Payg'ambarimiz Muhammad (s.a.v.) ramazon oyini madh etib: "Bu shunday oyki, uning avvali rahmatdir", deydi. Ya'ni, bu oyda tutilgan ro'za va qilingan ezgu amallar bilan Allohning rahmatiga doxil bo'linadi. "... o'rtasida esa bandaning gunohlari mag'firat etiladi", deyiladi. Demak, gunohlarimiz, xato va qusurlarimiz ko'p bo'lsa-da, tutgan ro'zamiz evaziga Alloh gunohlarimizni kechiradi. Yana payg'ambarimiz Muhammad (s.a.v.) bu oyni ro'za tutib, ibodat bilan o'tkazgan bandalar jahannamdan ozod bo'lishini marhamat qilganlar. Shuning uchun ham har bir mo'min banda ushbu muborak oyning odob va tartiblariga rioya qilmoqliklari muhimdir.
Ramazon oyi odob va tartiblari deganda nimalar tushuniladi? Bu xususda Qur'oni Karim va hadislarda juda ko'p ko'rsatmalar berilgan. Jumladan, ramazon kirishi bilan har bir mo'min eng avvalo, tilini yomon so'zlardan, ya'ni g'iybatdan, yolg'ondan saqlamoqligi kerak. Chunki ulamolar "Alloh uchun ro'za tutib, o'zingizni Alloh halol qilgan narsalarni eyishlikdan tiyilasizlaru sizlarga Alloh harom qilgan narsani eysizlarmi? Ya'ni (insonlarni g'iybat qilib, gunohlarni eysizlarmi) deb marhamat qilganlar.
Payg'ambarimiz Muhammad (s.a.v.) "Kishiki yolg'on so'zlamoqni tark etmasa va Alloh qaytargan narsadan qaytmasa, ro'za tutib, emay-ichmay qo'ygani bilan ro'zasi qabul bo'lmaydi. Alloh unga rahmat nazarini tashlamaydi".
Yana dinimiz ko'rsatmalarida ramazon oyida mo'minlar atrofidagi insonlarga tili va qo'li bilan ozor bermasligi aytilgan. Chunki payg'ambarimiz Muhammad (s.a.v.) "Kishi Allohga va oxirat kuniga iymon keltirgan bo'lsa, bas u inson gapirsa, yaxshi ishni gapirsin yoki jim tursin", deb marhamat qilganlar. Shu bois ham ushbu muborak oyda har bir inson Allohga tavba qilmoqligi, shu bilan birga, insonlarga ozor etkazishdan saqlanmoqligi kerak. Zero, payg'ambarimiz (s.a.v.) "Tavbaga shoshilinglar o'lim kelmasdan oldin" deganlar va yana bu oyda mo'min faqirlarning xolidan xabar olib, ularga yordam qo'lini cho'zmoqlari, hech bo'lmasa iftorliklariga bir qultum suv bilan bo'lsa ham ularga mehru muhabbatlarini ko'rsatmoqliklari lozimdir. Bu haqida payg'ambarimiz Muhammad (s.a.v.) "Kishi bu oyda bir ro'zadorni (bir qultum suv bilan bo'lsa ham) so'rab qo'ysa, Alloh unga kavsaridan bir sharbat in'om etadi, uni ichgan kishi aslo tashna bo'lmaydi", deganlar.
Ushbu muborak oyda mo'min banda etimlar xolidan xabar olib, ularning o'ksik qalblarini shod qilmoqlari lozimdir. Yana payg'ambarimiz Muhammad (s.a.v.) "Kim bir etimni kafolatini olsa, bas u men bilan jannatda birga bo'ladi", deganlar. Ushbu muborak oyda inson imkoni boricha atrofdagilarga yordam qo'lini cho'zmog'i lozim. Zero, payg'ambarimiz (s.a.v.) "Kim bir musulmonning qiyinchiligini engillashtirsa, Alloh taolo u bandasini qiyomat kuni qiyinchiliklarini engillatadi", deya marhamat qilganlar.
