Istiqlol sharofati ila Vatanimizda milliy va diniy qadriyatlar qayta tiklandi, mo'min-musulmonlarning orzu-umidlari ushaldi. Buning uchun doimo shukrona keltirib, Yaratganning: «Agar (bergan ne'matlarimga) shukr qilsangiz, albatta, (ularni yanada) ziyoda qilurman…», degan marhamatiga hamohang yashashimiz lozim. Zero, istiqlol sabab mana shunday ne'matlardan bahra olmoqdamiz.
Mustaqillik bois, diniy e'tiqodimiz dahriylik iskanjasidan ozod bo'ldi. Bugun ikki mingdan ziyod masjidda xotirjam ibodat qilayotgan kishilarni ko'rib, «Ilohim! O'z uyimizda osudalik topganimiz, chin bo'lsin», deb duo qilamiz. Ayniqsa, juma va hayit kunlari butun diyorimizni ilohiy bir fayz qamrab oladi.
Mustaqillik yillarining ilk davrlaridanoq ikki ulug' kun — Ramazon va Qurbon hayitlari birinchi Yurtboshimiz tomonidan umumxalq bayrami sifatida e'lon qilingani xalqimizni behad quvontiradi.
Odatda hayit kunida hamma bir-birini ulug' kun bilan samimiy muborakbod etadi. Hayit namozini ado etgandan so'ng birinchi o'rinda ota-onalarimizni, ulardan keyin qarindosh-urug'larimiz va yoru birodarlarimizni, bemorlarni borib ziyorat qilamiz. Ularning ko'nglini ko'tarishga harakat qilamiz.
Qurbonlik qilish Yaratganning bergan ne'matlarining shukronasini ado etish va nafsoniy illatlardan poklanish hamda bandaning Yaratuvchisi amriga itoati va taqvosini namoyon etadi.
Hayit bayramlari qadimdan xalqimizga xos mehr-muruvvat, bag'rikenglik va saxovat ifodasi bo'lib kelgan.
Bu ulug' bayram kunlari ko'ngillarimiz ravshan, kayfiyatlarimiz chog', nigohlarimiz muqaddas Ka'baga qaragan. Yaratganning fazlu karamidan umidvor holda hayit namozini ado etganimizdan so'ng qurbonlik amalini bajarishga kirishiladi.
Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) hadisi sharifda marhamat qilib: «Qurbonlik qilish chiroyli amallardandir. U bandani dunyoda balolardan va oxiratdagi ofatlardan ozod etadi. Hayit namozini o'qib, qurbonlik so'ygan mo'minlar mening ummatimdandir», deganlar (Imom Muslim rivoyati).
Hayit xursandchilik bayramidir. Ushbu bayramda ota-ona va farzandlarga sovg'a ulashib, ularni quvontirish, keksalarni, zaif va betoblarni ziyorat qilish, ularga hadya berib qalblariga surur bag'ishlash dinimiz targ'ib qilgan amallardandir.
Hayit kuni dinimizda ruxsat etilgan, ko'ngilni ko'taradigan barcha ishlarni qilish bilan qalbga orom berish kerak.
Ba'zi joylarda hayit kunlari isrofgarchilikka sabab bo'ladigan turli marosimlar o'tkazish yomon an'anaga aylanib qolgan. Bu shariatimizda yo'q. Yaqinlari vafot etgan xonadonlardagi, nikoh to'ylari o'tgan oilalardagi “yangi hayit”, “hayit yo'qlovi” kabi marosimlar bid'atdan boshqa narsa emas. Hayit kunidagi isrofgarchiliklar, xursandchilik bayramini aza va yig'i-sig'iga aylantirishlar musulmonlarga munosib emas. Unga ketadigan mablag'larni va ne'matlarni muhtojlarga, faqir-miskinlarga, etim-esir, beva-bechoralarga tarqatishdan xayrliroq ish bo'lmasa kerak!
Qurbon hayiti – musulmonlarning shod-xurramlik, ko'ngil olish, mehr-oqibat, xayr-saxovat ko'rsatish, bir-birlari bilan diydorlashuv bayramlaridir. Uni shariat talablariga muvofiq, yig'i-sig'isiz, xursandchilik bilan, hush kayfiyatda o'tkazish musulmonga yarashiqli va maqtalgan amallardandir.
Hayit bayrami kunida qarindosh-urug'larni borib ko'rish, yoru birodarlarni ziyorat qilish, beva-bechoralar holidan xabar olish kabi ishlar ushbu kunda savobi ulug' amallardan hisoblanadi. Biror sababga ko'ra arazlashgan, gina-kuduratli tanish-bilishlar ham huddi shu muborak ulug' kunlarda bir-birlariga quchoq ochsalar, o'zaro uzr so'rasalar maqsadga muvofiq bo'ladi. Chunki kechirimli va mehr-shafqatli bo'lish har bir musulmon uchun ham qarz, ham farzdir.
Yangiyo'l tumani «Imom Sulton» jome masjidi
imom xatibi Odiljon Narzullayev
Tartil bilan Qur’oni karimni qiroat qilish muhim amallardan biri bo‘lib, harflarni maxrajlaridan chiqarib, Allohning kalomini tushunib, tajvid qoidalari bilan to‘g‘ri o‘qishni anglatadi. “Tartil”ning lug‘aviy ma’nosi “biror narsani dona-dona qilib terish”ni anglatadi.
Qur’oni karim Alloh taoloning kalomi bo‘lib, uni tartil bilan o‘qish U zotning buyrug‘idir. Muzzammil surasi 4-oyatda shunday deyiladi: “Va Qur’onni tartil bilan tilovat qil”.
Ali roziyallohu anhudan oyatning ma’nosini so‘rashganda, “tartil – harflarni yaxshilash, vaqf o‘rinlarni bilish”, deb javob qilganlar. Jabroil alayhissalomga Muhammad alayhissalom Qur’onni tartil bilan o‘qib berganlar.
Tartil bilan Qur’on qiroat qilish uchun bir qancha qoidalarga rioya qilish lozim. Ular quyidagilarni o‘z ichiga oladi:
Tartil bilan Qur’on o‘qishning foydalari juda ko‘p. Ulardan ba’zilari:
Abdulloh ibn Amr roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: “Nabiy sollallohu alayhi vasallam: “Qur’on sohibiga: qiroat qilib ko‘tarilaver. Dunyoda qandoq tartil qilgan bo‘lsang, xuddi shundoq tartil qil. Albatta, sening manziling oxiri qiroat qilgan oyating makonidan bo‘ladir, deyiladi”, dedilar”, (Imom Termiziy rivoyati).
Zafar qori Mahmudov,
Toshkent Islom instituti “Qur’on ilmlari” kafedrasi o‘qituvchisi.