وَأَنفِقُواْ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِ وَلَا تُلۡقُواْ بِأَيۡدِيكُمۡ إِلَى ٱلتَّهۡلُكَةِ وَأَحۡسِنُوٓاْۚ إِنَّ ٱللَّهَ يُحِبُّ ٱلۡمُحۡسِنِينَ١٩٥
195. Alloh yo'lida sarf qilinglar va o'zlaringizni o'z qo'llaringiz bilan halokatga otmanglar. Yaxshilik qilinglar, Alloh albatta yaxshilik qiluvchilarni sevadi.
Alloh yo'lidagi jang uchun o'z molidan sarf etmaslik va baxillik qilish o'z-o'zini halok qilish bilan barobardir. Shuning uchun Alloh bergan rizq va ne'matlarni Uning o'zi buyurgan yo'llarga sarf qilish lozim. Bir kishi mol-davlat topsayu uni harom-harish ishlarga, masalan, xamr ichish, nasha chekish yoki zino qilish kabilarga sarflasa, Parvardigorning ne'matlariga katta noshukrlik qilgan bo'ladi, bu bilan o'zini halokatga otgan sanaladi. Alloh azza va jalla barcha insonlarni yaxshilik qilishga, bir-birlariga ezgulik, xayrli, savobli ishlar yo'lida ko'maklashishga buyuradi. Payg'ambarimiz Muhammad alayhissalom: "Ey ummatlarim, agar bir-birlaringizni yaxshilikka buyurib, yomonlikdan qaytarishni tark etsangiz, boshingizga shunday balo-ofatlar keladiki, u yaxshi-yomonga barobar fojia bo'ladi", deb ogohlantirganlar. Huzayfa ibn Yamon roziyallohu anhu: "Baqara surasining 195-oyati nafaqa to'g'risida nozil bo'lgan", degan (Buxoriy rivoyati).
“Nafaqa” so'zi lug'atda «yaxshilikka mablag' ajratish» ma'nosini bildiradi. Shariatda esa o'z qaramog'idagi kishini etarli kiyim-bosh, taom, maskan (uy), tozalik va ro'zg'or anjomlari-ashyolari bilan ta'minlash «nafaqa» deyiladi. Nafaqa er-xotinlik va qarindoshlik yo'li bilan vojib bo'ladi.
Ulamolar dinda ixtilof chiqarayotganlardan saqlanish uchun mazhab ahkomlarida mahkam turish, mutaassib g‘oyalarga berilmaslik zarurligini ta’kidlaydi va ixtilofchilarning jamiyatga buzg‘unchi ta’siridan saqlanishda quyidagilarni tavsiya qiladi:
– Ahli sunna val jamoa yo‘lidan yurish;
– Dinni o‘rganishda solih ajdodlar izidan borish;
– Tizimli va ishonchli manbalar asosida ilm o‘rganish;
– Ulamolarni hurmat qilish va ularga ergashish;
– Farzand tarbiyasiga alohida e’tibor qaratish;
– Turli toifa, firqa va guruhlarning chaqiriqlariga uchmaslik;
– Kishilar o‘rtasida ahil-inoqlik va do‘stlikni mustahkamlash;
– Din, Vatan va xalq foydasi uchun xizmat qilish;
– Ixtiloflardan chetda bo‘lish.
Tarixdan ma’lumki, qaysi xalq yoki jamiyatda ixtilof va o‘zaro nizolar avj olsa, u yerlarda katta fitnalar urchib, o‘lkalar zaiflashgan, oxir-oqibat muqarrar tanazzulga yo‘l tutgan. Aksincha, oshkora va maxfiy fitna va ixtiloflarga qarshi ilm, adolat va birdamlik bilan qarshi turgan yurtlar barqaror rivojlanib, dunyo hamjamiyatida o‘zining munosib o‘rnini egallagan.
Shu nuqtayi nazardan, musulmonlarimiz aqida, shariat va diniy amallarni bajarish masalalarida ulamolarimizga ergashishlari, jamoadan ajralmasligi, o‘zlarini buzg‘unchi toifalar ta’siriga tushib, diniy mavzularda nizo va tortishuv chiqarishdan tiyishlari, ixtilofli masalalarning yechimini jumhur ulamolarning Qur’on va sunnat, moturidiya aqidasi, to‘rt mo‘tabar fiqhiy mazhablar asosida yozilgan asarlardagi hujjat-dalillardan topishlari to‘g‘ri yechim hisoblanadi.
Mingbuloq tumani “Toptiq Aziz” jome masjidi
imom-xatibi Mirzohid Umirzoqov
Manba: @Softalimotlar