Har bir faslning o'ziga yarasha fazilatlari bor. Ammo ular ichida qish fasli alohida fazilatga egadir. Chunki Payg'ambarimiz sollallohu alayhi vasallam bu faslning mo'minlar uchun alohida fazli borligini aytganlar.
Bu haqida hadisi sharifda quyidagicha xabar berilgan:
عن أبي سعيد الخدري قال: قال رسول الله صلى الله عليه وسلم: « الشتاء ربيع المؤمن قصر نهاره فصام وطال ليله فقام». رواه البيهقي.
Abu Said Hudriy roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: “Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Qish mo'minning bahoridir. Kunduzi qisqa bo'ladi, ro'za tutib oladi, kechasi uzun bo'ladi (tahajjudga) turadi”, dedilar”.
Bayhaqiy rivoyat qilgan.
Askariy rahmatullohi alayh ushbu hadis sharhida bunday degan:
"Payg'ambarimiz sollallohu alayhi vasallamning “Qish mo'minning bahoridir”, deyishlari bahor fasli arablarda eng yaxshi fasl hisoblangani uchundir. Chunki bu faslda suvlar va o't-o'lanlar mo'l bo'lishi sababli serobchilik bo'ladi. Arablar etimlarga xayr-ehson qiladigan sersahovat kishini ham "etimlarning bahori”, deyishadi”.
Demak, qish fasli unda nafl ibodatlar ko'p bo'lgani e'tiboridan o't-o'lanlari serob bo'lgan bahorga o'xshatilgan. Shu ma'noda qish fasli mo'min kishi uchun eng yaxshi fasl hisoblanadi. Chunki bu faslda boshqa fasllarga qaraganda turli nafl ibodatlarni ko'plab ado etish osonlashadi. Kechalari uzun bo'lgani sababli ham uyquga to'yish, ham engillik bilan ibodat qilib olish imkoni tug'iladi. Kunduzlari qisqa bo'lgani sababli ro'za tutib olish ham nihoyatda engil bo'ladi. Shuning uchun ham Payg'ambarimiz sollallohu alayhi vasallam bu faslni g'animat bilishga undab bunday deganlar:
عن عامر بن مسعود عن النبي صلى الله عليه وسلم قال: " الغنيمة الباردة الصوم في الشتاء ". رواه الترمذي.
Omir ibn Mas'uddan rivoyat qilinadi: “Nabiy sollallohu alayhi vasallam: “Qishda (tutilgan) ro'za salqingina o'ljadir”, dedilar”.
Termiziy rivoyat qilgan.
Ya'ni, odatda o'ljani qo'lga kiritish uchun ter to'kib harakat qilinadi. Ammo ba'zi vaqtlarda uni ter to'kmasdan, qiyinchiliksiz qo'lga kiritish ham mumkin bo'ladi. Qish fasli ana shunday qiyinchilik va mashaqqatlarsiz ko'plab ajr-mukofotlarni qo'lga kiritish fursatidir.
☝️Bu fasl, ayniqsa tolibi ilmlar uchun nihoyatda ahamiyatlidi. ☝️
Shu ma'noda bahor faslini dehqonlar uchun urug' qadash mavsumi bo'lganidek, qish faslini tolibi ilmlar uchun ilm egallash mavsumidir, deyish mumkin.
Mo'minlar bahori bo'lgan ushbu faslni go'zal amallar bilan o'tkazish baxtiga Alloh taolo barchalarimizni muvaffaq qilsin.?
"Dinimiz ahkomlari" kitobidan
Inson hayotida eng qimmatbaho ne’matlardan biri vaqtdir. U nihoyatda tez o‘tadi, biror narsaga bog‘lab, to‘xtatib, ortga qaytarib bo‘lmaydi. Har lahza inson umridan bir bo‘lakdir. Shuning uchun vaqtni samarali o‘tkazish, uni qadrlash har bir aqlli inson uchun juda muhim.
Har insonga bir umr berilgan. U yillar, oylar, kunlar, daqiqalar bilan hisoblanadi. Bir soat bekorga ketsa, umrimizdan bir qism bekor ketgan bo‘ladi. Ko‘pincha biz "ertaga qilib qo‘yaman", "keyinroq boshlayman" deya o‘zimizni aldab qo‘yamiz. Aniq reja asosida hayot kechirish, har bir kunni maqsadli va mazmunli o‘tkazish vaqtdan unumli foydalanishning asosiy yo‘lidir. Ilm o‘rganish, mehnat qilish, sog‘liqqa e’tibor qaratish, oila va yaqinlarga vaqt ajratish — bularning bari vaqtning to‘g‘ri taqsim qilinishi bilan bo‘ladi.
Tan olish kerak, zamonaviy texnologiyalar, ijtimoiy tarmoqlar va axborot oqimi vaqtimizni o‘g‘irlab, bizni chalg‘itmoqda. Lekin ayb o‘zimizda. Ba’zan keraksiz narsalarga soatlab vaqt sarflaymiz, keyin esa "vaqtim yetmadi" deb shikoyat qilamiz. Shuning uchun ham hayotda "nimalar muhim, nimalar esa vaqt sarflashga arzimaydi" degan savolga aniq javob topib olish lozim. Vaqtga e’tiborli inson – mas’uliyatli insondir. U har bir vazifani o‘z vaqtida bajaradi, orzulari sari qat’iyat bilan intiladi va hayotini nazorat qila oladi.
Islom dinida ham vaqtga alohida ahamiyat berilgan. Qur’oni karimdagi Asr surasida Alloh taolo asr (vaqt)ga qasam bilan insonning zararda ekani ta’kidlagan. Bu esa vaqtning beqiyos ekanini yana bir bor yodga soladi. Faqat iymon keltirgan va yaxshi amallar qilgan, bir-birlariga Haq (yo‘li)ni tavsiya etgan va bir-birlariga (mana shu Haq yo‘lida) sabr-toqat qilishni tavsiya etgan zotlargina najot topishi aytilib, ulgurib qolishga da’vat etilgan. Demakki, vaqtni to‘g‘ri sarflay olgan insongina yutuqqa erishadi. Hayotimizdagi har bir daqiqa – bebaho xazina. Undan oqilona foydalanib qolish kerak, azizlar.
Abdulvohid ISAQOV,
Namangan shahridagi
“Miryoqubboy Mirhakimboy”
jome masjidi imom xatibi