Sayt test holatida ishlamoqda!
27 Oktabr, 2025   |   5 Jumadul avval, 1447

Toshkent shahri
Tong
05:29
Quyosh
06:48
Peshin
12:12
Asr
15:43
Shom
17:29
Xufton
18:42
Bismillah
27 Oktabr, 2025, 5 Jumadul avval, 1447

Turkiya elchisiga faxriy professor unvoni berildi

25.02.2021   1719   2 min.
Turkiya elchisiga faxriy professor unvoni berildi

Turkiyaning O'zbekistondagi Favqulodda va muxtor elchisi Mehmet Sureyya Er janoblariga Alisher Navoiy nomidagi Toshkent davlat o'zbek tili va adabiyoti universitetining faxriy professori unvoni berildi.

Shu munosabat bilan ushbu oliy ta'lim muassasasida tashkil etilgan tadbirda universitet kengashi qaroriga muvofiq janob elchiga ta'lim va ilm-fan rivojiga qo'shgan salmoqli hissasi uchun faxriy professor unvoni topshirildi.  

Mehmet Sureyya Er ilmiy faoliyati davomida AQShning qator universitetlarida o'rta asrlar Usmonli turk qo'lyozmalarini tadqiq qilish borasida katta yutuqlarga erishgan. Matnshunoslik bo'yicha yuqori ilmiy qiymatga ega bo'lgan doktorlik dissertatsiyasini himoya qilgan.  

U Turkiya hamkorlik va koordinatsiya agentligi (TIKA) Markaziy Osiyo va Kavkaz davlatlari boshqarmasi boshlig'i sifatida Markaziy Osiyo, xususan, O'zbekiston madaniyati, tarixi tadqiqi borasida katta tajribaga ega bo'lgan. Turkiya Respublikasining O'zbekistondagi Favqulodda va muxtor elchisi etib tayinlanganidan so'ng o'zbek tilini qisqa muddatda mukammal o'zlashtirgani esa o'zbek xalqiga bo'lgan cheksiz ehtiromi namunasidir.

Mehmet Sureyya Erning tashabbuskorligi natijasida universitetning Turkiya oliy ta'lim muassasalari bilan aloqalari rivoji yangi bosqichga ko'tarildi, Alisher Navoiy nomidagi Toshkent davlat o'zbek tili va adabiyoti universiteti Turkiyaning Anqara Hoji Bayram Vali universiteti, Istanbul Madaniyat universiteti, Marmara universiteti kabi nufuzli ta'lim muassasalari bilan o'zaro hamkorlik memorandumlarini imzoladi. Bugun ana shu hamkorlik natijasida ikki davlat oliy ta'lim muassasalari o'rtasida ilk bor xalqaro qo'shma magistrlik dasturi yo'lga qo'yildi. Bu O'zbekiston va Turkiya oliy ta'lim tizimidagi hamkorlikning yangi sahifasi sifatida tarixga kirdi.

 
UzA
O'zbekiston yangiliklari
Boshqa maqolalar

Safarga ketish va safardan qaytishda bajariladigan sunnatlar

23.10.2025   3008   5 min.
Safarga ketish va safardan qaytishda bajariladigan sunnatlar

Yaxshi niyatda safar kilish ko‘plab ajru-savoblarga noil etadi. Qolaversa, safar qilish sog‘liqqa foyda, rizqni keng qiladi. Nabiy sollallohu alayhi vasallam: “Safar qilinglar. Sog‘lom bo‘lasiz. Rizqingiz keng bo‘ladi”, deganlar.

1. Safarga otlanayotgan kishi uning odoblarini o‘rganmog‘i lozim.

Dastlab, safarda ishlatiladigan zarur buyumlar tayyorlanadi. Oisha roziyallohu anho: “Rasululloh sollallohu alayhi vasallam safarda ham, hazarda ham yetti narsani olib yurardilar. Ular: shisha idish, taroq, surmadon, qaychi, misvok, igna va ip”, dedilar.

Boshqa bir rivoyatda: Oisha roziyallohu anho: “Rasululloh sollallohu alayhi vasallam safarda ham, hazarda ham besh narsani olib yurardilar. Ular: taroq, surmadon, oyna, misvok va uzun dastali ilgak[1], deganlar (Imom Bayhaqiy rivoyati).

