Sayt test holatida ishlamoqda!
30 Sentabr, 2025   |   8 Rabi`us soni, 1447

Toshkent shahri
Tong
05:00
Quyosh
06:19
Peshin
12:18
Asr
16:21
Shom
18:11
Xufton
19:22
Bismillah
30 Sentabr, 2025, 8 Rabi`us soni, 1447

Payg'ambarimiz maqtagan soha

14.01.2021   6851   33 min.
Payg'ambarimiz maqtagan soha

 “Yaxshiga qilsang yaxshilik –

ham aytadi, ham qaytadi...”

Bismillahir Rahmonir Rahim!

Mehribon Yaratgan Parvardigorimiz Alloh taboraka va taologa beadad hamdu sanolar, Hazrati Payg'ambarimiz Janobi Muhammad Mustafo Rasululloh sallallohu alayhi vasallamga behisob salavotu salomlarimiz bo'lsin!

Baxtli, saodatli yashash, chinakam ma'mur hayot kechirish – har bir inson orzusi. Dunyoda baxtu saodatni, ma'murchilik va farovonlikni o'lchaydigan mezonlar ko'p, omillar bisyor. Lekin shunday ne'matlar borki, ularsiz hayotimiz rangsiz, turmushimiz huzur-halovatsiz bo'lib qoladi.

Ho'sh, bu ne'matlar qaysilari?

Rasululloh sallallohu alayhi va sallam: Ikki ne'mat borki, ko'pchilik insonlar uning qadriga etmaydilar. Ular – sihat-salomatlik va xotirjamlikdir, dedilar» (Imom Buxoriy rivoyatlari).

Boshqa bir hadisi sharifda: “Kimki o'z uyida tinchlikda, tani sog'lom, bir kunga etadigan taomi bor holda tong ottirsa, unga butun dunyo ne'matlari to'lig'icha berilgandek bo'libdi”, – deyilgan (Imom Buxoriy rivoyatlari).

Nega hadisi sharifda har kuni, har doim muhtoj bo'ladiganimiz uch ne'mat: sog'liq, tinchlik va qut-barakaga urg'u berildi?

Chunki bu ne'matlar bo'lmasa, turmush izdan chiqadi, yashash qiyinlashadi. Uzoqqa bormaylik, bugungi dunyoning manzarasidan xulosa chiqarib olaylik. Birgina ko'zga ko'rinmas o'lat barchaning halovatini o'g'irladi, hammaning tinchini buzdi. Shunday emasmi? 

I

...Tong sahar tinchlik-xotirjamlikda uyg'onishning o'zi bir ne'mat emasmi?! Bobo-buvi, ota-ona, aka-uka, farzandlar – oila davrasida nonushta qilishning fayzini nima bilan taqqoslash mumkin?! Ishga, o'qishga otlanayotganda, oila ulug'larining duosini olib ko'chaga chiqishning barakotini hammamiz yaxshi bilamiz.

Tinchlik-omonlikda yashash – bu jon, mol, uy-joy, or-nomus xavfsizligiga ega bo'lish demakdir. Ming-ming shukrlarki, yurtimizda bular barchasining xavfsizligi kafolatlangan.

Aslida, “Islom” so'zi arab tilidan o'zbek tiliga tarjima qilinganda “itoat va bo'ysunish”, “ixlos va turli ofatlardan salomat bo'lish” hamda “sulh va omonlik”, “tinchlik” degan ma'nolarni bildiradi. Bu dinni Payg'ambarning o'zlari tanlagan emaslar, balki uni Alloh taoloning O'zi (!) ixtiyor etgan! Islom – bu Alloh yagona deb e'tiqod qilib, unga bo'ysunmoqlik va butun qalb bilan unga ixlos qilmoqlik demakdir.

«Musulmon» degan so'zning asli, negizi, o'zagi “islom” so'zi. Demak, har bir inson millati, yoshi, jinsi, dini, irqi, ijtimoiy xolati, turar joyidan qat'iy nazar, modomiki “men – alhamdulilloh, musulmonman!” deb, o'zini musulmon hisoblasa, tinchlik uchun xizmat qilishi shart va zarur ekan! Aksincha, qiladigan ishi aytayotgan so'ziga to'g'ri kelmas ekan! Hudoning O'zi hammamizni asrasin!

Qo'shning tinch – sen tinch!”, “Yurting tinch – sen tinch!” deydi dono xalqimiz. Yurtimiz, qo'shnimiz, oilamiz tinchligi-xotirjamligi uchun nechta odam xizmat qilmoqda? Ularning ikki-uch nafarini ko'ra olsak, necha million nafarini hayolimizga ham keltira olmaymiz! Hatto tasavvur qilishga ham ojizmiz!

Dono xalqimiz “Birni ko'rib – fikr qil, birni ko'rib – shukr qil!” deb bejiz aytmagan. Televizorimiz pul'tining xohlagan tugmasini bosib, xohlagan telekanalga qo'ysak, dunyoning necha minglab joylarida necha yuz minglab insonlar tinchlik (!) izlab, sarson-sargardon bo'layotganiga guvohmiz...

Har qanday aqlli odam Vatanimiz tinchligi, sarhadlarimiz daxlsizligi, fuqarolarimiz farovonligi uchun son minglab o'zimizning aka-ukalarimiz, opa-singillarimiz, o'g'il-qizlarimiz xizmat qilayotganini alohida e'tirof etadi va yuksak qadrlaydi.

Kunlarning birida mashhur rassom dunyodagi eng go'zal suratni chizishga qaror qiladi va sayohatga otlanadi. Bir qishloqdan o'tayotib nuroniy otaxonga duch keladi va yoniga borib u kishidan: «Dunyodagi eng go'zal narsa nima?» – deb so'raydi. Otaxon hech ikkilanmay: «IMON!» – deb javob beradi.

So'ngra bir guzar oldidan o'tayotib, karnay-sunay sadolarini eshitadi va to'planib turgan olomon oldiga borib kelindan: «Sizningcha, dunyodagi eng go'zal narsa nima?» – deb so'raydi.

Kelin kuyovning ko'zlariga boqib: «Dunyodagi eng go'zal narsa – MUHABBAT!» – deydi.

Rassom yo'lida davom etadi. Bepoyon dashtlar, tizma tog'lar, yastanib yotgan qir-adirlardan o'tib, sahroda bir to'da askarni uchratadi va ulardan birini yoniga chorlab, yuqoridagi savolni beradi.

Askar: «Dunyodagi eng go'zal narsa bu – TINChLIK!» – deya javob beradi.

Rassom dunyodagi eng go'zal narsalar – imon, muhabbat va tinchlik bo'lsa, bularning barchasini bir rasmda qanday ifodalayman, deya o'ylay-o'ylay uyiga qaytib keladi.

Uyiga kirishi bilan dunyoning eng go'zal manzarasi qarshisida ekanini anglab etadi: bolalarining masum nigohlarida imon, ayolining ko'zlarida muhabbat, uyida esa tinchlik hukm surar, hammalarining tanlari sog'-salomat edi.

Bulardan ilhom olgan rassom dunyodagi eng go'zal narsani chizishga kirishadi va uni «Mening uyim», deb nomlaydi.

