OZ-OZ O'RGANIB DONO BO'LUR...
* * *
Zahiruddin Muhammad Bobur xazinalari
* * *
MUBAYYaN VA NASRIY BAYoNI
* * *
IYMON-E_''TIQOD KITOBI

NAZM

Kitob xotimasi

Shukri lilloh, murodima ettim,
Farzi avval so'zin tamom ettim.
Bu edi sunniy elga mu'taqidot –
Kim, bayon ayladim borini bot.
Bu masoyilki, men bayon ettim,
Bu aqoyidki, men ayon ettim,
Derlar asliyyayi e'tiqodiyya,
Munkir o'lg'ay inodiyya.
Qolgan u to'rt farzi shar'iyya,
Amaliyya deyildi, far'iyya.
Tengri tavfiqi bo'lsa, dey barini,
Ko'rsatay anda har amal erini.

NASRIY BAYoN

Allohga shukr bo'lsinkim, murodimga etdim, birinchi farz haqidagi so'zni tamom qildim. Sunniy elning (Ahli sunnat val-jamoatning) e'tiqodlari (ishonib e'tiqod qiladigan narsalari) ana shular edi, hammasini tez bayon qildim.

Men bayon etgan bu masalalar, men ayon etgan – ravshan tushuntirgan bu aqidalarni asliyyayi e'tiqodiyya deydilar, ya'ni iymon-e'tiqodning asli-asosi, asos-poydevori deydilar, buni inod bilan – sarkashlik bilan qasdan rad etuvchilar munkir, ya'ni inkor etuvchi (kofir) bo'ladi.

Qolgan u shar'iy to'rt farz (namoz, ro'za, zakot va haj) esa far'iy amallar, ya'ni asldan o'sib chiqqan tarmoqlar deb ataladi. Allohning tavfiqi – yordami va madadi bo'lsa, endi hammasini aytayin va unda har bir amalning o'rnini alohida-alohida ko'rsatayin.

Nasriy bayon va sharh muallifi:
Mirzo KYeNJABYeK.
* * *
QISQA ILOVA

Aziz va muhtaram ilmu-ma'rifat muhiblari! Alhamdulillah, olimlari podshoh, podshohlari olim bo'lgan xalqning farzandlarimiz.
Mana, shoh va shoir, sulton va darvish, qomusiy alloma, buyuk faqih Zahiruddin Muhammad Boburning “Mubayyan” asari nasriy bayoni va sharhining “E_''TIQODIYYa” (“Iymon-e'tiqod kitobi”) qismini o'qib tugatdik.
Siz azizlar uchun o'tgan mavzularning hammasini jamlab, bir hujjat tashkil etamiz.
E'tiqodiyya bo'lmining xulosasi: Qanday kishi mo''min sanaladi? Iymoni mufassal nimalardan iborat? Alloh taoloni qanday sifatlari ila taniymiz? – ana shularni bilmog'imiz zarur ekan.
Bobur Mirzoning “Mubayyan” asari – ham adabiyot, ham ilm xazinasidir.Chin dildan o'qib, o'zlashtirib, hayotlariga taqdim etganlar dunyoyu oxiratda ulug' sa'odatga musharraf bo'lsinlar!
Endi “KITOBUS-SALOT” (“Namoz kitobi”) boshlanadi. Marhamat, bahramand bo'ling!

Avval taqdim etgan “Muhim izoh”imizni do'stlar uchun eslatma o'laroq qayta taqdim etamiz.

MA_''MURIYaT

O'TA MUHIM IZOH
(Rabbimiz Alloh taoloni qaysi sifatlari ila taniymiz?..)

بسم الله الرحمن الرحيم
Alloh taologa cheksiz hamdu sano, janob Rasulullohga so'ngsiz salotu salom bo'lsin.
Assalomu alaykum, sevikli do'stlarimiz.
Mana, bir necha kundan beri Bobur Mirzoning “Mubayyan” asaridan bahramand bo'lmoqdamiz. Muqaddimada aytganimizdek, bu asar besh kitobdan iborat: 1) Iymon-e'tiqod kitobi; 2) Namoz kitobi; 3) Zakot kitobi; 4) Ro'za kitobi; 5) Haj kitobi.

