لَآ إِكۡرَاهَ فِي ٱلدِّينِۖ قَد تَّبَيَّنَ ٱلرُّشۡدُ مِنَ ٱلۡغَيِّۚ فَمَن يَكۡفُرۡ بِٱلطَّٰغُوتِ وَيُؤۡمِنۢ بِٱللَّهِ فَقَدِ ٱسۡتَمۡسَكَ بِٱلۡعُرۡوَةِ ٱلۡوُثۡقَىٰ لَا ٱنفِصَامَ لَهَاۗ وَٱللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ٢٥٦
Din va e'tiqodga majburlash mumkin emas, balki u qanoat va rozilik bilan qabul etiladi. Alloh taolo bunday ogohlantirgan: "Siz odamlarni mo'min bo'lishlariga majbur qilasizmi?" (Yunus, 99). "Tog'ut" – "Allohning yo'lidan boshqasiga o'tish, Uning chizig'idan chiqish" ma'nolarini bildiradi. Tog'utning kattasi shaytondir. Tog'ut – shayton ismlaridan biri, kengroq ma'noda «shaytoniy yo'l», demakdir. Tog'utdan hukm so'rash Allohning hukmiga zid, Uning iznisiz bo'lgan hukmni so'rashdir. Ahli kitoblar o'zlariga tushirilgan kitoblarga va keyin nozil qilingan Qur'oni karimga imon keltirganlari da'vosida bo'lishsa ham, ular aslida shaytoniy yo'lni tanlashgan va tog'utdan hukm so'rashni istab turishadi.
Qur'oni karim oyatlari orqali Alloh taoloning tavhidi butun insoniyatga ochiq-oydin bayon qilindi. Endi kofirlar uchun hech qanday uzr-bahona qolmadi. Ularni majburlab dinga kiritishning hojati yo'q. Kim Islomni qabul qilsa, uzilmas va kesilmas najot arqonini tutgan bo'ladi.
Savol: Islomda yangi kun qaysi soatdan boshlab kiradi? Masalan, shartli qabul qilingan tartib bo‘yicha soat 00:00 yangi kunning boshlanishi sanaladi? Islomda yangi kunning boshlanishi va tugashi qaysi vaqtdan e’tiborga olinadi?
Javob: Bismillahir Rohmanir Rohiym. Dinimizga ko‘ra, kun shom vaqtidan boshlanadi va keyingi shomgacha davom etadi. Boshqacha qilib aytganda, islomda kun kecha bilan boshlanadi va uning ertasida kun botib, kunduz tugaganida, o‘sha kun ham yakunlanadi. Bunga oyat va hadislardan ko‘plab dalillar bor.
Faqat ayrim ahkomlarda kunning boshlanishi bomdod namozining vaqti kirishi (subhi sodiq)dan boshlanadi va kun keyingi bomdod vaqtigacha davom etadi. Masalan, Hajda Arafot vodiysida turishda hukm shunday.
Shuningdek, ayrim hollarda “kun” tushunchasi yuqoridagidek, 24 soatdan iborat (sutka) ma’nosida emas, balki tunga muqobil – qarama-qarshi ma’noda qo‘llanilishi ham mumkin. Bu holda kun boshlanishi bomdod vaqtidan to quyosh botgunigacha bo‘lgan muddat, ya’ni kunduzdan iborat bo‘ladi. Bunga misol uchun “bir kun ro‘za tutish” deganda aynan shu muddat nazarda tutiladi.
Xulosa qilib aytganda, dinimizdagi umumiy qoidaga ko‘ra, kunning boshlanishi kun botganidan boshlanib, keyingi kun botishigacha davom etadi. Ayrim istisno qilingan holatlarda kunning qachon boshlanib, qachon tugashi dindagi hukmlarga qarab farq qiladi. Vallohu a’lam.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Fatvo markazi.