Laylatul Qadr qanday kecha? Laylatul Qadr – “belgilash kechasi”, ya'ni yil davomida qilinadigan turli amallar, topiladigan rizq, bir so'z bilan aytganda taqdirlar belgilanadigan kechadir.
Bu kecha «... ming oydan yaxshiroqdir» (Qadr surasi, 3-oyat).
1000 oy – 83 yilga teng.
83 yil – 30295 kunga teng.
Laylatul Qadr kechasi qachon bo'ladi? Abul Oliya roziyallohu anhu aytadilar: “Bir a'robiy Payg'ambarimiz sollallohu alayhi vasallamning huzurlariga kelib, “Qadr kechasi qachon bo'ladi?” deb so'radi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Qadr kechasini Ramazonning ilk va eng so'nggi hamda toq kechalaridan izlanglar!” dedilar (Imom Abu Dovud rivoyati).
Oisha roziyallohu anho onamizdan rivoyat qilingan hadisda Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Qadr kechasini Ramazon oyining oxirgi o'n kunligidan qidiringlar”, deganlar (Imom Buxoriy, Imom Muslom rivoyati).
Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam qadr kechasi borasida: “U 27-yoki 29-kechadir. Ushbu kecha erda farishtalar soni mayda toshlardan ham ko'p bo'ladi”, dedilar (Imom Ahmad rivoyati).
Bu kechaning qanday alomatlari bor? Ibn Abbos roziyallohu anhumodan rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “U ochiq, issiq ham, sovuq ham bo'lmagan kecha. Uning tongida quyosh qizg'ish, zaif bo'lib chiqadi”, dedilar (Ibn Huzayma rivoyati).
Bu kecha Alloh taoloning amri bilan farishtalar erga tushib, tong otguncha insonlar haqiga duo qiladi. Qur'oni karimda bunday deyiladi: “U (kecha)da farishtalar va Ruh (Jabroil) Parvardigorlarining izni bilan (yil davomida qilinadigan) barcha ishlar (rejasi) bilan (osmondan erga) tusharlar. U (kecha) to tong otgunicha salomatlikdir” (Qadr surasi, 4–5-oyat).
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bu kechani qanday o'tkazar edilar? Oysha onamiz roziyallohu anho aytadilar: “Rasululloh sollallohu alayhi vasallam Ramazonning oxirgi o'n kunligi kelsa, kechalari uxlamasdilar va uydagilarni ham ibodat qilishga uyg'otar edilar” (Imom Buxoriy, Imom Muslom rivoyati).
Bu kecha qanday amallarni ado etish lozim?
Shunda Rasululloh sollallohu alayhi vasallam ushbu duoni o'qishni aytdilar:
اللَّهُمَّ إِنَّكَ عَفُوٌّ كَرِيمٌ تُحِبُّ الْعَفْوَ فَاعْفُ عَنِّي
"Allohumma innaka a'fuvvun kariymun tuhibbul a'fva fa'fu a'nniy"
"Allohim, albatta, Sen kechirguvchisan, kechirishni yaxshi ko'rasan. Gunohlarimni kechirgin" (Imom Termiziy rivoyati).
Muhimi, bu kechani ibodat, zikr, tilovat, xayru ehson va boshqa yaxshi amallar bilan o'tkazish lozim.
Bu kecha gunohlar mag'firat etiladi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Kim Laylatul Qadr kechasini imon va ixlos bilan bedor o'tkazsa, uning shu kechagacha sodir etgan barcha gunohlari mag'firat qilinadi”, deganlar (Imom Buxoriy, Imom Muslim, Imom Termiziy rivoyati)
Alloh taolo bu oyda xolis niyatlar bilan tutayotgan ro'zalarimizni, kechalari qoim bo'lib ado etayotgan taroveh namozlarimizni va xatmu Qur'onlarimizni O'zining lutfu karami ila qabul qilsin. O'zi duolarni ijobat qiluvchi va gunohlarni mag'firat qiluvchi Zotdir.
Davron NURMUHAMMAD
Savol: Mo‘miyo halolmi? Uni iste’mol qilsa bo‘ladimi?
Javob: Bismillahir Rohmanir Rohiym. Ha, mo‘miyo halol va uni iste’mol qilish joiz. Mo‘miyo tog‘ jinsidan sizib chiqadigan quyuq modda bo‘lib, tabobatda qadimdan ishlatib kelingan. Shar’iy jihatdan esa, u tog‘ jinsidan sizib chiqadigan tabiiy modda va zararsiz ekanligi e’tiboridan iste’moli halol hisoblanadi. Zero, dinimizda: “Narsalar aslida muboh (halol)dir”, degan qoida bor.
Bundan ma’lum bo‘ladiki, barcha narsalar inson uchun yaratilgan bo‘lib, ulardan foydalanish halol. Qat’iy dalil sobit bo‘lmagunicha hech bir narsa harom bo‘lmaydi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Alloh kitobida halol qilgan narsa halol, harom qilgan narsa harom, sukut qilgan narsa afv (etilgan)dir. Allohdan ofiyatni so‘ranglar, chunki Alloh esdan chiqarguvchi emas”, deganlar (Imom Abu Dovud rivoyati).
Ya’ni Alloh taolo ba’zi narsalar borasida halol yoki harom, degan hukmni bayon qilmagan. Shuning uchun ham ular mubohlik hukmida qolaveradi. Vallohu a’lam.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Fatvo markazi.