Shoh va shoir, alloma va sarkarda Boburning shunday go'zal kitob yozgani – millatimizning sharafidir.

Birinchi kitob – E'tiqodiyya bo'lmining xulosasi shuki, Alloh taoloni sakkiz sifati bilan taniymiz. Bular Allohning O'z Zoti bilan sobit bo'lgan – subutiy sifatlaridir.

Bobur Mirzo bu sifatlarni ettita deganlar va Takvin – Yaratish sifatini qudrat sifatiga doxil qilganlar. Sharhda aytganimizdek, biz Takvin sifatini alohida o'rganamiz. Buyuk Yaratganning bu sakkiz sifatini bilishimiz shart ekan.

1. HAYoT SIFATI. Alloh taolo abadiy tirikdir, o'lim bilmas hayotga egadir. Lekin Uning tirikligi jism va jon bilan emas, balki O'z Zotidan Hayydir – tirikdir.

2. ILM SIFATI. Alloh ta'olo zamon va makondan xoli holda, mavjud va nomavjud, bo'lgan va bo'ladigan, kattayu kichik, butun va bo'lak, mumkin va nomumkin, yashirin va oshkor – hamma narsani va har bir hodisani eng yaxshi tarzda biluvchi va butun bilimlarning manba'i bo'lgan Zotdir.

3. IRODA SIFATI. Dunyoda nimaiki bor bo'lsa, boshdan-oxir Allohning xohish-irodasi bilan bo'ladi. Butun insoniyat to'planib, bir zarrani harakatga keltirishga yoki harakatini to'xtatishga urinsa, Allohning iroda sifati tajalliy etmagunicha, bunga aslo kuchlari etmaydi.

4. QUDRAT SIFATI. Butun qudrat va butun quvvat Allohdadir. U Zot hamma narsani bilishi bilan birga hamma ishni qilishga ham qodirdir. Har ishni qilishga Uning qudrati etadi, sabab va vositalarga ehtiyoji yo'qdir.

5. SAM_'' – EShITISh SIFATI. Alloh taolo eshitguvchidir. U zot yashirin yoki o'ta pinhon bo'lgan hamma narsani eshitadi. Uning eshitmog'iga uzoqlik mone' bo'la olmaydi. Eshitadigan narsalarning ko'pligi Unga xalal bermaydi.

6. BASAR – KO'RISh SIFATI. Alloh taolo ko'rguvchidir. U Zot katta yoki kichik bo'lgan hamma narsani ko'radi. Uning ko'rmog'iga qorong'ulik va masofalar mone' bo'la olmaydi. Ko'radigan narsalarning ko'pligi Unga xalal bermaydi.

7. KALOM SIFATI. U zot mutakallimdir – so'z bilan so'zlovchi va gapiruvchidir, lekin Uning so'zlashi (insonlarda bo'lganidek) til, og'iz, tanglay vositasi bilan emas. Alloh ta'oloning hukmlari O'z Zoti bilan qoim bo'lgan azaliy kalomining tajalliysi bilan bo'lib, bu esa mo''jiza Kitobi – Qur'oni karim orqali namoyon bo'ladi.

8. TAKVIN – YaRATMOQ SIFATI. Bu Allohning bilfe'l yaratmoq sifatidir. Butun bu borliqlarning haq yaratuvchisi Alloh ta'olodir.

Aziz do'stlarimiz bilan birga, “Bu qiyin ilmlar ekan” demasdan, Yaratgan Egamizning mana shu sakkiz sifatini o'rganib, bir umr yodda tutishimiz zarur. Bu bilim – ma'rifat eshigi, saodat kalitidir. Yana Asmoi Husnada – Allohning eng go'zal ismlarida barcha sifatlari ifoda etilgan. Nasib etsa, bu haqda alohida suhbatlashamiz.

“Mubayyan va nasriy bayoni” asarining davomini diqqat-e'tibor bilan o'qib-kuzatib borishlarini aziz do'stlarimizdan umid qilamiz.

Faqir Mirzo KYeNJABYeK.