«لا خيبة عند معونته، ولا زيغ عند عصمته -سبحانه-!»
«Uning yordami bor ekan noumidlik yo'q! Uning himoyasi bor ekan yo'ldan og'ishlik yo'q!».
Imom Abu Mansur Moturidiy rohimahulloh
Izoh: Ushbu kalomni Imom Abu Mansur Moturidiy rohimahulloh Fotiha surasini tafsir qilar ekan zikr qilganlar. «Faqat sengagina ibodat qilamiz va faqat sendangina yordam so'raymiz» oyati tafsiri so'ngida xulosa o'rnida aytib o'tganlar.
Alloh subhanahu va taolo bandalarini har doim yordami ila qo'llab-quvvatlar ekan, hech qachon ular noumid bo'lmaydi va tushkunlikka tushmaydi.
Shuningdek, Alloh taolo O'zining muhabbatiga sazovor bo'lgan bandalarini aslo himoyasiz tashlab qo'ymaydi. U Zotning himoyasida bo'lgan bandalar aslo haq yo'ldan toyilmaydi va hargiz adashmaydi.
Shuning uchun ham Fotiha surasi oxirida g'azab qilingan va adashganlarning yo'lidan panoh tilash va hidoyat berilganlarning yo'lini so'rash ta'limi berilgan.
Modomiki, bandalar buyurilgan buyruqlarga amal qilsa va qaytariqlardan qaytsa etarli! Alloh taologa haqiqatda ibodat qilish bilan yuqoridagi ikki muhim ne'mat: «yordam» va «himoya»ga loyiq bo'linadi.
Alloh taolo barcha mo'min-musulmon bandalarini to'g'ri yo'lda bardavom qilsin!
Islom dini biror shaxs, guruh, mol-dunyoga nisbatan va obro‘-e’tibor topish uchun qilinadigan har qanday mutaassiblik va firqalarga bo‘linishni qoralaydi, tarafkashlikni johiliyat holatiga o‘xshatadi.
Mutaassiblikning turli ko‘rinishlari bor bo‘lib, ular kishining o‘zi, mol-dunyosi, farzandlari, millatini boshqalardan afzal bilib, bu yo‘lda ashaddiy ravishda kurashishi demakdir. Mo‘tabar manbalarimizda ota-bobolari va o‘zining nasabi bilan faxrlanish tuyg‘usi kishini do‘zaxga tortadi deb ta’kidlangan.
Mutaassiblik turlaridan biri bu diniy mutaassiblikdir. Diniy mutaassiblik deganda, ma’lum bir dinda asos bo‘lgan, ushbu din vakillari amal qiladigan ta’limot va qoidalarga qarshi chiqish, diniy tushunchalarni shariat ko‘rsatmalariga zid ravishda o‘zicha talqin qilib, boshqalarni unga ergashishga chorlash nazarda tutiladi. Diniy mutaassiblikning eng katta xatarlaridan biri bu, dinlararo muloqotga rahna solishdir.
Dinda mutaassibona harakat, dinda chuqur ketish, haddan oshish, Qur’on va Sunnatda kelgan ta’limotlarga zid ravishda o‘z fikriga ergashishni qattiq qoralanadi. Dinda haddan oshish deganda shariat belgilab qo‘ygan chegaradan chiqib ketish tushuniladi. Bu ish aqidada bo‘lsin, so‘z yoki amalda bo‘lsin, baribir. Bu borada Alloh taolo Baqara surasida “Ushbular Allohning chegaralaridir. Bas, ulardan tajovuz qilmang. Va kim Allohning chegaralaridan tajovuz qilsa, bas, o‘shalar, ana o‘shalar, zolimlardir”, deb marhamat qiladi.
Payg‘ambarimiz Muhammad sallallohu alayhi vasallam: “Dinda haddan oshishdan ehtiyot bo‘linglar. Chunki, sizlardan oldin o‘tganlarni dinda haddan oshishlik halok qilgandir” deb uqtirganlar.
Shunday ekan, bugungi kundagi ko‘plab muammolarning ildizi mutaassiblik va haddan oshish ekanligini hammamiz chuqur anglashimiz lozim. Xulosa o‘rnida, bu kabi muammolarning yechimi sifatida Faqih doktor Vahba Mustafo Zuhayliy janoblarining ushbu so‘zlarini keltirish bilan yakunlaymiz: “Islom mo‘tadil din bo‘lib haqiqatlardan birortasida chetga chiqishga yoki haddan oshishga yo‘l qo‘ymasligini anglatadi. Islomda va boshqa dinlarda dinda haddan oshish ham, e’tiqodda bir taraflama va g‘ayritabiiy bo‘lish ham, haddan tashqari qattiq olish ham, juda bo‘sh qo‘yib yuborish ham yo‘q…”.
Alloh ta’olo barchamizni haq yo‘ldan adashtirmasin.
Kosonsoy tumani "Sodod" jome masjidi imom-xatibi
Bahodir Mirfayziyev
Manba: @Softalimotlar