— Yoshim 60 ga yaqinlashyapti. Namoz o'qiy boshlaganimga 20 yillar bo'ldi. Men avval o'qimagan namozlarim qazosini qanday o'qishim kerak? Hozirgi namozlarga qo'shib o'qiymanmi yoki faqat farzini o'qisam etadimi?
— Namozning faqat farzlari va Vitr vojib namozi qazo qilinadi. Sunnat namozlar qazo qilinmaydi. Qazo o'qimoqchi bo'lgan inson har bir kundalik farz namozidan oldin o'sha namozning qazosidan ham o'qib borsa, har kuni bir kunlik qazo bajargan bo'ladi. Yoki kunning yo kechaning ma'lum bir vaqtini ajratib olib, bir yo'la tartib bilan: Bomdod, Peshin, Asr, Shom, so'ngra Hufton va Vitrni qazo qilsa ham bo'ladi. Bunda agar ikkitadan qazo namoz o'qisa, ikki kunlik qazo namozi soqit bo'ladi. Mana shu zaylda, oylar, yillar davomida bir necha yillik qoldirilgan namozlarni qazo qilish mumkin.
Sizga o'xshab o'n yil, undan ortiq yoki kam muddatdagi ko'plab namozlarni tark qilgan kishilar ushbu tartibga amal qilishlari kerak.
Har namozning vaqtida bir-ikkita qazoni o'qib borsangiz ham bo'ladi. Bunda o'zingizga oson bo'lishi uchun, har namozda uni “oxirgi yoki birinchi qoldirilgan namoz” deb qasd qilasiz. Masalan, “birinchi qoldirgan Bomdodim” yoki “oxirgi qoldirgan Bomdodim”, deb niyat qilasiz. Asr va Shom namozlari orasida qazo namoz o'qish joiz.
Muhammad Ayyub HOMIDOV
“Yalla, ya hajji” – Makkadagi Masjidul Haram xodimlari tomonidan ko‘p ishlatiladigan ibora bo‘lib, “ey hoji, yuring” degan ma’noni bildiradi. Bu so‘z ikki qismdan iborat:
Shuning uchun, xodimlar “yalla, ya hajji” desa, “ey hoji, yuring!” yoki “hojilar, harakatlaninglar!” deyayotgan bo‘ladi.
Bu iborani asosan Masjidul Haramdagi xavfsizlik xodimlari odamlar oqimini boshqarish, tig‘izlikning oldini olish va ziyoratchilarning harakat ravonligini ta’minlash uchun qo‘llaydilar. Har kuni millionlab ziyoratchilar yig‘iladigan ushbu muqaddas maskanda harakatni muvofiqlashtirish juda muhim hisoblanadi.
Xavfsizlik xodimlari ba’zan “Yalla, hajji, tariyq!” deb ham murojaat qiladi. Bunisi “hoji, yuring, yo‘l bering!” degan ma’noni anglatadi. “Tariyq” (طريق) so‘zi “yo‘l” yoki “yo‘l bering” ma’nosida qo‘llanadi.
Haj va umra safarlariga borayotgan ziyoratchilar uchun arabchadagi ayrim iboralarni bilib olish juda foydali. Bu nafaqat xavfsizlik xodimlarining ko‘rsatmalariga to‘g‘ri amal qilishga yordam beradi, balki harakat jarayonidagi tartibni ham ta’minlaydi.
“Yalla hajji” – bu oddiy so‘z emas, balki Makkadagi tartib va hamjihatlik ramzidir. U hojilarni bir yo‘nalishda harakatlantirish, ularning xavfsizligini ta’minlash va ibodat muhitini osoyishta saqlash uchun qo‘llaniladigan iboradir.
T.Azimov