Biz buni yanada kengroq tasavvur qilib, tabiiy lozim bo'lgan IMON va MUHABBATdan tashqari, dunyodagi eng go'zal narsa bu – TINChLIK va SOG'LIQ ekanini e'tirof etamiz. Imon, tinchlik, salomatlik ne'matlari jannatmakon yurtimizda, shukrki, barqaror! Demak, dunyodagi eng go'zal diyor bu – imon, tinchlik, salomatlik barqaror bo'lgan VATAN – O'ZBYeKISTONIMIZDIR! 

II 

Jannatmakon Yurtimiz jonkuyarlari bo'lganaka-uka, opa-singillarimiz, avvalo, yurt tinchligi, Vatan ravnaqi, xalq salomatligi, farovonligi va xotirjamligi uchun g'oyat mas'uliyatli va sharafli ishga bag'ishlagan Siz, azizlarni beqiyos xizmatlaringizni yuksak qadrlab, barchalaringiz(!)ga  cheksiz hurmat va chuqur ehtiromimizni izhor etishga ruxsat bergaysizlar!

Mo'min-musulmonlarimiz sizlarni dunyodagi eng ulug' kasb sohiblari, muborak dinimiz vafodorlari, o'z ishiga fidoyi insonlar deb biladi va mashaqqatli mehnatingizni yuksak darajada qadrlaydi. Ayniqsa, hozirgi murakkab pandemiya sharoitida chinakam xalqparvar-vatanparvar bo'lib, maydonga chiqayotganingiz har qanday tahsin va ko'pdan-ko'p  tasannolarga  munosibdir!

Bu mashaqqatli kurashning oldingi saflarida turib, o'z hayotini xavf-xatarga qo'yib, jasorat va matonat namunasini ko'rsatib kelayotgan barcha soha xodimlariga yana bir bor chuqur minnatdorlik bildiramiz!

Ma'lumki, 2020 yil hammamiz uchun ham mislsiz sinov, ayni vaqtda yangi tajriba orttirish yili bo'ldi. O'z vaqtida Rahbariyatimiz tomonidan ko'rilgan chora-tadbirlarimiz bugun ijobiy natija berayotganini alohida ta'kidlash lozim.

Yakunlangan yilda butun dunyoga koronavirus pandemiyasi tarqalib, insonlar hayotiga katta xavf tug'dirdi. Yurtimizda muhtaram Prezidentimiz tomonlaridan ko'rilgan tezkor chora-tadbirlar, dono xalqimizning chuqur tushunishi, keng tafakkuri va o'ziga xos sabr-toqati bilan bu ofat Haq taoloning madadi ila jilovlanib, ommaviy yoyilib ketishining oldi olindi.

Jahon miqyosida keng tarqalib, global muammoga aylangan COVID-19 davrida, shuningdek, turli tabiiy ofatlar, favqulodda holatlar tufayli el-yurtimiz boshiga tushgan sinovli kunlarda mavjud xavf-xatarlarga qarshi kurashda, ularning oqibatlarini bartaraf etishda olijanoblik namunasini ko'rsatgan, mehr-oqibat, saxovat va olihimmatlik fazilatlarini ko'rsatib kelayotgan, aholining ijtimoiy himoyaga muhtoj qatlamlarini har tomonlama qo'llab-quvvatlash hamda ularga beminnat ko'mak berish borasidagi ishlarga katta hissa qo'shgan, hamjihatlik muhitini mustahkamlashda faol ishtirok etib, ezgu ishlari bilan ko'pchilikka o'rnak bo'layotgan VATAN HIMOYaChILARIMIZning xizmatlarini alohida e'tirof etish kerak.

Ta'kidlash kerakki, COVID-19 balosi boshimizga tushgan sinovlar sharoitida va'zu irshodlar natijasida mo'min-musulmonlarimiz: “Ey, imon keltirganlar! Sabr va namoz bilan (Mendan) yordam so'rangiz! Albatta, Alloh sabr qiluvchilar bilan birgadir” (Qur'oni karim Baqara surasi 153 oyat), degan ilohiy bashoratga amal qilib, tushkunlikka berilmasdan, sabr va toat-ibodat ila hamjihatlikning yuksak namunasini ko'rsatdilar. Bu yil karantin tufayli ibodatlarini ado etishda yuzaga kelgan qiyinchiliklarni ham to'g'ri tushunmoqdalar. Bugungi qiyinchiliklar albatta o'tib ketib, Hudo xoxlasa, kelgusida xursandchilik kunlarni birga-birga nishonlaymiz.

Yurtimizda koronavirus davrida muhtaram Prezidentimiz tomonlaridan xalqimiz salomatligini, fuqarolarimiz osoyishtaligini ko'zlagan holda bir qator chora-tadbirlar qo'llandi. Shuni alohida ta'kidlash lozimki, amalga oshirilgan ishlarning samarasi o'laroq, aholi soniga nisbatan olinganda MDH davlatlari orasida kasallik tarqalishining oldini olish bo'yicha eng yaxshi ko'rsatkich aynan bizning mamlakatimizga to'g'ri keldi. Haqiqatan ham, sohaning etuk ekspertlari xulosasiga ko'ra, O'zbekiston ushbu pandemiyadan eng kam talofat ko'rgan davlat sifatida chiqadi, deb baholanmoqda.

 Bu og'ir sinov davrida O'zbekiston musulmonlari idorasi Ulamolar Kengashi tomonidan mo'min-musulmonlar uchun bir qator murojaatlar va bayonotlar e'lon qilindi hamda ularning mazmun-mohiyati muhtaram va hurmatli ulamolarimiz va dinimiz peshvolari tomonlaridan keng va batafsil tushuntirildi. Jumladan:

  • koronavirus infektsiyasi tarqalishining oldini olish bo'yicha fatvo e'lon qilindi;
  • mamlakat musulmonlariga karantin tartiblariga qat'iy amal qilish to'g'risida murojaat yo'llandi;
  • pandemiya davrida dafn etish marosimlarini qanday o'tkazish bo'yicha tavsiyalar berildi;
  • imom-xatiblar tomonidan kasallik tarqalishining oldini olish, aholining ehtiyojmand qatlami bilan xayriya tadbirlarini tashkil etish yo'nalishidagi ishlar jadal olib borildi;
  • “Vabo insonlar uchun bir sinov” nomli kitob va bukletlar nashr etilib, keng miqyosda tarqatildi.

O'zbekistonlik etuk ulamolarimiz, notiq imom-xatiblarimiz tomonlaridan karantin ko'rsatmalariga amal qilish, ushbu sinovli kunlarda vahimaga berilmaslik, yaxshi kunlarga intilib yashash, yordamga muhtoj shaxslarga g'amxo'rlik qilish kabi yo'nalishlarda behisob targ'ibot ishlari olib borildi.

Bunday din xizmatchilarimiz mana shunday o'ta og'ir davrda va turli tabiiy ofatlar tufayli elu yurtimiz boshiga tushgan sinovlarning oqibatlarini bartaraf etishda haqiqiy jonbozlik ko'rsatganlari ulkan  tahsinlargava beqiyos  tashakkurlarga  loyiqdir!

Natijada, matonatli xalqimiz kovid vabosi, boshimizga tushgan turli sinovlar va tabiiy ofatlar sharoitida “Alloh sabr qiluvchilar bilan birgadir” degan oyati karimaga amal qilib, tushkunlikka berilmasdan, yanada ahil va birdam bo'lib, insonparvarlik va mehr-oqibatlilikning yuksak namunasini butun (!) dunyoga ko'rsatdilar.

