Payg'ambarimiz Muhammad (s.a.v.) ramazon oyini madh etib: "Bu shunday oyki, uning avvali rahmatdir", deydi. Ya'ni, bu oyda tutilgan ro'za va qilingan ezgu amallar bilan Allohning rahmatiga doxil bo'linadi. "... o'rtasida esa bandaning gunohlari mag'firat etiladi", deyiladi. Demak, gunohlarimiz, xato va qusurlarimiz ko'p bo'lsa-da, tutgan ro'zamiz evaziga Alloh gunohlarimizni kechiradi. Yana payg'ambarimiz Muhammad (s.a.v.) bu oyni ro'za tutib, ibodat bilan o'tkazgan bandalar jahannamdan ozod bo'lishini marhamat qilganlar. Shuning uchun ham har bir mo'min banda ushbu muborak oyning odob va tartiblariga rioya qilmoqliklari muhimdir.
Ramazon oyi odob va tartiblari deganda nimalar tushuniladi? Bu xususda Qur'oni Karim va hadislarda juda ko'p ko'rsatmalar berilgan. Jumladan, ramazon kirishi bilan har bir mo'min eng avvalo, tilini yomon so'zlardan, ya'ni g'iybatdan, yolg'ondan saqlamoqligi kerak. Chunki ulamolar "Alloh uchun ro'za tutib, o'zingizni Alloh halol qilgan narsalarni eyishlikdan tiyilasizlaru sizlarga Alloh harom qilgan narsani eysizlarmi? Ya'ni (insonlarni g'iybat qilib, gunohlarni eysizlarmi) deb marhamat qilganlar.
Payg'ambarimiz Muhammad (s.a.v.) "Kishiki yolg'on so'zlamoqni tark etmasa va Alloh qaytargan narsadan qaytmasa, ro'za tutib, emay-ichmay qo'ygani bilan ro'zasi qabul bo'lmaydi. Alloh unga rahmat nazarini tashlamaydi".
Yana dinimiz ko'rsatmalarida ramazon oyida mo'minlar atrofidagi insonlarga tili va qo'li bilan ozor bermasligi aytilgan. Chunki payg'ambarimiz Muhammad (s.a.v.) "Kishi Allohga va oxirat kuniga iymon keltirgan bo'lsa, bas u inson gapirsa, yaxshi ishni gapirsin yoki jim tursin", deb marhamat qilganlar. Shu bois ham ushbu muborak oyda har bir inson Allohga tavba qilmoqligi, shu bilan birga, insonlarga ozor etkazishdan saqlanmoqligi kerak. Zero, payg'ambarimiz (s.a.v.) "Tavbaga shoshilinglar o'lim kelmasdan oldin" deganlar va yana bu oyda mo'min faqirlarning xolidan xabar olib, ularga yordam qo'lini cho'zmoqlari, hech bo'lmasa iftorliklariga bir qultum suv bilan bo'lsa ham ularga mehru muhabbatlarini ko'rsatmoqliklari lozimdir. Bu haqida payg'ambarimiz Muhammad (s.a.v.) "Kishi bu oyda bir ro'zadorni (bir qultum suv bilan bo'lsa ham) so'rab qo'ysa, Alloh unga kavsaridan bir sharbat in'om etadi, uni ichgan kishi aslo tashna bo'lmaydi", deganlar.
Ushbu muborak oyda mo'min banda etimlar xolidan xabar olib, ularning o'ksik qalblarini shod qilmoqlari lozimdir. Yana payg'ambarimiz Muhammad (s.a.v.) "Kim bir etimni kafolatini olsa, bas u men bilan jannatda birga bo'ladi", deganlar. Ushbu muborak oyda inson imkoni boricha atrofdagilarga yordam qo'lini cho'zmog'i lozim. Zero, payg'ambarimiz (s.a.v.) "Kim bir musulmonning qiyinchiligini engillashtirsa, Alloh taolo u bandasini qiyomat kuni qiyinchiliklarini engillatadi", deya marhamat qilganlar.
