Ba'zilar dinni faqatgina badaniy ibodatdan iborat deb o'ylashadi. Holbuki, din ilm va ibodatdir. Ilmsiz din falokatdir.
O'ylab ko'ring, bir paytlar shunday kishilar chiqdiki, sahobalar ularning qilgan amallari oldida o'z amallarini oz hisoblab qolishdi. Ammo u kishilarda ibodat bo'lsada anglash yo'q edi, fiqh yo'q edi, ilm yo'q edi. Oqibat shu bo'ldiki, ular Rasululloh sollallohu alayhi vasallamdan so'ng bashariyatning eng gultojlari bo'lgan sahobalar roziyallohu anhumga qarshi qilich ko'tarishdi.
Imom Molik rohimahulloh aytadilar: “Bir qavm ibodatni istashdi, ilmni zoye qilishdi. Oqibatda Muhammad alayhissalomning ummatiga qilich yalang'ochlab qarshi chiqishdi. Agar ular ilm olishganida ilm ularni bundan to'sgan bo'lar edi!”.
Hasan Basriy rohimahulloh aytadilar: “Ilmsiz amal qiladigan kishi islohdan ko'ra ko'proq fasod qiladi. Ilmni shunday talab qilingki, ibodatga zarar etmasin. Ibodatni shunday qilingki, ilmga zarar etmasin!”.
Ibodatning ko'pi ilmdan behojat qilmaydi. Din va dunyoni tushunish albatta ilmdadir!
Nabiy sollallohu alayhi vasallam: “Olimning obiddan afzalligi xuddi to'lin oyning boshqa yulduzlardan afzalligi kabidir”, deydilar.
Bugun ham musulmon ummatini qoni to'kilishida dinsizlar bilan bir qatorda ilmsiz musulmonlarning, aqidasi buzuq obidlarning ham yaxshigina hissasi bor. Zero, bir musulmonning nohaqdan qoni to'kilganidan, Alloh uchun bu dunyoning yo'q bo'lib ketishi engilroqdir!
Abdulqodir Polvonov
Savol: O‘qilgan namozimdan ko‘nglim to‘lmadi. Shu namozni qayta o‘qishim kerakmi?
Javob: Bismillahir Rohmanir Rohiym. Bu masalaning biroz tafsiloti bo‘lib, unga ko‘ra namoz quyidagi holatlarda qayta o‘qilishi lozim:
• Namozda biror farz amal bajarilmay qolib ketgan bo‘lsa;
• Namozda biror vojib amal qasddan bajarilmay qolib ketsa;
• Namozda biror vojib amal unutib bajarilmasa va namoz oxirida sajdai sahv ham qilinmay tugatilgan bo‘lsa.
Agar namozda sunnat amallar tark qilingan bo‘lsa yoki namoz makruhlik bilan o‘qilgan bo‘lsa, u holda namozni qayta o‘qish vojib emas, balki mustahab (chiroyli sanalgan) ish hisoblanadi. Ushbu holatda qaytadan o‘qimasa ham gunohkor sanalmaydi.
Savolda so‘ralgan holatga kelsak, ko‘ngil to‘lmasligi yuqorida sanab o‘tilgan farz yoki vojib amal tark qilingan holatlar sababli bo‘lsa, namoz qayta o‘qilishi kerak. Ammo haqiqatda sobit bo‘lmagan shubha-gumonlar, vasvasalar sababli ko‘ngil to‘lmayotgandek bo‘lsa, u holda namozni qayta o‘qilmaydi. Chunki ko‘p hollarda “ko‘nglim to‘lmayapti”, deb namozni qayta-qayta o‘qiyverish insonni o‘ziga bo‘lgan ishonchini yo‘qotadi va vasvasa kasaliga chalinishiga olib keladi.
Shunday ekan, namozda bajariladigan farz, vojib, sunnat amallar haqida yaxshi o‘rganish, eng asosiysi turli xayollarga chalg‘imasdan namozni e’tibor bilan ado etish lozim bo‘ladi. Vallohu a’lam.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Fatvo markazi.