Fazilatli insonlarning ijtimoiy himoyaga muhtoj kishilarni qo'llab-quvvatlash, xayriya mablag'larini to'g'ri yo'naltirish, qiyin ahvolga tushgan aholiga ko'mak berish, og'ir sharoitdagi odamlarni sabr-toqatga chaqirish, ularning ko'nglini ko'tarishdagi fidoyiliklari har  qanday  maqtovga  loyiqdir! Zero, Alloh taolo Qur'oni karimda: “Yaxshilikning mukofoti – faqat yaxshilikdir”,  – deb xushxabar bergan.

Qayd etish lozimki, sinov ketidan sinovlar bo'lgan – kasallik va tabiiy ofat oqibatlarini bartaraf etish yo'lida diniy sohamiz xodimlari ishtirokida jonliqlar so'yilib, najot so'rash namozlari ado etilgani, xatmi Qur'onlar, duoyu tazarrular, istig'forlaru salavoti shariflar aytilgani eng ulug'vor ishlardan bo'lganini alohida e'tirof etishimiz kerak.

Alloh taboraka va taolo insonlarni sinovli kunlarda sabr va qanoatli bo'lishga da'vat etib, Qur'oni karimda 94-surasining 5-6-oyati karimalarida “Albatta, har bir qiyinchilik bilan birga engillik bordir”, – deb marhamat qiladi. Chindan ham, har qanday tashvish ortida engillik borligini COVID-19 kasalligidan sog'ayib chiqayotgan, tabiiy ofatlar tufayli uy-joyidan ayrilgan, lekin davlatimiz va el-yurtimizning yordami ila o'z hayotini yangitdan yo'lga qo'yib olgan minglab vatandoshlarimiz qalbdan his etmoqdalar...

Shubhasiz, har qanday mashaqqatni mehnat va matonat, sabru chidam bilan mardona engib o'tishda diniy sohamiz xodimlarining pandu nasihatlari, ibratli o'gitlari va ezgu tashabbuslari  juda  ham  katta  ta'sir  ko'rsatdi.

Muhtaram Yurtboshimiz pandemiyaga qarshi kurashda faollik  ko'rsatganlarga tashakkur bildirib, keng jamoatchilik vakillari qatorida qadri baland muhtaram va hurmatli imom-xatiblarimizni ham alohida esga olganlari diniy soha xodimlari mehnatlariga berilgan  yuqori  bahodir!

Karantinning eng-eng ashaddiy qiyin kunlarida xam xalqimizning salomatligini o'ylab, farovonligini ko'zlab davlatimiz, hukumatimiz chiqargan barcha topshiriqlarini muqaddas dinimiz ravnaqi, masjidu madrasalarimiz obodligini mo'ljallab, mo'min-musulmonlarimizni manfaatlari uchun batafsil etkazishda kechayu-kunduz beg'araz va beminnat xizmatlari bilan, diniy sohamizdagi barcha xodimlarimizga o'zlarining bevosita ko'mak va ulkan yordamlari bilan fidokorona xizmat qilayotgan Din ishlari bo'yicha qo'mitadan kelayotgan barcha muhim tavsiyalarni sohamiz xodimlariga onlayn ham, oflayn ham o'zlarining qimmatbaho yo'l-yo'riqlari bilan etkazayotgan Diniy idoramiz raislariga nafaqat mamlakatimiz xalqi tahsinlar aytdi, balkixalqaro darajada ham O'zbekiston musulmonlari idorasi raisi, Muftiy hazratlari tan olinib, “Dunyodagi eng nufuzli 500 musulmon ro'yxati”dan o'rin oldilar.

Karantinning eng qiyin paytlarida ham qahramonona, jonini Jabborga berib, 24 soatlab, haftalab tinmay, beminnat xizmat qilgan barcha Vatan himoyachilarimiz, shifokorlarimiz, huquq-tartibot xodimlaridan sira ham qolishmasdan xizmat qilgan diniy sohamiz xodimlarini dono xalqimiz nihoyatda yaxshi bilar ekan... Ta'kidlash joizki, xalqimiz tomonidan mana shunday ulug'vor ishlari uchun xali-xaligacha juda ham ko'p minnatdorliklar kelib tushmoqda. Jumladan, O'zbekiston Respublikasi Prezidentining virtual qabulxonasi orqali ham mamlakatimiz fuqarolari tomonlaridan alohida rahmatnomalar hanuzgacha izhor qilinmoqda. Ayniqsa, mana shunday samimiy, chin dildan yozilgan maktublarda O'zbekiston musulmonlari idorasi rahbariyati, xususan Muftiy Usmonxon Alimov hazratlariga alohida dil so'zlari bitilgan. Idoramizning barcha xodimlaridan xalqimizning minnatdorligini mo'min-musulmonlarimizdan kunda-kunaro kelayotgan tashakkuru rahmatnomalaridan bilish mumkin.

Ta'kidlash joizki, muhtaram va hurmatli fazilatli ulamolarimizning va diniy soha xodimlarining mehnatlarini qadrlash Yangi O'zbekistonda din sohasi va imom-domlalarga berilayotgan yuksak e'tiborning yana bir bor yaqqol namunasidir. Taraqqiyotimizning yangi davrida muhtaram Prezidentimiz boshchiliklarida Islom dini ma'rifatini keng tarannum etish, masjid-madrasalarni obod etish va ulamolarni, imom-domlalarni munosib qadrlash yo'lida juda ham katta ishlar amalga oshirilayotganidan, albatta, hammaning xabari bor.

Bugungi tarixiy o'zgarishlar va voqealarni hammamiz ko'rib, eshitib, bevosita guvohi bo'lib turibmiz... Bularning zamirida Yaratgan Parvardigori olamning irodasi ila bir yoqadan bosh chiqarib samarali mehnat qilishimiz hamda Davlatimiz Rahbari atrofida jipslashib yorqin kelajak va yuksak taraqqiyot sari dadil sa'y-harakatlarimiz mujassamdir.

E'tirof etish kerakki, joriy yilda ketma-ket kelgan sinovlarni mardona engib o'tishda diniy soha vakillari ham ulkan hissa qo'shmoqda. Ayniqsa, xalqimiz orasida katta obro'-e'tibor qozongan muhtaram va hurmatli fazilatli ulamolarimiz barchani sabr-bardoshga, o'zaro mehr-oqibatli, ahil va hamjihat bo'lishga da'vat etuvchi o'zlarining ta'sirchan so'zlari va chiqishlari bilan yurtdoshlarimiz qalbida ertangi yorug' kunlarga katta ishonch tuyg'usini mustahkamlaganlariga barcha guvoh bo'ldi.  

Darhaqiqat, Islom dinining ezgu ta'limotlarini keng tarannum etish va Haq taoloning diniga xizmat qilish savobi ulug' amallardan hisoblanadi. Alloh taolo Qur'oni karimda O'z diniga xizmat qiluvchilarni shunday madh etadi: “Ey, imon keltirganlar! Agar sizlar Allohga yordam bersangiz (dinining rivoji uchun harakat qilsangiz), U ham sizlarga yordam berur va qadamlaringizni sobit (barqaror) qilur” (Muhammad surasi 7-oyat).

