Eng go'zal g'azal sharhi:
ne o'tkarmakdurur
Madfaning ayvonig'a
ko'k gunbazidin irtifo'.
“Maskaning, oxir-oqibat borar manziling tuproqdir. Shundoq ekan, dafngohing, ya'ni qabring ayvoniga ko'k gumbazdan baland bino ko'targaning – yuksak maqbara qurganing nimasi? Buning nima nafi bor?”
Nuh surasi 17–18-oyatlarida aytiladi (ma'nosi): “Alloh, nabotot kabi, sizlarni erdan undirib chiqardi. So'ngra sizlarni yana unga qaytarur va yana (mahshar kuni qabrlardan tiriltirib) chiqarur”.
IZOH. “Alloh, nabotot kabi, sizlarni erdan undirib chiqardi”, ya'ni: «Otangiz Odam alayhissalomni tuproqdan yaratdi» (Jalolayn tafsiri). Oyatlarda kelganidek, qabrdan tirilib chiqishlar oxiratdagi tirilishdir.
* * *
“Tazkiratul-avliyo” kitobidan: “Naqldirki, Hasan Basriy hazratlari bir gal bir janozaga bordi. Mayyitni dafn qilganlaridan keyin Hasan mozor boshida o'tirib, shu qadar yig'ladiki, tuproq loy bo'ldi. So'ngra dedi: «Ey insonlar! Ishning avali ham, oxiri ham lahaddir! Qarangiz, dunyo manzilining oxiri qabrdir, oxirat manzilining boshi ham qabrdir. Zero (aytilgandir)ki: «Qabr – oxirat manzillaridan bir manzildir». Oxiri shu lahad bo'lgan dunyoda qanday shod bo'lib kezarsizlar?! Nechun avali shu lahad bo'lgan olamdan qo'rqmassizlar?! Modomiki, sizlarning avvalu oxirlaringiz shu mozor ekan, ey g'aflat ahli, avvalgi va oxirgi manzil uchun hozirlik ko'ringiz!»
Mirzo Kenjabek,
“Navoiy muhabbati”
kitobidan.
#haj
64-CAVOL:
Assalomu alaykum. Men piyoda haj qilmoqchiman, shu masalaga dinimizda nima deyiladi?
JAVOB:
Va alaykum assalom. Piyoda haj qilish to‘g‘risida mazhabboshimiz Imom Abu Hanifa rahimahulloh makruh, deganlar. Chunki piyoda haj qilishda safar mashaqqati odamning xulqiga salbiy ta’sir ko‘rsatib, kishi fe’lini tajang qilib qo‘yadi. “Majma’ul anhur” kitobida: “Ulovda haj qilish piyoda haj qilishdan afzaldir va fatvo ham shungadir”, deyiladi.
Hozirgi kunda vatandoshlarimizning xavfsizligi va qulayligini hisobga olib, faqat uyushgan holda va havo yuli orqali haj safari qilinadi. Har bir hojining xavfsizligi, sog‘ligi va ibodatlarni to‘liq bajarishi maxsus ishchi guruh diqqat-e’tiborida bo‘ladi.
Demak, yakka tartibda piyoda va avtomobillarda haj safari qilish maqsadga muvofiq emas. Chunki piyoda safar qilinganda bir nechta xorijiy davlatlar chegaralari kesib o‘tiladi va yo‘lning xavfsizligiga hech kim kafolat bera olmaydi.
Hukumatimiz tomonidan barcha qulayliklar yaratilib turganda bir paytda, jonimizni xavfga qo‘yib, piyoda haj qilaman, deyish ma’qul emas. Vallohu a’lam.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
fatvo hay’ati. @diniysavollar