Sayt test holatida ishlamoqda!
24 Noyabr, 2025   |   3 Jumadul soni, 1447

Toshkent shahri
Tong
05:58
Quyosh
07:22
Peshin
12:15
Asr
15:16
Shom
17:01
Xufton
18:18
Bismillah
24 Noyabr, 2025, 3 Jumadul soni, 1447

O'zbekistonlik tadqiqotchining Moturidiylik ta'limotiga oid risolasi Turkiyada chop etildi

04.03.2021   1464   2 min.
O'zbekistonlik tadqiqotchining Moturidiylik ta'limotiga oid risolasi Turkiyada chop etildi

Turkiyada tadqiqot olib borayotgan vatandoshimiz — O'zbekiston Halqaro islom akademiyasi va Anqara universiti bitiruvchisi, falsafa doktori A.Tuychiboyevning Ali ibn Sa'id ar-Rustufag'niyga mansub «Muxtasar Favoyid ar-Rustufag'niy» asarining ilmiy-tanqidiy nashri Istanbuldagi «Haşimî Yayınları» nashriyoti tomonidan chop etildi, deb xabar bermoqda «Dunyo» AA.

Mazkur asar ulug' ajdodimiz Imom Moturidiyning eng yaqin shogirdlaridan hisoblangan Ali ibn Sa'id ar-Rustufag'niyga mansub bo'lib, bugungi kungacha Ahmad ibn Muso al-Keshshiyning «Majmu' al-havodis va an-navozil va al-voqe'ot» nomli asari tarkibida etib kelgan.

Ma'lumotlarga qaraganda, ar-Rustufag'niy Samarqand viloyatining Ishtixon tumanidagi Boyli ota mahallasida tug'ilib, voyaga etgan. Voyaga etgach, ar-Rustufag'niy Samarqand shag'rida o'z davrining eng zabardast ulamolari – Abu Ahmad al-Iyodiy, Abu Mansur al-Moturidiy va al-Hakim as-Samarqandiydan ilm olgan. Olimning Balx shahriga borib, hanafiy fiqhining yorqin namoyandasi, kichik Abu Hanifa deya e'tirof etilgan Abu Ja'far al-Hinduvoniydan ham istifoda etgani naql qilinadi.

O'rta asrlarga oid tabaqot, ya'ni biografiya asarlarida ar-Rustufag'niy fiqh bobida «Samarqandning shayxi» bo'lgani keltirilgan. U shu darajada e'tibor qozondiki, hatto Buxoroga borib, ilm majlislari o'tkazar, xalq vakillariga va'z-nasihatlar qilardi. Ar-Rustufag'niy mahalliy e'tiqod va mazhablarga xos bo'lmagan yondashuvlarni tanqid ostiga olish, ustozi Imom al- Moturidiyning sof islom aqidasiga oid qarashlarini muhofaza etishga katta hissa qo'shdi. Olimning turli yot firqalar bilan bo'lgan munozaralari «Muxtasar Favoyid ar-Rustufag'niy» asarida ham ko'zga tashlanadi.

Mazkur asar fiqh, kalom, tafsir, hadis, tasavvuf, axloq va hikmat kabi keng qamrovli mazularga oid bo'lib, X asrda mamlakatimiz hududidagi eng yorqin ilm va ma'rifat markazlaridan biri bo'lgan Samarqanddagi ma'naviy-ma'rifiy muhitni baholash, Moturidiylik ta'limotining ilk taraqqiyot bosqichini o'rganish nuqtai nazaridan o'ta muhim ahamiyat kasb etadi.

 

O'zbekiston musulmonlari idorasi matbuot xizmati

O'zbekiston yangiliklari
Boshqa maqolalar

Aksa urganda va esnaganda bajariladigan sunnatlar

21.11.2025   2677   2 min.
Aksa urganda va esnaganda bajariladigan sunnatlar

Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Aksa urish Alloh taolodan, esnash esa shaytondandir. Shuning uchun qachon birortangiz esnasa, qo‘lini og‘ziga qo‘ysin. Agar (esnagan paytda): “ooh, ooh” desa, shayton uning ichida kuladi. Alloh taolo aksa urishni yaxshi ko‘radi, esnashni yomon ko‘radi”, dedilar (Imom Termiziy rivoyati).


1. Aksirganda qo‘li yo kiyimini og‘ziga qo‘yish.

Abu Hurayra roziyallohu anhu rivoyat qiladi: “Rasululloh sollallohu alayhi vasallam aksirganlarida qo‘llarini yoki kiyimlarini og‘zilariga qo‘yardilar va u bilan ovozlarini pasaytirardilar” (Imom Abu Dovud, Imom Termiziy rivoyati).

Ushbu sunnatga amal qilish tufayli aksirgan paytda yonidagi kishilarga aziyat berishdan saqlangan bo‘ladi.


2. Aksirganda ovozini pasaytirish.

Aksirishda juda baland ovoz chiqarish odobsizlikdir. Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi. Nabiy sollallohu alayhi vasallam: “Sizlardan biringiz aksirsa, ikki kaftini og‘ziga qo‘ysin va ovozini pasaytirsin”, dedilar (Imom Abu Dovud rivoyati).


3. Aksirgandan keyin Allohga hamd aytish.

Aksirgandan keyin Allohga hamd aytish. Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Sizlardan biringiz aksirsa “alhamdu lillah” (Allohga hamd bo‘lsin), deb aytsin. Uning birodari esa, unga “yarhamukalloh”(Alloh senga rahm qilsin), desin. Birodari unga “yarhamukalloh”, deb aytsa, u “yahdiykumullohu va yuslihu balakum (Alloh sizlarni hidoyat qilsin va ishlaringizni isloh qilsin), deb aytsin”, dedilar (Imom Buxoriy rivoyati).


4. Aksirib Allohga hamd aytgan kishiga “tashmit” aytish. Musulmon kishining haqlaridan biri aksirganda unga tashmit aytish hisolanadi. Aksirgandan so‘ng Allohga hamd aytgan kishiga “yarhamukalloh”, deb aytishdir.Tashmit aytish uchun, aksirgan odam Allohga hamd aytishi kerak bo‘ladi.

Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Sizlardan biringiz aksirsa “alhamdulillah”(Allohga hamd bo‘lsin), deb aytsin. Uning birodari esa, unga “yarhamukalloh” (Alloh senga rahm qilsin), desin. Birodari unga “yarhamukalloh”, deb aytsa, u “yahdiykumullohu va yuslihu balakum” (Alloh sizlarni hidoyat qilsin va ishlaringizni isloh qilsin), deb aytsin”, dedilar (Imom Buxoriy rivoyati).

Davron NURMUHAMMAD