Janobi Payg'ambarimiz Rasululloh sallallohu alayhi vasallam o'zlarining muborak hadisi shariflarida: “Odamlardan bo'lgan yaxshilikka minnatdorchilik izhor qila olmagan odam Hudoga ham shukr qilaolmaydi”, – deb marhamat qilganlar. Dono xalqimiz esa: “Yaxshiga qilsang yaxshilik – ham aytadi, ham qaytadi. Yomonga qilsang yaxshilik – na aytadi, na qaytadi”, – deb bejizdan bejiz aytmagan.

O'zini jonini ham, oilasini salomatligini ham Hudoga topshirib, o'ta katta va jiddiy xavf-xatarni ham chetga surib, jonini ham, molini ham xalq uchun fido etgan HAR BIR IMOM-DOMLAMIZGA behisob  tashakkurlar aytamiz!

Chuqur qayg'u bilan qayd etamizki, bu kasallik tufayli ko'pgina yurtdoshlarimiz qatorida etuk ulamolarimiz, tajribali imom-domlalarimiz va jonkuyar diniy soha xodimlarimiz ham bu dunyodan o'tdilar... To'g'ri, bu hayotda o'rni o'zgarmaydiganlar, albatta, yo'q... Lekin o'rnini hech kim bosa olmaydiganlar BOR! Ular quyidagilardir. Bugun biz o'zlarining benazirliklari bilan xalqimiz qalbidan mustahkam joy olgan quyidagi din xizmatchilari – ustozlarni alohida esga olishimiz lozim...

Andijon viloyati Qo'rg'ontepa tumani “Dardoq” jome masjidi imom-noibi To'ychiyev G'ayratjon domla;

Namangan shahar “Homiddin qori” jome masjidi imom-noibi Ismailov Adhamjon domla, “Abdurazzoq qori” jome masjidi imom-noibi Hojiyev Ahadxon domla;

Jizzax viloyati Paxtakor tumani “Navbahor” masjidi imom noibi  Abdurahmonov Qo'chqor domla, Zarbdor tuman “Keriz” masjidi imom-xatibi  O'tamurodov Qodirqul domla;

Surxondaryo viloyati Jarqo'rg'on tumani “Ho'ja Abdul Varroq at-Termiziy” masjidi imom xatibi Hasanov Shoxnazar domla, Denov tumani “Imom Buxoriy”  masjidi imom-xatibi Toshboyev Panji domla;

Toshkent shahri Olmazor tumani “To'xtaboy” masjidi imom noibi Bahramov Ahmadulloh domla, Shayxontohur tumani “Baland” masjidi imom noibi Ismailov Habibulloh domla, Bektemir tumani “Alibek” masjidi imom noibi Ibragimov Ahmadjon domla, Yakkasaroy tumani “Rakat” masjidi sobiq imom-xatiblari, faxriy imomimiz, taniqli katta ulamomiz Hamdamov Abdulloh domla;

Qoraqalpog'iston Respublikasi Qo'ng'irot tumani “Hakim Sulaymon” jome masjidi imom noibi Mamutov Muhammadali domla, Qoziyot hisobchisi Ametov Rembergen domla;

Buxoro viloyati sobiq bosh imom-xatiblari Nurillayev Mansurjon domla;

Samarqand shahar “Ho'ja Zudmurod” jome masjidi imom-xatibi Melikov Mustafoqul domla, “Abdulloh ibn Abbos” jome masjidi imom-xatibi Davronov Abdurahmon domla, “Shohi Zinda” jome masjidi imom-xatibi Islomov Nuriddinxon domla;

Toshkent viloyati bosh imom-xatibi Turmatov Hayrullo domla, Oqqo'rg'on tumani “Erbo'ta qozi” masjidi imom noibi Boyxonov Ismoilxon domla, Bekobod tumani “Turkman” jome masjidi imom noibi Erkayev Rahmonberdi domla;

Qashqadaryo viloyati Yakkabog' tumani “Eski qo'rg'on” masjidi imom-xatibi  Ismatillayev Tohirjon domla;

Horazm viloyati vakilligi huquqshunosi Jumaniyozov Baxtiyorjon domla;

Sirdaryo viloyati Sardoba tumani “Paxtaobod” jome masjidi sobiq imom-xatibi Suyarov Abdurahmon domla;

Farg'ona viloyati Dang'ara tumani “Muhammadsaid xo'ja” jome masjidi imom-xatibi Ahmedov Sherzodjon domla;

Tabarruk ustoz Ubaydulla domla Uvatov, yirik mufassir Shayx Alouddin Mansur hazratlari, zabardast olim Dovudxon domla, mutasavvif ulamo Olimxon domla va “Ko'kaldosh” madrasasida uzoq yillar samarali xizmat qilgan Abdusalom domla kabi ustoz ulamolarimiz bu foniy dunyodan boqiy dunyoga rihlat etdilar, ularning oxiratlari obod, joylari jannat bo'lsin!

Mehribon Parvardigorimiz bu qiyin davrda mashaqqatli kurashning oldingi saflarida turib, o'z hayotini xavf-xatar ostiga qo'yib, jasorat va matonat namunasini ko'rsatgan va vafot etib, shahidlik maqomiga etishgan mazkur ulamolarimizning yotgan joylarini keng, nurli etib, barcha solih amallarini o'zlariga hamroh aylagan bo'lsin! Ilohim O'zi rozi bo'lib, Naim jannatlari bilan siylasin!

O'z faoliyatining ma'no-mazmunini muborak dinimiz, jonajon xalqimizga, ona-Vatanimizga sidqidildan xizmat qilishda, deb bilgan bu fidoyi insonlarimizdan ulkan va boy ma'naviy meros qoldi... Zikr etilgan aziz insonlar dinimiz ta'limotlarini doimo tarannum etadigan, xalqimizning qalbi va ongi uyg'oq, vatanparvar farzandlari sifatida mamlakatimizda olib borilayotgan keng ko'lamli islohotlarning doimiy ishtirokchisi va targ'ibotchisi edilar... Ularning oilalari va yaqinlariga, muxlislariga O'zbekiston musulmonlari idorasi butun xalqimiz, mo'min-musulmonlarimiz nomlaridan ezgu duolarni qilib qoladi...

III 

Bir oddiygina kichik qo'l soatida ham, uyimizdagi televizorda ham, qo'limizdagi telefonimizda ham, eng katta komp'yuterda ham, eng oxirgi rusum avtomobilida ham, bir necha tonnalik samolyotda ham, Yer sayyorasidan ko'tarilib koinotga borib-kelayotgan necha ming tonnalik kosmik kemalarda shunday bir qism, bo'lakchalari bor-ki, u qismlarsiz mazkur “mo''jiza”lar ishlolmay qoladi. Aslini olganda, u bo'lak-qismlar ko'zga ko'rinmaydi ham... Ular e'tiborsiz-u, lekin ularsiz soat va televizor ham, telefon va komp'yuter ham, avtomobil' va samolyot ham, hatto insoniyatni lol qoldirayotgan bahaybat kosmik kemasi ham ishlamasdan qotib qoladi! “Mo''jiza”larning eng kattasi va eng ulug'i bo'lgan Inson organizmida ham mana shunday “qism-bo'laklar” mavjud.