Muborak ramazon oyida Alloh barchalarimizni yuqorida aytib o'tilgan amallarni ado etishlikka, ramazonni chiroyli o'tkazib, Yaratganning marhamatiga etishishlikni nasib etsin.
Sharofiddin MUSABOYeV,
Andijon shahridagi "Abu Hurayra" jome' masjidi imom-xatibi
Bismillahir Rohmanir Rohiym
Janoza namozi tik turgan holda, quyidagi tartibda o‘qiladi:
1. Niyat qilinadi (Niyat qildim 4 takbirli janoza namozini imomga iqtido qilib o‘qimoqlikka, qiblam bo‘lmish muqaddas Ka’ba tomon yuzlandim, xolis Alloh uchun);
2. Faqat birinchi takbirdagina quloq qoqiladi (Allohu akbar);
3. Sano o‘qiladi:
“Subhanakallohumma va bihamdika va tabarokasmuka va ta’ala jadduka va laa ilaha g‘oyruk” (Allohim! Senga hamd aytgan holda Seni poklab yod etaman. Isming muborakdir. Ulug‘liging yuksakdir. Sendan o‘zga iloh yo‘q).
4. Ikkinchi bor takbir aytiladi (Allohu akbar);
5. Nabiy alayhissalomga salavot aytiladi:
“Allohumma solli ’ala Muhammadin va ’ala aali Muhammad. Kama sollayta ’ala Ibrohiyma va ’ala aali Ibrohiym. Innaka hamidum majiyd.
Allohumma barik ’ala Muhammadin va ’ala aali Muhammad. Kama barokta ’ala Ibrohiyma va ’ala aali Ibrohiym. Innaka hamidum majiyd” (Allohim! Ibrohim va uning oilasiga salavot yo‘llaganingdek, Muhammad va uning oilasiga salavot yo‘llagin! Albatta, Sen Hamiyd (barcha maqtovlar ila maqtalgan), Majiyd (shon-sharafi va qadri balandligi cheksiz) Zotsan. Allohim! Ibrohim va uning oilasiga barakot berganingdek, Muhammad va uning oilasiga barakot bergin!).
6. Uchinchi bor takbir aytiladi (Allohu akbar)
7. Duo o‘qiladi:
“Allohummag‘fir lihayyina va mayyitina va shahidina va g‘oibina va sog‘iyrina va kabiyrina va zakarina va unsana. Allohumma man ahyaytahu minna faahyihi ’alal Islam va man tavaffaytahu minna fatavaffahu ’alal iyman” (Allohim tirigimizni va o‘ligimizni, hozirimizni va g‘oyibimizni, kichigimizni va kattamizni, erkagimizni va ayolimizni mag‘firat qilgin. Allohim! Bizdan kimni yashatsang, Islomda yashatgin. Bizdan kimni vafot ettirsang, iymonda vafot ettirgin).
8. To‘rtinchi marta takbir aytiladi (Allohu akbar);
9. Ikki tarafga salom beriladi (Assalamu alaykum va rohmatulloh);
Janoza namozida qiroat ham, tashahhud ham bo‘lmaydi. Imom salom bergunicha kutib turiladi va u bilan birga salom beriladi.
Ikki haramda juma namozi o‘qilish tartibi:
4 rakat sunnat;
2 rakat farz;
4 rakat sunnat.
Ikki haramda juma kuni 2 azon va 1 takbir aytiladi:
Birinchi azon – bugun juma kuni ekani va juma namozi haqida eslatma uchun chaqiriq.
Ikkinchi azon – juma namozi azoni. Azon aytilishi bilan imom xutba o‘qishni boshlaydi.
Takbir – juma namozi o‘qish uchun aytiladi. 2 rakat farz namozi o‘qiladi.
Ikki haramda juma kungi farzdan oldingi va farz namozidan keyingi 4 rakatdan o‘qiladigan sunnat namozlarini 2 rakatli farz namozidan keyin 4 rakatdan 8 rakat qilib o‘qib olinadi. Shu tartibda juma namozi ado etiladi.
Mohira BAHODIR