 

2. Safarga tongda yo‘lga chiqish safarni barakali hamda xayrli bo‘lishiga sabab bo‘ladi.

Soxr ibn Vado’a G‘omidiy roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi. “Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Allohim, ummatimning tongiga baraka bergin”, deb duo qilardilar” (Imom Termiziy rivoyati).

Soxr roziyallohu anhu savdogar bo‘lganlar va savdolarini doimo tongda jo‘natar edilar. U zot boy, davlatmand bo‘lganlar.

 

3. Ilmli, solih kishilarning nasihat va duolarini olish lozim.

Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: “Safar qilmoqchi bo‘lgan bir kishi Nabiy sollallohu alayhi vasallamning huzurlariga kelib, “Yo Rasululloh, menga nasihat qiling”, dedi. U zot: “Allohga taqvo qilishingni va har bir tepalikka ko‘tarilganingda takbir aytishingni buyuraman” dedilar. U orqasiga burilayotgan edi “Allohim, yerni unga yaqin va safarini oson qilgin”, dedilar (Imom Muslim rivoyati).

 

4. Xayrlashayotganda ham duo qilish xayrli amallardandir.

Quz’a ibn Yahyo Basriy aytadilar: «Ibn Umar roziyallohu anhu menga: Kel, sen bilan xuddi Rasululloh sollallohu alayhi vasallam men bilan xayrlashganlaridek xayrlashaman: “Diningni, omonatingni va amaling xotimasini Allohga topshirdim”, dedilar» (Imom Abu Dovud rivoyati).

 

5. Ulovga minayotganda duo o‘qish.

Ibn Umar roziyallohu anhumodan rivoyat qilinadi: “Nabiy sollallohu alayhi vasallam safarga chiqayotganda tuyalariga minsalar uch marta takbir aytib, so‘ngra: “Bizga buni bo‘y sundirgan Zot pokdir. Biz bunga qodir emas edik. Albatta, Robbimizga qaytguvchilardanmiz. Allohim, ushbu safarimizda yaxshilikni, taqvoni va O‘zing rozi bo‘ladigan amalni so‘raymiz. Allohim, bu safarimizni bizga yengil qilib, uzoqligini yaqin qilgin. Allohim, safardagi yo‘ldosh ham, xonadonda qoluvchi o‘rinbosar ham O‘zingdirsan. Allohim, Sendan safar qiyinchiliklari va qayg‘ulari, ahlda va molda yomon oqibatlardan panoh so‘rayman”, der edilar (Imom Muslim rivoyati).

 

6. Safar davomida ko‘proq o‘zi va boshqalar haqqiga duo qilish.

Musofirning duosi mustajobdir. Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Uch kishining duosi shubhasiz ijobatdir. Ular mazlumning duosi, musofirning duosi va ota-onaning farzandi haqqiga qilgan duosidir”, dedilar (Imom Termiziy rivoyati).

 

7. Musofirlar oralaridan bir kishini ishlarni boshqarib turuvchi qilib tayinlashlari kerak.

Abu Said Xudriy roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Agar uch kishi safarga chiqadigan bo‘lsa, ulardan bir amir bo‘lsin”, deganlar (Imom Abu Dovud rivoyati).

Imom Navaviy rahmatullohi alayh: “Musofirlar jamoada o‘zlariga eng ziyrak, eng afzal kishini yo‘lboshchi qilib ta’yinlashlari mustahabdir”, deganlar.

Musofir tepalikka chiqayotganida takbir (“Allohu akbar”) va hamd aytishi (“Alhamdulillah”), pastga tushayotganda tasbeh (“Subhanalloh”) aytadi. Jobir roziyallohu anhu aytadilar: “Biz Nabiy sollallohu alayhi vasallam bilan birgalikda safarga chiqardik. Agar tepalikka ko‘tarilsak takbir aytardik. Tushganda esa tasbeh aytardik” (Imom Ahmad rivoyati).

 

8. Safarda maqsad hosil bo‘lgach, tezda uyga qaytish lozim.

Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Safar azob-uqubatning bir ko‘rinishidir. Sizlardan biringiz safarga chiqsa, taomi, ichimligi va uyqusidan to‘la baxra ololmaydi. Agar sizlardan biringizning (safarda) istagi hosil bo‘lsa, bas, u oila-ahliga shoshilsin”, dedilar (Imom Buxoriy rivoyati).

Davron NURMUHAMMAD


[1] Bu ilgak yog‘och yoki temirdan yasalgan bo‘lib, sochni tekislash va boshka narsalarda ishlatiladi.