Har bir korxona-tashkilotlarda ham huddi shu kabi “qism-bo'laklar”ni vazifasini ado etadigan odamlar, katta-kichik xodimu xizmatchilari bor!!! Ular o'zlarini hadeb bildiravermaydilar... Lekin o'z ishlarini nihoyatda chiroyli va namunali etib, to'la-to'kis va mukammal qilib, dinu diyonat bilan, halolu pok, insofu vijdon bilan bajaradilar. Shunday insonlarga o'zlarini “ko'rsatish”larini yo (hozir “moda”ga aylanib qolgan) internetga “chiqish”larini taklif etsangiz, hammalaridan yagona javob eshitasiz. O'zlarini tortib, uyalib, chuqur hayojonlanib: “Hudo bilsa, bo'ldi... Bilsa – baliq, bilmasa – Holiq,” – deb qo'yadilar xolos.

Mana shunday insonlar bizning sohamizda son-sanoqsiz darajada ko'p! Lekin ularni mashaqqatli va sermahsul mehnatlarini, beqiyos va olijanob xizmatlarini Yaratganimizdan tashqari, rahbarlarimiz ham, dono xalqimiz ham juda yaxshi biladi!

Bugungi murakkab va sinovli davrda xalqimiz va dinimiz xizmatida bo'lib turgan qadrli va tabarruk ulamolarimiz, muhtaram va hurmatli imom-domlalarimiz, aziz va qimmatli mudarrislarimiz, mushtipar va munis otinoyilarimiz, masjid-madrasalarimiz bebaho va mehnatkash xodimlari, sevimli va suyukli talabalarimiz hamda muqaddas Vatanimizning barcha himoyachilariga Mehribon Parvardigorimiz Alloh taboraka va taolodan sihat-salomatlik, shodu hurramlik va ikki dunyo saodatini so'raymiz!

Janobi Payg'ambarimiz Rasululloh sallallohu alayhi vasallam marhamat qildilarkim: “Kimki Alloh taolo yo'lida bir kunduz yoki bir kecha chegara poylasa, unga bir oy kunduzi (nafl) ro'za tutib, kechasi ibodat qilganlik savobi yoziladi. Kimiki sarhadni qo'riqlab turganda halok bo'lsa, unga ham xuddi shunday ajru-savob mukofoti bo'ladi va shahidlik maqomi berilib, barcha fitnalardan omonda bo'ladi” (Imom Nasoiy rivoyatlari).

Jannatmakon yurtimiz tinchligi, muqaddas Vatanimiz ravnaqi, muborak dinimiz rivoji hamda dono xalqimiz salomatligi va farovonligi yo'lida olib borayotgan fidokorona mehnatlaringizda ulkan muvaffaqiyatlar ato etishini Mehribon Parvardigorimizdan iltijo qilib qolamiz!

O'z ajdodlari qo'nim topgan hoki poklarini, kindik qoni to'kilgan Vatanni himoya qilish, o'z ona-yurtini ko'z qorachig'iday asrab-avaylash – o'z oilasini, sha'nini, or-nomusini, imon-e'tiqodini himoya qilishdir. Bu xususda Janobi Payg'ambarimiz sallallohu alayhi vasallam hadisi shariflarida: “Ikki ko'z egasini do'zax otashi kuydirmas: biri  – Allohning azobidan qo'rqib yig'lagan ko'z, ikkinchisi – Alloh yo'lida qo'riqchilik qilib bedor bo'lgan ko'z”, – dedilar (Imom Termiziy rivoyatlari).

El-yurtimiz ravnaqi va dini Islom ma'rifati yo'lida kunni tunga, tunni kunga ulab, o'zining bor kuch-qudrati va aql-zakovatini ayamasdan, sidqidildan, fidoyilarcha, xolisona hamda ulkan mehr ila xizmat qilib kelayotgan sizlardek mo''tabar insonlarni tarbiyalab, voyaga etkazgan OTA-ONALARINGIZGA  MING-MING-MING RAHMAT! Barcha ota-onalarga ham Parvardigori olam ana shunday farzand tarbiyalab, kamolga etkazishni nasib aylasin!

Iloho jannatmakon yurtimiz tinchligi, muqaddas Vatanimiz ravnaqi, dono xalqimiz salomatligi va farovonligi, dinimiz kamoli, masjidu-madrasalarimiz obodligi uchun muhtaram Yurtboshimizni dono rahbarliklari ostida hukumatimiz, Diniy idoramiz tomonlaridan oqilona olib borilayotgan xayrli, savobli ishlarni amalga oshirish maqsadida viloyatlarimiz rahbarlari hamda shahar va tuman rahbarlarining boshchiliklaridagi mehnatkash xalqimiz olib borilayotgan barcha xayrli, yaxshi, savobli ishlarda Alloh taolo O'zi madadkor bo'lsin!

Ilohim o'zlarimizni ham, farzand-zurriyotlarimizni ham Mehribon Parvardigorimiz buyurgan, Janob Payg'ambarimiz sallallohu alayhi vasallam tavsiya etgan, o'tmishda o'tganlarimizni ro'hlari shod bo'ladigan, xalqimiz xursand bo'ladigan, ota-onalarimiz rozi bo'ladigan yo'llardan yurishimizni nasib etsin! 

Hulosa 

Jannatmakon yurtimiz tinchligi, muqaddas Vatanimiz ravnaqi, dono xalqimiz salomatligi va farovonligi uchun har bir insonning qilayotgan xizmatlariga minnatdor bo'lishimiz – ham burchimiz, ham farzimiz, ham qarzimizdir!

Ustozlarimiz aytadilar: “Hayotdan kishi olmasa ta'lim, o'rgata olmas unga hech bir muallim”. Kundalik hayotimizda nihoyatda ehtiyot bo'lishimiz lozim ekan. Yana bilib-bilmasdan Janobi Payg'ambarimiz alayhis salomning: «Ikki ne'mat borki,  ko'pchilik insonlar uning qadriga etmaydilar. Ular – sihat-salomatlik va xotirjamlikdir» degan muborak so'zlariga qarshi bo'lib qolmaylik!

 

Ibrohimjon INOMOV,

O'zbekiston musulmonlari idorasi raisi o'rinbosari 

Maqolalar
Boshqa maqolalar

Modernistlik oqimi haqida

26.09.2025   8321   18 min.
Modernistlik oqimi haqida

Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.

Rasululloh sollallohu alayhi vasallam o‘zlarining bir hadislarida ummatlari 73 firqaga bo‘linishini va ulardan faqat bittasigina najot topishini aytganlar. Ushbu hadisdan musulmon ummatida bo‘linish, oqimlar yuzaga kelishi oldingi ummatlarnikidan ko‘p bo‘lishi ta’kidlanadi. Darhaqiqat, shunday bo‘ldi.

Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bamisoli dunyoni yoritib turgan oftob edilar. U zot odamlar orasida yashab turgan kezlarda qalblar ham o‘zgacha edi. Anas roziyallohu anhu bejizga: «Rasululloh sollallohu alayhi vasallamni dafn qilib, qo‘llarimizning changini hali qoqmay turib qalblarimizni tanimay qoldik», demagan edi. Qolaversa, Nabiy sollallohu alayhi vasallam hayotlik chog‘larida musulmonlar o‘rtasida vujudga kelgan har qanday ikkilanish, noaniqlik yoki toyilish bo‘lsa, u zotning so‘zlari bilan komil yechimini topar edi. Shuning uchun ham bu davr bashariyat tarixidagi eng nurafshon zamon o‘laroq «Saodat asri» deya atalib qolgan.

