Sayt test holatida ishlamoqda!
12 Iyul, 2025   |   17 Muharram, 1447

Toshkent shahri
Tong
03:19
Quyosh
05:01
Peshin
12:34
Asr
17:41
Shom
20:01
Xufton
21:34
Bismillah
12 Iyul, 2025, 17 Muharram, 1447

«Deutschlandfunk»: Ibn Sinoning "Tib qonunlari" asari tibbiy ta'limning asosi

27.02.2021   1580   3 min.
«Deutschlandfunk»: Ibn Sinoning

Buyuk olim Abu Ali Ibn Sino ilmiy merosining tarixiy ahamiyati hamon dunyo jamoatchiligining katta e'tiborini tortib kelmoqda. Jumladan, Germaniyaning etakchi «Deutschlandfunk» («Germaniya radiosi») radiosi sayti Ibn Sino dahosiga murojaat qilib, uning hayoti va ilmiy qarashlariga bag'ishlangan navbatdagi maqolani e'lon qildi, deb xabar bermoqda «Dunyo» AA.

Materialda mintaqamizda islom dinining ilm-fan va madaniy-ma'rifiy hayot rivojiga qo'shgan hissasi, ushbu davrda etishib chiqqan allomalar, xususan, Ibn Sinoga oid ma'lumotlar bayon qilingan.

«Islom dini tarixi falsafa, madaniyat va ilm-fanning gullab yashnashi bilan ajralib turadi. Milodiy 8 asrning o'rtalarida zamonaviy Markaziy Osiyoda «oltin davr» boshlangan. Ko'pincha u “Islom Renessansi” deb ham ataladi. Ushbu davrda etishib chiqqan olim, yozuvchi va san'at arboblari jahon ilm-fani va madaniyati taraqqiyotiga ulkan hissa qo'shgan. Ulardan biri dunyoda Avitsenna nomi bilan mashhur bo'lgan Abu Ali Husayn ibn Abdulloh ibn al-Hasan ibn Ali ibn Sinodir. U 980 yilda zamonaviy O'zbekiston hududidagi Buxoro shahriga yaqin joyda tug'ilgan. Ibn Sino ilm o'rganish uchun o'sha davrdagi yirik kutubxonalar imkoniyatlaridan keng foydalangan. Ushbu kutubxonalarda u qadimgi Rim shifokori Galen, matematik Evklid va faylasuf Arastu asarlarini chuqur o'rgangan», deb ta'kidlanadi materialda.

Myunxen Lyudvig Maksimilian universitetining antik davr va arab falsafasi bo'yicha professori Piter Adamson Ibn Sinoga quyidagicha ta'rif beradi: «Ibn Sino Islom Uyg'onish davrida qadimgi yunon faylasufi Arastuning timsoliga aylangan. U yangi turdagi mutafakkirni o'zida mujassam etgan».

Piter Adamson uchun Ibn Sino O'rta asrlarning eng nufuzli faylasuflaridan biridir. Uning so'zlariga ko'ra, shuning uchun ham buyuk allomaning fikrlari va so'z boyligi bugungi kungacha islom olami falsafasi va tasavvufidan munosib o'rin olib kelmoqda.

«Ibn Sino bolaligidanoq g'ayrioddiy qobiliyatga ega bo'lgan. 10 yoshida Qur'onni yod bilgan va ko'plab ilmiy adabiyotlar bilan tanishgan. 16 yoshida tibbiyotga qiziqqan va 18 yoshida esa etuk tabib bo'lib etishgan. Ibn Sinoning o'zi tibbiyotni «qiyin ilm» deb hisoblamagan, aksincha - u mazkur soha sirlarini osonlikcha o'zlashtirgan. U shu qadar iste'dodli ediki, tib san'ati unga umrining oxirigacha turli hukmdorlar shaxsiy shifokori sifatida faoliyat yuritib, mo'may daromad topish imkoniyatini bergan. Ibn Sinoning dunyoga mashhur «Tib qonunlari» asari 19 asrgacha tibbiy ta'limning asosi bo'lib xizmat qilgan», - deb yozadi Deutschlandfunk.

Ma'lumot uchun, «Deutschlandradio» radiokompaniyasi tarkibiga kiradigan «Deutschlandfunk» milliy radiostantsiyasi eshittirishlari 1962 yildan beri efirga uzatila boshlangan.

O'zbekiston musulmonlari idorasi matbuot xizmati

Dunyo yangiliklari
Boshqa maqolalar

Ummatimga tahdid qilingan narsa keladi

11.07.2025   1971   4 min.
Ummatimga tahdid qilingan narsa keladi

Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.

