«Keyingi paytda sahnaga chiqqan aqidaviy ixtiloflar sababi ko'p o'ylantirayotgan va qiynayotgan edi.
Musulmonlarni bo'laklarga bo'lib tashlayotgan bu ko'rinish meni qattiq iztirobga solib, uning sabablari va muolajalari haqida jiddiy izlanayotgan edim. Va bular natijasida ayrim xulosalarga kelgan ham edim.
Bugun ana shu xulosalarimni to'ldiradigan qimmatli jumlalarni uchratdim. Ular marhum shayx Muhammad Said Ramazon Butiyning «Tavhidiy mazhablar va zamondosh falsafalar» kitoblaridagi quyida keltiradiganim satrlar edi», deydi ustoz, Islom olimi Mubashshir Ahmad domla.
Quyida ushbu iqtibosni keltirib o'tamiz:
«Agar aqida asoslari qalbiy taslimiyat bilan himoyalangan va asl insoniy fitrat to'siqlari bilan o'ralgan bo'lsa, odatda nafsning tashidan keladigan tashvish va shubhalar aqlni egallamagan bo'lsa, ixtilof omillaridan biror narsa bunday holdagi kishi ongiga kirib kela olmaydi.
Ixtilof bir narsada chuqurlashish natijasida paydo bo'ladi. Chunki izlanish olib borayotgan kishi bunda aniq zohirdan zonniy botinga o'tgan bo'ladi.
Agar izlanuvchilar ana shunday botinga etib borishsa, ixtilof qilishdan omonda bo'lishmaydi. Chunki bunda dalillarning ko'pi zonniy bo'ladi. Bu esa, ittifoqqa erishishga yo'l bermaydi.
Qalbiy taslimiyat egalari esa ixtilofga o'rin bermaydigan zohirdan boshqa tomonga o'tib ketishmaydi.
Zero, ular zohirning ortida bo'lgan noaniqlik va muammolarga e'tibor qaratishmaydi. Masalani mushohada qilishdan ko'z yumishadi va fikriy taammul eshiklarini yopishadi.
Ishni Alloh azza va jallaga taslim etishadi. So'ng, asosiy o'q tomir va ravshan kulliy zohirni mahkam tutishga qaytishadi. Bunda hech qanday xilofga o'rin qolmaydi.
Bu ilk davrlardagi Rasululloh sollallohu alayhi vasallam ashoblarining holatlari edi. Agar holat mana shunday davom etganida musulmonlar safiga ixtilof sizib kirmagan va turli mazhab-firqalar paydo bo'lmagan bo'lar edi».
(Shayx Muhammad Said Ramazon Butiyning «Al-mazohibut tavhidiyya val falsafotul muosira» kitoblaridan, 45-46 betlar. «Dorul-fikr» nashriyoti, 2008-y.)
Bu iqtibosdan ma'lum bo'lyaptiki, agar musulmon Allohning borligi va birligiga iymon keltirish bilan kifoyalanib, qolgan masalalarni Allohga taslim eta olsa, ixtiloflardan omonda bo'lar ekan.
Mubashshir Ahmad
Mashina yo‘liga chiqib ketgan odamni ko‘rib haydovchi zo‘rg‘a to‘xtatib qoldi. Undan ham oldin yonidagi do‘sti tushasolib yo‘lovchining yoqasidan oldi. Uzr so‘rab dovdirayotgan odamni ko‘rib, haydovchi tez tushdi-da, do‘stidan uning yoqasini qo‘yib yuborishini so‘radi.
– Bu nima deganing?! Sal bo‘lmasa qamalib ketarding-ku buni deb, – yanada jahli chiqdi do‘stining.
– Sen uni qo‘yib yuboraver, gap bor... Bo‘ldi, aka, hushyor bo‘lib yetib oling... Yo‘q, shoshmang...
Haydovchi hatto u odamning qo‘liga pul ham berdi. Do‘stini hayron qoldirib, mashinaga qaytdi.
Do‘stining savol nazari bilan qarab turganini ko‘rib, izoh bera boshladi:
– Bir soatcha oldin dorixonaga kirgandim. Shu odamga ko‘zim tushgandi. Qo‘lida dorilar ro‘yxati yozilgan qog‘oz, puli yetmaganidan mung‘ayib turgan edi. Dorilar narxini eshitib, og‘ir qadamlar bilan chiqib ketgandi. Ortidan chiqib yordam bergim keldi. Lekin pulimni qizg‘ondim. Tashqariga chiqqanimda u onasi bilan gaplashib turgan ekan. Haligi odam onasi bilan gaplashib bo‘lgach: “Shuncha pulni qayerdan topaman? Yo Alloh! O‘zing yo‘l ko‘rsat, deganini eshitib ham indamay ketaverdim. Go‘yo unga pul bersam o‘zim och qoladiganday... Holbuki, Alloh taolo O‘z Kalomida: “Shayton sizlarni (xayr-ehson qilishda) kambag‘al bo‘lib qolishdan qo‘rqitadi” (Baqara surasi, 268-oyat) deya ogohlantirganini bilardim. Yana “Kimki (bir) hasana (savobli ish) qilsa, unga o‘n barobar (ko‘paytirib yozilur)” (An’om surasi, 160-oyat) degan va’dasini ham o‘qigandim. Baribir xomlik qildim. Sal bo‘lmasa o‘sha xasislik qilgan pulimdan o‘n, yuz hissasi chiqib ketadigan bir musibatga duchor bo‘lardim. Mayli, hechdan ko‘ra kech bo‘lsa ham, Alloh imkon berdi. Shuning uchun ayb u odamdamas, o‘zimda, deb bildim...
Ha, azizlar! Hayotimizda bunday holatlarga duch kelib turamiz. Avvalo, birov bilan tushunmovchilik bo‘lib qolsa u odamning ahvolini so‘raylik. Balki biror musibat yo tashvishda yurgandir. Darhol tilimizga kelgan so‘zlar bilan xaqorat qilib, urishib ketmaylik. Bunaqa vaziyatlarda shayton vasvasa qilishini unutmaylik. Xulosa qilishga shoshilmaylik. Hazrati inson degan nomga munosib ish tutaylik.
Akbarshoh Rasulov