Nabiy sollallohu alayhi vasallam rafiqi a’loga rihlat qilib, musulmonlar soni keskin oshib, turli xalq va elatlar Islomga kirgach, musulmonlar orasida turli firqalar paydo bo‘la boshladi. Biroq, Alloh taolo Islomni va uni tutgan ushbu ummatni qiyomatgacha salomat saqlashni iroda qilgani uchun musulmonlarning aksar qismi ahli sunna va jamoa, ya’ni sunnatni ushlagan va jamoani tutgan kishilar o‘laroq haqda sobit turib, sof Islomni saqlab keldilar. Shunga qaramay, ilohiy iroda iymon egalari uchun yana bir sinov o‘laroq Islomda turlicha oqimlar chiqib turishini ixtiyor qilgan ekan, son-sanoqsiz firqalar paydo bo‘lib, vaqt o‘tishi bilan ayrimlari yo‘qolib, yangilari chiqishda davom etib kelmoqda. Oxirgi asrda, xususan, so‘ngi paytlarda G‘arbu Sharqda tarqagan va tarqatilayotgan oqimlardan biri modernistlik oqimi bo‘lib, arab tilida «al-hadasah» yoki «al-hadasiyyun» (modernistlar) deb ataladi.

Ko‘pchiligimiz Islomdagi oqimlar yoki firqalar deganda faqatgina dinda g‘uluvga ketgan, radikal tutumli musulmonlarni tushunadigan bo‘lib qolganmiz. Aslida Islomga g‘uluv bilan emas, aksincha, bepisandlik bilan munosabatda bo‘lish orqali haq yo‘ldan, vasatiylikdan oqqan, natijada musulmonlarning jumhuridan ayrilib chiqib, alohida oqimga aylangan toifalar ham borki, ko‘pchilik ularni bilmaydi, tanimaydi va ularning xatarini payqamaydi ham. Masalan, qadimda murjiiylar oqimi mo‘tadillikdan, haq yo‘ldan og‘ib, musulmon olamining boshiga ko‘plab tashvishlar keltirgan. Imom Abu Hanifa rahmatullohi alayhning bobokalon ustozi Ibrohim Naxaiy rahmatullohi alayh bejizga: «Ularning, ya’ni murjialarning fitnasi ushbu ummat uchun xavorijlarning fitnasidan ko‘ra qo‘rqinchlidir», deya tashvishlanmagan. Zero, ular dinda bepisandlik yo‘lini tutib, axloqsizlik va jinoyatlar botqog‘iga botib ketgan edi. Shuning uchun imom Moturidiy o‘z asarlarida nishonga olgan adashgan toifalardan biri aynan murjialar bo‘lgan. Bugungi kunda ana shunday usulsiz xatarli oqimlardan biri modernistlik oqimi hisoblanadi.

Shuni aytish lozimki, modernistlarning shahvoniy g‘oyalari, xitoblari bashariyatga yangilik emas, qadimdan bo‘lib kelgan, ilgargi payg‘ambarlar va musulmonlarga ham qaratilgan. Shu’ayb alahissalomning qavmi shunday degan edi: «Ey Shu’ayb! Namozing senga ota-bobolarimiz ibodat qiladigan narsalarni yoki biz mol‑dunyomizda xohlaganimizni qilishimizni tark etishimizni buyurmoqdami? Sen juda halim, to‘g‘ri odamsan-da» (Hud surasi, 87-oyat).

Demak, Qur’oni Karim ilohiy amrlardan tarqab, ularni qabul qilishga ko‘nmaydigan ana shunday toifalar va g‘oyalardan musulmon ummatini ogohlantirgan ekan.

Modernistlik oqimi musulmon ummati uchun ham yangilik emas, uning fikrlari, yondashuvlari adashgan toifalarning mafkuralarida ilgaridan mavjud. Masalan, ularning ayrim qarashlarini, jumladan, aqlga haddan ziyod suyanish, aqlni naqldan ustun qo‘yish holatlarini jahmiylar va mo‘tazilalarda topish mumkin. Bunday adashgan g‘oyalarga qarshi Islom ulamolari hamisha keskin kurash olib borganlar va xalqni bundan ogohlantirib kelganlar. Biroq, so‘ngi asrlarda jamiyatni dunyoviylashtirish g‘oyasining ayrim joylarda chegaradan chiqib, radikallashuvi, tashqi kuchlarning ko‘magi va targ‘iboti ostida modernistlik oqimi rivojlantirilib, turli jim-jimador shiorlar bilan musulmonlarning e’tiqodiga, axloqiga, qadriyatlariga zarba berishga harakat qilishmoqda. Bu oqim tarafdorlari bilib-bilmagan holda musulmon o‘lkalarni ko‘r-ko‘rona g‘arblashtirish, xalqlarni o‘z qadriyatlaridan uzoqlashtirib, ommaviy madaniyat girdobiga tortishda qurol vazifasini o‘tab kelmoqda.

Modernistlikning asosiy g‘oyasi ‒ barcha narsani yangilash, dinni ham yangilab, zamonaga tobelashtirishdir. Ular yangilashga shunchalar kirishib ketishadiki, hatto kechagi qilganlarini bugun o‘zgartirib, yangicha narsaga intilishadi va o‘zgarmas qonuniyatlarga aylangan qadriyatlarga, dinning qat’iy belgilangan asoslariga nisbatan ham shu zaylda yondashishadi. Ular barcha masalada aqlga haddan ziyod suyanib, fahmlariga kelgan fikrni shar’iylashtirishga urinishadi va odatda nafs iskanjasiga tushib qolishadi.

Modernistlar odatda balandparvoz shiorlar, vatanparvar g‘oyalar, zohirda ilmiy bo‘lib ko‘rinadigan uslublardan juda ustamonlik bilan foydalanishadi. Ular dastlab bexatar, xalqchil, zamonga mos bo‘lib ko‘rinishi ham mumkin. Ular o‘zlarining asl e’tiqodlari, maqsadlari va hollarini musulmonlar ommasidan yashirishadi va o‘zlarini musulmonlar uchun juda ham mehribon, bag‘rikeng qilib ko‘rsatishga urinishadi. Biroq, bu oqimning xatari anavi ekstremist toifalarnikidan kam emas, faqat buning zararlari ko‘z ilg‘amas tarzda yuzaga keladi va kasallik surunkali holga kelgandan keyin bo‘y ko‘rsatadi. Kuzatuvlarga ko‘ra, so‘ngi yillarda ushbu oqim vakillarining O‘zbekistonga ham hujumi paydo bo‘lgan ko‘rinadi. Shu bois, ushbu mavzuda qisqacha bo‘lsa-da, ma’lumot berishni lozim topdik.

Modernistlarning bir qator belgilari bor. Jumladan:

1. Ular ateistlar kabi dinni birato‘la inkor qilmaydi, shuningdek, Islom ahkomlarini qoralab ham o‘tirmaydi. Balki, shar’iy matnlarni o‘z ra’ylariga burib, «bu matnda shariatning maqsadi faqihlar aytganidek emas, balki bunday-bundaydir» deya da’vo qilishadi. Ular go‘yo shu paytgacha o‘tgan ming yillar osha e’tirof etib kelinayotgan yuzlab, minglab Islom olimlari shariat maqsadlarini tushunmaganu, bular anglab qolgandek so‘z surishadi. Ular bu borada g‘uluvga ketib, «Islomda asosiy maqsad ota-onaga yaxshilik qilish, zulmga qarshi turish va hokazolardir, namoz, hijob va shu kabi masalalar shariatda keyinchalik joriy bo‘lgan, ular asosiy masalalar emas», deya safsata sotishadi. Shu tarzda nafslari istagan dinni paydo qilishga urinishadi.

