Inson tabiatan unutishga va g'aflatda qolishga moyildir. Dunyo esa yolg'on va bekorchi his-tuyg'ulardan iborat. Agar insonda g'aflat, unutish va dunyo matohlariga bo'lgan muhabbat jamlansa, o'sha qalb qotib boradi, nafs esa osiylik qila boshlaydi. Shu sababdan Alloh taologa bo'lgan iymoni zaiflashib, oxirat diyoriga bo'lgan rag'bati kamayib boradi. Butun o'y-xayoli dunyo bo'lib qoladi. Dunyo uchun elib yuguradi, unga erishish uchungina yashay boshlaydi.
Endi shu holat butun insoniyat orasida tarqalsachi?! Unda, buyuk bir ofatga yo'liqqan bo'ladi. Chunki ular bir-birini eydigan, zaiflariga rahm-shafqat qilmaydigan, uzoq-yaqinlarining haqlariga rioya qilmaydigan vahshiy hayvonga aylanib borayotgan bo'ladi.
Shu sababli Alloh taolo bandalariga payg'ambarlar yuboradi, ularga O'zining tavhidini bildirish, to'g'ri yo'lga yo'llash uchun shariatlar joriy qiladi. Alloh taoloning rahmati sababli insonlar bir-birlariga mehr ko'rsatadi, o'zaro silayi rahm qiladilar. Kuchlilari zaiflariga shafqatli bo'ladi. Kattalari kichiklarini izzat qiladi. Mana shu go'zal sifatlar bilan iymon va islom ahllari ziynatlanib boradilar. Qachonki mana shu maqtalgan sifatlar musulmon kishida yo'qola boshlasa, ular o'rnini dunyo ziynatlariga bo'lgan muhabbat egallaydi.
Har yili ramazon oyi kirishi bilan musulmonlar qalbida unga bo'lgan sog'inch va ishtiyoq kuchayadi. Dangasaliklar ketib, ibodatga bo'lgan harislik ortadi. Qayerga qaramang musulmonlarni infoq-ehson qilayotgan, iftorliklar ulashayotgan holda topasiz. Ramazon oyida dunyo havaslari bilan emas, oxirat zaxirasi ila yashay boshlaydilar. Zero, Alloh taolo ramazon oyining ro'zasini ham aynan shuning uchun farz qilgan.
Salafi solihlarimizdan birlaridan so'rashdi: "Ramazon ro'zasi nima uchun joriy qilingan?". U kishi javob berdi: "To'qlar ochlik ta'mini totib ko'rib, qorni och kishilarni unutub qo'ymasliklari uchun".
Ro'za saxovatga va ehsonga eltuvchi yo'ldir. Alloh taolo buyurganidek ro'za tutgan kishi ramazon oyi davomida fahsh so'zlar-u ishlardan uzoq bo'ladi. Haromga boqmaydi. Yon-atrofidagilarning holidan xabar oladi. Amallarini bajarishda Rosululloh sollallohu alayhi vasallamdan o'rnak oladi. U zot sollallohu alayhi vasallam doim go'zal namuna bo'lganlar. Alloh taolo buyurgan amallarni o'zlari amalda ko'rsatib berganlar. Sahobalar va ulardan keyin yashab o'tgan tobeinlar ana shu manhaj asosida hayot kechirishgan.
Ibn Umar roziyallohu anhu dasturxonida miskin bo'lmasa taomlanmas edilar. Ahllari bilan ovqatlanib o'tirsalar, biror miskin ovqat so'rab kelsa, idishdagi bor taomni unga berib yuborar, oilalari esa idishda qolib ketgan taom qoldiqlari bilan kifoyalanishar edi.
Imom Shofeiy rohimahulloh aytardilar: "Ramazon oyida Rosululloh sollallohu alayhi vasallamga iqtidoan ko'proq och yurgan kishini, faqat o'zini tutib oladigan darajada taomga ehtiyoji bo'lishini, bu oyda ko'proq ro'za va namozlar bilan mashg'ul bo'lishini yaxshi ko'raman".
Ramazonni saxovat oyi dedik, chunki to'q kishi bu oyda ro'za tutarkan, ochlikni his qiladi. Shu sababli och qolganlarga taom ulashadi. Agar ro'za tutmasa, ochlarning ahvolini qayerdan ham bilardi?!
Boy odam ham shunday, u ham ro'za tutarkan, faqirlarning holatlarini ko'z oldidan o'tkazadi va molidan zakot beradi, saqada qiladi.
Mo'min banda uchun ramazon ayni fursatdir. Bunday kunlarda g'ofil qolgan banda, ramazondan keyin xayr-barakaga erisha olmaydi.
Zero, Muhammad sollallohu alayhi vasallam: "O'zi to'q bo'lib, qo'shnisi och qolgan haqiqiy mo'min emas", deb aytganlar.
