchun yaratilgan sharoitlar va salomatligimiz haqida so‘raganingiz hamda har kuni holimizdan xabardor bo‘lib turganingiz ibodat bilan yurgan biz hojilarni cheksiz darajada mamnun etdi.
Bunday e’tibor va ehtiromni Saudiya Arabistonining mutasaddilari ham yuqori baholab, Siz Janobi Oliylariga hurmat va duolarini izhor etmoqdalar.
Muborak maskanlarda har bir ziyoratchi Sizning g‘amxo‘rligingizni yurakdan his qilib, ko‘zlarida yosh bilan duolar qilayotganini alohida aytib o‘tmoqchiman.
Sizga aytadigan yana bir xabarimiz, Saudiya Arabistonida bo‘lib turgan yurtimizning diniy soha vakillari hamda ziyoratchilari tomonidan mavsum davomida Qur’oni karim 10 ming marotaba xatm qilinib, yurtimizga tinchlik, xalqimizga farovonlik tilab duolar qilindi.
Hurmatli Prezident, Siz yaratib bergan imkoniyatlardan ruhlanib, o‘zbekistonlik hojilar yurtga qaytganimizdan keyin “Yangi O‘zbekistonning tinchlik va ma’naviyat targ‘ibotchilari” degan ezgu tashabbusni bir ovozdan ilgari surib, Uchinchi renessans yaratuvchilarini tarbiyalashda Sizga ko‘makchi bo‘lmoqchimiz.
Siz boshchiligingizda yurtimizda tinchlikni mustahkamlash, xalqimizning ma’naviyatni yuksaltirish, ayniqsa yoshlarning sifatli ta’lim olishi, kasb-hunar egallashi, kerak bo‘lsa dunyoni egallashi kabi masalalar eng ustuvor vazifaga aylandi.
Shunday ekan, biz hojilar yurtimizga qaytgach, quyidagi ishlarni amalga oshirmoqchimiz:
– ona-Vatanimiz taraqqiyotiga xolis xizmat qilish, mahallalarda tinchlik va birdamlikni mustahkamlash, aholi orasida tinchlik-osoyishtalikni qadriga yetish, xalqimizni ma’nan yuksaltirish, jamiyatdagi islohotlarga daxldorlik hissini oshirish kabilarga targ‘ib etish;
– kitobxonlik madaniyatini yuksaltirish, ilmni qadrlash va ilm-ma’rifatga homiylikda namuna bo‘lish;
– to‘ylar, oilaviy tadbirlar va marosimlarda me’yoriylikka amal qilgan holda kamxarj va ixcham o‘tkazishda bosh-qosh bo‘lish;
– kiyinishda va muomalada oddiylik va kamtarinlikka amal qilish, dabdababozlik, isrofgarchilik, maishatbozlik kabi illatlardan yiroq bo‘lishni targ‘ib qilish;
– yoshlarni muvaffaqiyatlarga faqat o‘qib-o‘rganib, ilm bilan erishish mumkinligini o‘rgatish;
– ustozlar, o‘qituvchi va murabbiylarga doimo ehtirom ko‘rsatish, ularni moddiy qo‘llab-quvvatlash ishlariga ko‘mak berish;
– mahallalardagi notinch oilalar, shu jumladan tarbiyasida muammosi bor yoshlar o‘rtasida tushuntirish ishlarini olib borish;
– hududlardagi maktablarning ta’mirga muhtoj qismini joriy ta’mirlash ishlariga ko‘maklashish;
– xayriya, mehr-muruvvat va yordam ko‘rsatish ishlarini ko‘paytirish.
Barcha hojilarimiz yurtimizga qaytgandan so‘ng ushbu tashabbuslarni qat’iy amalga oshirishga va’da beramiz.
Zero, jonajon Vatanimiz kelajagi, xalqimiz farovonligi va yurtimiz shonu shuhrati Siz aytganingizdek yoshlarimiz qo‘lidadir. Ular ertaga O‘zbekistonni yanada kuchli, yuksak taraqqiy etgan davlatga aylantirish uchun o‘zlarining bor bilimi, iqtidori va kuch-g‘ayratini safarbar qilsa, ko‘zlagan barcha ezgu maqsadlarimizga, albatta erishamiz.
Yusuf Xos Hojib bobomiz aytganlaridek:
“Zakovat bor joyda ulug‘lik bo‘ladi,
Bilim bor joyda buyuklik bo‘ladi”.
Hurmatli Prezident Janobi Oliylari!
Biz, 15 ming hoji duolar ijobat bo‘ladigan Arafotda turib, Alloh taolodan Sizga mustahkam sog‘lik, uzoq umr va ulkan muvaffaqiyatlar tilab, olib borayotgan barcha ishlaringizda madadkor bo‘lishini so‘rab iltijolar qilyapmiz.
Alloh taolo butun dunyo mo‘min-musulmonlariga Qurbon hayitini muborak aylasin, tinchlik-xotirjamlik ato etsin, ibodatlarimizni O‘z dargohida husni qabul aylasin, ona Vatanimizni obod, xalqimiz hayotini yanada farovon qilsin!
Qurbon hayiti muborak bo‘lsin!
Hurmat va kamoli ehtirom ila,
O‘zbekiston hojilari,
Makka shahri Arafot vodiysi,
2025 yil 5 iyun