2. Qur’oni Karimni ma’lum bir sharoitga, aniqrog‘i, arablar sharoitiga tushirilgan, uni boshqa joy va zamonga tatbiq etish to‘g‘rimas, deyishadi. Ular hatto oyat-hadislarda ochiq va qat’iy aytilgan, shu paytgacha butun Islom ummati yakdil tushunib, tushuntirib kelgan masala ‒ oilada erkak rahbar hisoblanishini ham «arablarda erkaklar faol bo‘lgani uchun shunday bo‘lgan, bu ularga xos», degan iddao bilan amaldan chetlatishadi. Shu zaylda ular Islomning zamon va makonga qaydlanmaslik xususiyatini yo‘qqa chiqarishadi. Holbuki, Qur’on, Sunnat va ummatning ijmo’i bilan Islom dini butun bashariyat uchun tushirilgan oxirgi dindir, buni inkor qilish mumkin emas. Modernistlar so‘zda Islomning olamshumulligini e’tirof etishsa-da, amalda bunga zid yo‘l tutishadi.

3. Salafi solihlar, mujtahid imomlarga bepisandlik bilan qarashadi va ularning so‘zlarini shariatning izohi deb emas, o‘sha olimlarning shaxsiy fikri, demak bu din emas, Qur’on emas, Sunnat emas, deya odamlarni oyat‑hadislarga ummatning ustunlari bo‘lgan allomalar tarafidan berilgan asl ma’nolardan chalg‘itishga urunishadi. Bu toifaning eng katta xatari ham shunda.

4. Qadimgi ulamolarga, fuqaholarga ta’na toshi otib, ularni ayblashadi, ularga nisbatan bepisand, odobsiz munosabatda bo‘lishadi. Qo‘yib bersangiz, imom Buxoriy, imom Moturidiylarni ham shariatni tushunmaganga chiqarishadi. Islom shariatini asrlar osha saqlab kelgan zabardast ulamolarni «Qur’on va hadisni o‘z sharoitlariga ko‘ra sharhlashgan», degan ayblov bilan obro‘sizlantirishga, ularning diniy matnlarni anglashdagi izohlarini shaxsiy fikrga chiqarishga urinishadi. Shu tariqa dunyoni ilmga to‘ldirgan, musulmon ummatining faxri bo‘lgan buyuk shaxslarni qadrsizlantirishadi va bu orqali musulmonlarni shonli tarixlariga zarba berishga, ajdodlarga bo‘lgan ishonch va ehtiromlarini sindirishga urunishadi. ....«Tarixsiz kelajak yo‘q», deganlaridek, shu yo‘l bilan musulmonlarni o‘tmishlaridan ayrishadi va natijada o‘zlariga tobe qilishga kirishishadi.

Ular hatto imom Shofeiy va u kishi qatori mujtahidlarni, usul ulamolarini ham qoralashadi. Sababi ‒ aynan usul ilmi va ulamolari bularning qing‘ir maqsadlari, betayin safsatalari oldini tog‘ bo‘lib to‘sib turadi. Ular o‘zlaricha «usul ilmi va olimlari Qur’on va Sunnatni tushunishni cheklab qo‘ygan», deya yozg‘irishadi. Axir, mutaxassis olimlar agar diniy matnlarni tushunishni tartibga solib bermasa, kerakli hududni ko‘rsatib bermasa, johillar dinni barbod qilishi, odamlarni adashtirishi turgan gap-ku. Balki ular aynan shu natijani o‘z oldilariga maqsad qilib olgandir?

5. Ularda usul, ya’ni oyat-hadisni anglash qonuniyatlari bo‘lmaydi, bo‘lsa ham, usulsiz usul bo‘ladi va ularning bu usullarini birorta ham mo‘tabar olim e’tirof etmaydi. Sababi ‒ ularda tayinli manhaj o‘zi yo‘q bo‘lgani uchun usullari bir tizimga tushmaydi va barcha hukmlarni qamray olmaydi.

6. An’anaviy din olimlarini Qur’on va Sunnatni yaxshi anglamaslikda, matnga yopishib olishda ayblashadi. Ularga ko‘ra, sahobayu tobeinlar va asrlar osha o‘tgan minglagan olimlar ham Qur’onni yetarlicha tushunmagan, anglamagan ekan. Ba’zan ularning fikrlari ustidan ochiqchasiga kulishadi. Shu tariqa ular o‘zlarining soxta «din»larini tiqishtirishga harakat qilishadi. «Islom innovatsion din», «Islomning mohiyatini anglash kerak» deganga o‘xshash jim-jimador so‘zlar bilan ilmsiz kishilarni aldab, haqiqiy Islomdan g‘arbcha yasama «islom» tomon burishadi. Buning uchun oyat va hadislarni o‘z ra’ylariga moslashga urunishadi, diniy matnlarni ming yillik sharhu amali bir chetda qolib, o‘z xohishlariga ko‘ra talqin qilishadi. Afsuski, ko‘pchilik ularning bu kabi faoliyatlarini tushuna olmaydi.

7. Ayrim sahih hadislarga ohod yoki zaif degan da’vo bilan ishonchsizlik bildirishadi. Hatto «Sahihul Buxoriy»dagi hadislarni ham isroiliyot, ya’ni ahli kitoblarning rivoyati deya pastga urishadi. Holbuki, ohod va hatto zaif hadislarga ham o‘rni bilan amal qilinishini barcha olimlar birdek ta’kidlaydilar.

8. Islom shariatida yengillik, erkinlik, bag‘rikenglik tushunchalarini suiste’mol qilishadi, shariat qattiq olgan masalalarga ham yengil qarashadi. Shu zaylda halol-haromni, farzu mubohni aralashtirib, bir martabaga olib kelishadi.

9. Ular birinchi bo‘lib muhokama qiladigan, ko‘taradigan masala ayollarga bog‘liq bo‘ladi. Masalan, ayollarning satri avrati, hijobi, oiladagi o‘rni va erkak-ayollarni bir xillashtirish, feminizmni qo‘llab-quvvatlash masalalari kabi. Ular bu bilan jamiyatning nozik tarafiga zarba berish, bo‘shroq, ta’sirchan qismidan kirib borishni nazarda tutishadi.

Bular barchasi quruq da’volar bo‘lib, bir tiyinlik qiymati yo‘q, ilmiy va tarixiy haqiqatlarga ochiq ziddir.

Bu toifa kishilar ichida bir nechta universitetlarni tugatgan, turli mavzularda doktorlik yoqlagan kishilar ham bo‘lishi mumkin. Biroq, yo‘llari manhajsiz bo‘lgani uchun so‘zlari o‘zaro ziddiyatlarga to‘lib, o‘zlari ham gangib yurishadi.

Hadosiylarning jamiyat uchun xatarlari talaygina. Ayrimlarini eslab o‘tish joiz:

1. Musulmon xalqlarni o‘z o‘tmishiga bo‘lgan ishonchiga putur yetkazishadi. Bu bilan jamiyatda g‘oyaviy bo‘shliq hosil qilinadi. Keyin bu bo‘shliqni soxta e’tiqodlar bilan to‘ldirishga urinishadi. Xalqni o‘z tarixidan ayirib, boshqalarga qaram bo‘lishga mahkum etiladi.

