Bismillahir Rohmanir Rohim.
Kasal yoki musofir kishilar, homilador yoki emizikli ayollar, ro'za tuta olmaydigan qariyalarga ro'za tutmaslikka ruxsat berilgan. Qur'oni karimda: “Bas, sizlardan kimki bemor yoki safarda bo'lsa, sanog'i boshqa kunlardandir. Madori etmaydiganlar zimmasida bir miskin kimsaning (bir kunlik) taomi fidyadir...”, deyilgan (Baqara surasi 184-oyat).
Ro'za tutsa, kasalligi ziyoda bo'lishidan qo'rqqan bemor, ro'za tutmaydi. Safardagi kishiga ro'zasi zarar qilmasa, ro'za tutgani afzal. Lekin ro'za tutmasa ham uzrli hisoblanadi, gunohkor bo'lmaydi.
O'zi yoki bola (homila)siga zarar etishidan qo'rqqan emizikli yoki homilador ayol ham, ro'za tutmaydi. Ro'za o'ziga yoki bolasiga zarar qilmaydigan emizikli va homilador ayollar, albatta, ro'zani qoldirmay tutadilar. Yuqorida sanalgan uzrli kishilarning barchasi Ramazondan keyin imkon bo'lishi bilan qolib ketgan kunlarning ro'zasini tutib beradilar.
Ro'za tuta olmaydigan qariyalar fidya, ya'ni, Ramazonning har kuniga bir miskinga bir kunlik taom yoki uning qiymatini beradilar. Ro'za tuta oladigan qariyalar odatdagidek ro'za tutaveradilar.
Hayz va nifos ko'rgan ayollar ham uzrli kunlarida ro'za tutmaydilar. Pok bo'lishlari bilan ro'zani tutib boshlaydilar. Qolib ketgan kunlarni Ramazondan keyin tutishadi. (“Hidoya”, “Ixtiyor”, “Fathu bobil inoya” kitoblari).
Vallohu a'lam.
O'zbekiston musulmonlari idorasi
Fatvo hay'ati
وحدثنا إسحاق بن إبراهيم بن جبلة نا عبيد الله بن موسى أنا إسرائيل، عن سماك أنه سمع موسى بن طلحة يحدث عن أبيه قال: مررت مع النبي صلى الله عليه وعلى آله وسلم في نخل فرأى قوما في رءوس النخل يلقحون النخل فقال: ما يصنع هؤلاء؟ قالوا: يجعلون الذكر في الأنثى قال: ما أظن ذلك يغني شيئا فبلغهم ذلك فتركوه فنزلوا عنها فبلغ ذلك النبي صلى الله عليه وعلى آله وسلم فقال: إنما هو ظن ظننته، إن كان يغني شيئا فاصنعوه، فإنما أنا بشر مثلكم وإن الظن يخطئ ولكن ما قلت لكم: قال الله تعالى فلن أكذب على الله عز وجل.
Muso ibn Talha otasidan rivoyat qiladi: “Nabiy sollallohu alayhi va ’alaa olihi vasallam bilan birga (Madina) xurmozorlari orasidan o‘tdim. U zot xurmolar ustiga chiqib olib, changlatayotgan odamlarni ko‘rib: “Anavilar nima qilishmoqda?” dedilar.
Odamlar: “(Xurmoning) erkagini urg‘ochisiga qo‘shmoqda”, dedi.
U zot: “Menimcha, undoq qilish biror foyda bermas, deb gumon qilaman”, dedilar.
Haligi odamlarga buning xabari yetib borganda, ular u(changlatish)ni tark qildi va xurmolardan tushdi. Rasululloh sollallohu alayhi va olihi vasallamga bu haqda xabar berilganda: “U mening bir gumonim, agar o‘sha narsa ularga manfaat bersa, uni qilaversin! Albatta, men ham sizlar kabi basharman. Albatta, gumon xato qiladi. Lekin sizlarga “Alloh taolo bunday dedi”, deb biror narsa aytsam, zinhor Alloh azza va jallaga nisbatan yolg‘on so‘zlamayman”, dedilar.
Abu Said Haysam ibn Kulayb Shoshiyning
“Musnadi Shoshiy” asaridan
Davron NURMUHAMMAD