Muborak ramazon oyida Alloh barchalarimizni yuqorida aytib o'tilgan amallarni ado etishlikka, ramazonni chiroyli o'tkazib, Yaratganning marhamatiga etishishlikni nasib etsin.
Sharofiddin MUSABOYeV,
Andijon shahridagi "Abu Hurayra" jome' masjidi imom-xatibi
Ibn Javziy rahimahulloh aytadi: “Bir ajoyib holat haqida fikr yuritdim: ba’zida mo‘minning boshiga bir ish tushsa, u astoydil duo qiladi, ammo duolarining ijobati ko‘rinmaydi. Umidsizlikka tushay deganda, uning qalbiga qaraladi. Agarda u Allohning fazlidan umidini uzmagani holda taqdiriga rozi bo‘lsa, duoning ijobati tezlashadi. Bu ma’nolar Alloh taolo nozil qilgan oyati karimada o‘z ifodasini topgan: «...Hatto Payg‘ambar va iymonli kishilar: “Allohning yordami qachon (kelar ekan)?» degan edilar. Ogoh bo‘lingki, Allohning yordami (hamisha) yaqindir”»[1].
Shunday holat Ya’qub alayhissalom bilan ham bo‘lgan. U zotning o‘g‘illari Yusuf alayhissalom dom-daraksiz yo‘qolib qolganida, kushoyish kelishidan noumid bo‘lmaganlar. Keyingi o‘g‘illari ham tortib olinganida, u zot Allohning fazlidan umidlarini uzmaganlari holda: «...Shoyadki, Alloh ularning (Yusuf, Binyamin va Misrda qolgan o‘g‘limning) barchalarini (bag‘rimga) qaytarsa...»[2], deganlar.
“Duoyimning ijobat bo‘lish muddati uzayib ketdi”, deb qayg‘urmang. Alloh taolo sizning tazarruingiz, yalinib-yolvorishlaringizni ko‘rishni iroda qilmoqda. Sizni qilgan sabringizga ajr ila mukofotlamoqchi. Siz shayton bilan jang qilishingiz uchun ham duoyingizning ijobatini kechiktirish ila sizni sinayapti.
Gohida Alloh taolo sizning aziymat, qat’iyatingiz naqadar quvvatli ekani va baloga qanchalik sabrli ekaningizni ko‘rish uchun ham dard berib imtihon qiladi. Agar sabr qila olsangiz, demak, siz itoatkor bandalar safidasiz. Bordi-yu, irodasizlik qilsangiz, ziyonkorlardan bo‘lasiz. Sabrdan keyin faqat va faqat yechim, yorug‘ kunlar bor.
Aliy ibn Abu Tolib roziyallohu anhu: “Sabr qilsang, ajrga ega bo‘lasan, baribir yozilgani bo‘ladi. Sabrsizlik qilsang, gunohkor bo‘lib qolasan, baribir yozilgani bo‘ladi”, deganlar.
Shoir aytadi:
Baloyu imtihon kelsa, alarga har on rizo ko‘rsat,
Sinov bergan sihatni ham O‘zi bergay aniq, albat.
Bandasiga ne hukm etsa, hikmati bor, itoat qil,
Bitganidan qutulmoqlik chorasizdir, bil, ey g‘ofil!
Noumidlik xanjarini ko‘kragingga urma ammo,
Ki Allohning qudratila yechilgaydir har muammo.
Allohdan umidingizni uzmang. Sinovlarga sabr qiling, shundagina ulkan ajrlarni qo‘lga kiritasiz. Fazl ibn Sahl aytadi: “Kasalliklarda ne’matlar bor”. Bu borada quyidagilarga e’tiborli bo‘ling:
– gunohlardan tozalash;
– savobni qo‘lga kiritish;
– g‘aflatdan uyg‘onish;
– sog‘lik ne’matini eslab qo‘yish;
– tavbaga shoshilish.
Hasson Shamsiy Poshoning
“Jannat bo‘stonidagi oilaviy oqshomlar” nomli kitobidan
G‘iyosiddin Habibulloh, Ilhom Ohund, Abdulbosit Abdulvohid tarjimasi.
[1] Baqara surasi, 214-oyat.
[2] Yusuf surasi, 83-oyat.