2. Musulmonlarning ming yillik qadriyatlariga bepisandlik qilish oqibatida odamlar o‘rtasida nizo va janjallar keltirib chiqarishadi. Ular bor joyda doimo jamiyat parokanda bo‘ladi. Chunki ularning uslublari sof tabiatga, nafaqat diniy, balki insoniy qadriyatlarga ham zid. Shu bois, o‘zligini asragan qatlam bilan ularning o‘rtasida hamisha ziddiyat kelib chiqaveradi.

3. Shariat ahkomlaridan ma’lumlarini, ayrim hadislarni shubha ostiga olgach, ya’ni din binosining bitta g‘ishtini buzgach, qolganiga darz ketishi tabiiy. Shu zaylda dinni astalik bilan nuratgandan keyin jamiyatda dinning mavqei butkul yo‘qoladi. Boshqacha qilib aytganda, ular dinning o‘q tomirlariga zimdan zarba berish orqali uni falaj holga keltirishga urinishadi. Bunda ko‘rinishda dinning jasadi turaveradi, ammo endi u o‘z vazifasini bajarmaydigan haykalga aylangan bo‘ladi. Oqibatda jamiyatni din bilan tarbiyalash va boshqarishga imkoniyat qolmaydi, biror nimadan qo‘rqitish, ogohlantirish, biror yaxshilikka targ‘ib qilish yo‘qqa chiqadi. Bu esa jinoyatlar ortishiga, buzuqlik ommalashishiga, natijada hozirda ayrim davlatlarda bo‘lib turganidek, aholining qirilishiga olib keladi.

4. Tajribalar shuni ko‘rsatadiki, dinning talab va qaytariqlari yo‘qolayozgach, bunga qarshi ravishda radikal dindorlik vujudga keladi va ekstremistik, terroristik oqimlar paydo bo‘lishiga zamin yaratiladi.

Din ta’qiq va buyruqlari bilan jozibali. Insonning sof tabiati ana shunday dindan qanoatlanadi. Islom shariatidagi buyruq va ta’qiqlar aslida mo‘tadildir. Ularni yo‘qqa chiqargach, insonlar dindan qanoat qilmay qoladi va endi o‘zboshimchalik bilan dinda g‘uluvga ketish urchiydi.

5. Modernistlarning tashviqoti borib-borib fahsh va buzuqliklarni yoqlashgacha yetib borishi ham mumkin. Hatto bir jinsli nikohni yoqlab chiqadiganlari ham topiladi. Bu holat esa musulmon jamiyatni xalok qilishi tayin.

Ochig‘ini aytganda, ko‘pchilik, xususan, dunyoviy yoki zamonaviy davlat namoyandalari va tarafdorlari ba’zan modernistlarning shiorlari, da’volariga mahliyo bo‘lib, ayrim fikrlarini ma’qullab qolishadi va ularni zamonaviy dunyo, zamonaviy musulmon jamiyatlar uchun diniy jihatdan maqbul deb o‘ylashadi. Biroq, bu qarash o‘zini oqlamagan va bundan keyin ham oqlamaydi. Chunki modernistlarning yo‘nalishlari ba’zi bir muammolarga yechimdek ko‘rinsa-da, hech qachon ko‘zlangan maqsadga erishtira olmaydi, gohida aksincha natija beradi. Zero, ular taqdim qilgan mafkura to‘laqonli din bo‘la olmagani bois odamlarning, xususan, musulmonlarning diniy talablarini qondira olmaydi. Ming yillar osha sinovlarda toblangan, metin asoslarga ega shar’iy tamoyillarni buzib qo‘yib, keyin o‘rniga boshqa biror asosli manhaj keltira olmay, xalqni parokanda holga solishadi. Ustiga-ustak jamiyatda diniy omillar o‘z vazifasini bajarmasligi oqibatida axloqsizlik, beboshliklar kelib chiqadi. Bu hol esa dinda radikal guruhlarning paydo bo‘lishiga sabab bo‘ladi.

Aslini olganda zamonaviy dunyoda zamonaviy jamiyat yaratish uchun yoki zamonaviy jamiyat osudaligi uchun qandaydir yangicha «din» paydo qilish shart emas, balki Islomni to‘g‘ri anglab, to‘g‘ri tatbiq etsa, mo‘tadil yo‘lni tutsa kifoya.

Aytish joizki, biz bu yerda ushbu mavzuda qisqacha to‘xtaldik, xolos, tafsilotlarga kirishmadik. Umid qilamizki, boshqa ahli ilmlarimiz ham vaqt ajratib, bu mavzuni to‘liqroq yoritib beradilar. Alloh nasib qilsa, bu mavzuda yana so‘z yuritamiz. Jumladan, Islomda yangilanish, zamonaviylik qanday bo‘lishi haqida ham to‘xtalamiz.

Xulosa qilib aytganda, modernistlik oqimi juda ham xatarli, ko‘pincha geosiyosiy kuchlar ta’siri ostida bo‘lib, o‘z tabiatiga ko‘ra radikal ko‘rinishlarga ham ega. Bu toifaning faoliyati juda ko‘p mamlakatlarda davlat to‘ntarish, tartibsizlik keltirib chiqarishgacha yetib borgan. Ularga juda ham hushyor qarash kerak, buzuq fikrlardan uzoq bo‘lish, xalqni asrash, juda ham ehtiyot bo‘lish lozim va ularga qarshi o‘laroq ilmiy saviyani ko‘tarish darkor.

Modernistlarga qo‘yib bersangiz, Islomning barcha asoslarini barbod qilib, o‘zlari qadriyat deb bilgan, aniqrog‘i, G‘arb mafkurasi ma’qullagan g‘oyalarni birlamchi masalalar deb urg‘ulashadi. Odam alahissalomdan beri barcha samoviy dinlar, xususan, Islomning asosiy tamoyillari hisoblangan namoz, satri avrat, mahram-nomahram, halol-harom masalalarini quyi darajaga tushirib, Qur’ondan keyingi eng ishonchli kitob hisoblangan «Sahihul Buxoriy»dagi bilittifoq sahih hadislarni isroiliyot rivoyatiga chiqarishgacha borishadi. Ular shu zaylda kufrga ketib qolayotganlarini ham sezmay qolishadi. Shu bois, ularning qancha ilm dargohini tugatganiyu, qanchali mashhur bo‘lishi hech narsani hal qilmaydi, bunday zohiriy omillarga aldanib qolmaslik kerak.

Oxirgi so‘z sifatida Imom Muslim o‘z «Sahih»ida rivoyat qilgan ushbu hadisi sharifni eslashni lozim topdik:

«Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:

«Rasululloh sollallohu alayhi vasallam shunday dedilar: «Oxir zamonda dajjol kazzoblar bo‘ladi. Ular sizlarga sizlar ham, otalaringiz ham eshitmagan gaplarni aytishadi. Ulardan saqlaninglar, sizlarni adashtirib, fitnaga solib qo‘yishmasin!»

Alloh taolo barchamizni to‘g‘ri yo‘lda sobiq aylasin, adashtirmasin.

Hasanxon Yahyo Abdulmajid