“Hadis va islom tarixi fanlari” kafedrasi mudiri F.Homidov
So‘nggi yillarda O‘zbekistonda jadal islohotlar jarayonlari kuzatilmoqda. Prezident Shavkat Mirziyoyev rahbarligida mamlakat nafaqat iqtisodiy, balki siyosiy, ijtimoiy va madaniy sohalarda ham tub o‘zgarishlarni boshidan kechirmoqda. Bu o‘zgarishlar nafaqat xalqimiz uchun, balki xalqaro miqyosda ham e’tirof etilayotgani bejiz emas. Shu sababdan ham O‘zbekistonning xorijiy davlatlar va xalqaro tashkilotlardagi mavqei yanada ortib bormoqda.
Davlatimiz uzoqni ko‘zlagan siyosati bilan mintaqamiz va jahondagi siyosiy jarayonlarning faol ishtirokchisiga aylandi. Xabaringiz bor, O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev Nyu York shahrida bo‘lib o‘tgan BMT Bosh Assambleyasining 80-sessiyasi yalpi majlisida nutq so‘zladi. Global hamda mintaqaviy masalalar, shuningdek, mamlakatimizda olib borilayotgan keng qamrovli islohotlar haqida ham to‘xtalib o‘tdi.
Davlatimiz rahbari Markaziy Osiyoda barqarorlik va hamkorlikni ta’minlash borasidagi natijalarga alohida e’tibor qaratdi va “8 yil avval biz ushbu yuksak minbardan turib, Markaziy Osiyoni tinchlik va hamkorlik makoniga aylantirish qarorimizni e’lon qilgan edik. Bugun esa faxr bilan aytish mumkinki, bu maqsadga erishdik. Endilikda yopiq chegaralar va hal etilmagan nizolar davri ortda qoldi”, dedi. Zotan, odamlarning asli bir. Bir ota va bir onaning farzandlaridir. Alloh taolo ularni turli xalqlar va qabilalarga ajratib qo‘ygan. Buning sababi esa o‘zaro tanishish, ma’rifat hosil qilishdir. “Hujurot” surasida bunday marhamat qilinadi: “Ey insonlar, biz sizlarni bir erkak va bir ayoldan yaratdik va sizlarni o‘zaro bir-biringizni tanishingiz uchun xalqlar va qabilalar qildik. Albatta, Allohning huzurida eng hurmatlingiz taqvodoringizdir” (“Hujurot” surasi, 13-oyat).
Muhtaram Prezidentimiz iqlim o‘zgarishi va suv resurslari tanqisligini insoniyat uchun eng jiddiy tahdid sifatida qayd etdi. Orolbo‘yida amalga oshirilayotgan ishlar haqida gapirib, “Suvni tejash bo‘yicha Butunjahon forumi”ni o‘tkazish tashabbusi, shuningdek, “Jahon yoshlarining tinchlik harakati”ni ta’sis etish va uning qarorgohini O‘zbekistonda joylashtirish taklifini bildirdi.
O‘zbekiston rahbarining BMT doirasida ilgari surgan taklif va tashabbuslari xalqaro miqyosda tinchlik va xavfsizlikni saqlash, inson huquqlarini himoya qilish, barqaror taraqqiyotga erishish maqsadlariga ulkan amaliy hissa bo‘lib qo‘shilayotgani dunyoning nufuzli ekspertlari tomonidan alohida e’tirof etilmoqda.
Diqqat bilan qarasak, davlatimiz rahbari xalq farovonligi, yurt obodligi yo‘lida tinimsiz mehnat qilayotganini ko‘ramiz. Bu harakatlar ichki va tashqi siyosatda birday davom etmoqda. Maqsad – Vatanimiz shuhratini yanada yuksaklarga ko‘tarish, xavsizligini ta’minlash, har bir fuqaroning manfaat va huquqlarini himoya qilish, farovon hayot tarzini ta’minlash. Bu kabi ulug‘ fazilatlar muqaddas dinimizda madh etiladi. Zero, Alloh taolo insonlarni yer yuzini obod qilishga chaqirgan. Unda fasod va buzg‘unchilik qilish, vayrongarchilik qilishdan qaytargan: “Alloh bergan rizqdan yeb-ichinglar, yer yuzida buzg‘unchilik jinoyatlarini qilmanglar” (Baqara surasi, 60-oyat). Boshqa bir oyatda bunday deyiladi: “U sizlarni yerdan paydo etib, sizlarni uni obod etuvchi qildi” (Hud surasi, 61-oyat).
Imom Moturidiy bobomizning: “Elu yurt bilan hamnafas bo‘lib yashagin, toki xalq hamisha sen bilan birga bo‘lgay”, degan hayotiy hikmati Yurtboshimiz singari har bir fuqaro, har qaysi rahbarning ongi, qalbi va harakatida muhrlansa, yurt tinch, xalq farovon bo‘ladi. Insonga naf yetkazish esa ikki dunyo saodatiga sabab bo‘ladi.
Zayniddin domla Eshonqulov,
O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi o‘rinbosari