عَنْ أَبِي مُوسَى t قَالَ: صَلَّيْنَا الْمَغْرِبَ مَعَ رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ ، ثُمَّ قُلْنَا نَجْلِسُ حَتَّى نُصَلِّيَ الْعِشَاءَ، فَخَرَجَ عَلَيْنَا رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَقَالَ: مَا زِلْتُمْ هَاهُنَا، قُلْنَا: نَعَمْ يَا رَسُولَ اللهِ، قُلْنَا نَجْلِسُ حَتَّى نُصَلِّيَ الْعِشَاءَ، قَالَ: أَحْسَنْتُمْ أَوْ أَصَبْتُمْ، ثُمَّ رَفَعَ رَأْسَهُ إِلَى السَّمَاءِ وَكَانَ كَثِيرًا مَا يَفْعَلُهُ فَقَالَ: النُّجُومُ أَمَنَةٌ لِلسَّمَاءِ فَإِذَا ذَهَبَتِ النُّجُومُ أُتِيَ السَّمَاءَ مَا تُوعَدُ، وَأَنَا أَمَنَةٌ لِأَصْحَابِي فَإِذَا ذَهَبْتُ أُتِيَ أَصْحَابِي مَا يُوعَدُونَ، وَأَصْحَابِي أَمَنَةٌ لِأُمَّتِي فَإِذَا ذَهَبَتْ أَصْحَابِي أُتِيَ أُمَّتِي مَا يُوعَدُونَ. رَوَاهُ مُسْلِمٌ.

Abu Muso roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:

«Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bilan Shom namozini o‘qidik. So‘ngra «Xuftonni o‘qigunimizcha o‘tirib turaylik», dedik. Bas, Rasululloh sollallohu alayhi vasallam oldimizga chiqdilar va:

«Hali ham shu yerdamisizlar?» dedilar.

«Ha, yo Allohning Rasuli. Xuftonni o‘qigunimizcha o‘tirib turaylik, dedik», deb javob berdik.

«Yaxshi qilibsizlar» yoki «To‘g‘ri qilibsizlar», dedilar u zot. So‘ngra boshlarini osmonga ko‘tardilar. Ko‘pincha shunday qilar edilar. Ke­yin u zot:

«Yulduzlar osmon uchun omonlikdir. Qachon yulduzlar ketsa, osmonga unga tahdid qilingan narsa keladi. Men sahobalarim uchun omonlikdirman. Qachon men ketsam, sahobalarimga ularga tahdid qilingan narsa keladi. Sahobalarim ummatim uchun omonlikdirlar. Qachon sahobalarim ketsalar, ummatimga ularga tahdid qilingan narsa keladir», dedilar».

Muslim rivoyat qilgan.

Ushbu hadisi sharifda Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallamning masjidlarida bo‘ladigan suhbatlardan birining mazmuni haqida so‘z ketmoqda. Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallamning masjidlari o‘sha paytdagi Islom jamiyatining qalbi – yuragi ekanligi hammaga ma’lum. Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallamning shaxslari musulmonlarga o‘rnak bo‘lganidek, u zotning masjidlari ham o‘zga masjidlarga o‘rnakdir. Islom jamiyatida har bir masjid o‘z qavmidan tashkil topgan kichik jamiyatning tinimsiz urib turgan yuragi bo‘lishi kerak.

Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallam mazkur suhbatda sahobai kiromlarga ajoyib o‘xshatish ila o‘zlarining fazllarini bayon qilib bermoqdalar:

«Yulduzlar osmon uchun omonlikdir».

Yulduzlar osmonda tursalar, osmon omon bo‘ladi. Ular osmonning omonlik ishonchlaridir.

«Qachon yulduzlar ketsa, osmonga unga tahdid qilingan narsa keladi».

Osmonga tahdid qilingan narsa uning nizomining buzilishi va qiyomat qoim bo‘lishidir.

«Men sahobalarim uchun omonlikdirman».

Osmon yulduzlar bilan omon turganidek, sahobai kiromlar ham Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallam bilan tinch-omon yashar ekanlar.

«Qachon men ketsam, sahobalarimga ularga tahdid qilingan narsa keladi».

Sahobai kiromlarga tahdid qilingan narsa ularning oralarida xilof va kelishmovchiliklar kelib chiqishidir.

«Sahobalarim ummatim uchun omonlikdirlar».

Osmon yuduzlar bilan, sahobai kiromlar Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallam bilan tinch-omon yashaganlaridek, Islom ummati ham sahobai kiromlar bilan tinch yashar ekanlar.

«Qachon sahobalarim ketsalar, ummatimga ularga tahdid qilingan narsa keladir».

Islom ummatiga tahdid qilingan narsa havoi nafsga ergashish va molu dunyoga o‘ch bo‘lish kabi nuqsonlarga mubtalo bo‘lishdir.

Ushbu hadisi sharifdan sahobai kiromlarning fazllari qanchalik ulug‘ ekanligini bilib olishimiz kerak. Ana shunday ulug‘ fazl egalari bo‘lgan zotlarni hurmatlash va ulardan o‘rnak olish musulmon ummatining burchidir.


«Hadis va hayot» kitobining 21-juzidan olindi