HAJ KITOBI
"Haj" so'zining lug'aviy ma'nosi qasd qilish demakdir. Shar'iy istilohda esa, maxsus amallarni ma'lum bir joyda, muayyan bir vaqtda ado etishni qasd qilishdir.
Izoh: Maxsus joy Ka'ba va Arafotdir, muayyan vaqt esa, haj mavsumi, ya'ni Shavvol, Zulqa'da va Zulhijja oyining ilk o'n kunidir. Maxsus amal esa, Baytullohni tavof qilish hamda Arafotda turishdir.
Hajning farz bo'lish vaqti
Haj hijratning to'qqizinchi yili farz qilindi. Umr davomida bir marta ado etish farz. Sharoit bo'lganida kechiktirmaslik lozim.
Hukmi va farz bo'lishining dalili
Haj islomning besh ruknidan biridir va umr mobaynida bir marta ado etiladigan farzdir. Farzligi Qur'oni karim bilan sobit. Dalili esa Alloh taoloning ushbu mazmundagi oyati karimasidir: "...va yo'lga qodir bo'lgan kishilar zimmasida Alloh uchun mana shu uyni haj qilish burchi bordir..."(Oli Imron, 97).
Shuningdek, hajning farzligi quyidagi hadis bilan ham sobitdir: "Ey insonlar! Haj sizlarga farz qilindi, bas, haj qilingiz!" Hajning farzliga masalasida barcha musulmon olim va faqihlar yakdildir. Shuning uchun inkor qilgan kofir bo'ladi.
Butun Islom dunyosiga iqtisodiy, siyosiy va diniy hayotlarida behisob foydalar keltirgan hikmatlari tufayli haj yo'lga qodir bo'lganlarga farz qilindi.
Ka'baning qisqacha tarixi
Ka'ba er yuzidagi eng birinchi ibodatgohdir. Alloh taoloning amri bilan bir farishta, rivoyatlarga ko'ra, Jabroil, alayhissalom, tomonidan qurilgan. Ammo vaqt o'tishi bilan uning faqat poydevori qolgan.
Odam alayhissalom, yaratilgach, Alloh unga eski poydevor ustida Ka'bani qayta qurishni buyuradi. Keyinchalik Ibrohim alayhissalom yana eski poydevor ustiga Ka'bani yangidan kuradilar.
Islomiyatga qadar Ka'ba Amalika, Jurhun qabilasi, Payg'ambarimizning buvalari Qusayy va nihoyat Quraysh qabilasi tomonidan turli davrlarda ta'mir qilinadi. Islomiyat davrida esa, Umaviylardan dastlab Yazid, so'ngra Abdulmalik davrida ikki marta qurshab olinadi va natijada Ka'ba zarar ko'radi. Har ikki qurshovdan so'ng Makka amiri Abdulloh ibn Zubayr, roziyallohu anhu, tomonidan ta'mir qilinadi.
Endi xajning fazilatlaridan ba'zilarini bayon qilib o'tamiz:
Hajda nafaqat vahiy ingan tuproqlarda yashayotgan xalqlarning, balki uzoq diyorlardan kelgan ziyoratchilarning ham katta iqtisodiy manfaatlari bor.
Hech kim o'zini dunyoviy martabasi va boyligi tufayli boshqalardan afzal ko'ra olmaydi. Faqat taqvodagina ba'zilari ba'zilaridan ustun bo'lishi mumkin. Payg'ambarimiz, sollalloxu alayhi va sallam, aytganlaridek: «Arab ajamga nisbatan faqat takvo jihatidan fazilatli bo'lishi mumkin».
Hammaning kiygani ehrom barcha musulmonlar orasidagi haqiqiy tenglikka ishorat qiladi. Ayni paytda insoniyatga bu dunyo va uning go'zalliklaridan ayrilib, narigi dunyoga yuzlangan dastlabki holatni eslatadi. Chunki kishi qabrga ham ehromga juda o'xshash matoga o'ralib ketadi. Bu esa, kishini solih amallar bilan oxiratga tayyorgarlik qilishga tashviq qiladi. Oyati karimada aytalganidek: «Oxirat uchun tayyorlangan zodi rohilalar ichida eng xayrlisi taqvodir».
Farz bo'lishining sababi
Hajning farz bo'lish sababi Baytul Haram Ka'baning mavjudligidir. Shuning uchun inson umr davomida bir necha marta hajga borishi shart emas.
Farz bo'lishining shartlari
Sahih ado bo'lishining shartlari
Vaqt
Hajning vaqti ma'lum haj oylaridir. Ular Shavvol, Zulqa'da va Zulhijja oyining dastlabki o'n kunidir.
Ruknlari
Hajning ikki rukni bor.
Tavofning uch turi mavjud:
Hajning vojiblari
Hajning yigirmadan oshiq vojiblari bor. Quyidagilar shular jumlasidandir:
Izoh: Safo bilan Marva Makka shahri ichidajoylashganbo'lib, orasitaxminan405metrchabo'lganikkitepalikdir. Oralaridagi ushbu masofa bugungi kunda ikki tomoni do'konlardan iborat ko'chadir.
Rivoyat qilinishicha, Ibrohim alayhissalom xotini Hojar onamiz bilan o'g'li Ismoilni alayhissalom egulik va suvsiz bugungi Makka shahri joylashgan vodiyga tashlab, o'zlari Falastinga qaytadilar. Shundan so'ng yolg'izlik va chanqoqlikdan siqilgan Hojar onamiz biror bir kishini yoki suv topish umidida bu ikki tepalik orasida yugurib etti marta uyoqdan-bu yoqqa borib keladilar. Haj asnosida hojilar tomonidan bajariladigan sa'y ibodati ushbu hodisadan qolgan.
Qurbonlik qilishni lozim etadigan amallar (hajning) vojiblaridir.
Hajning sunnatlari
Hajning sunnatlari juda ko'p bo'lib, asosiylari quyidagilardir:
1) Ehromga kirishdan avval g'usl qilish.
2) Ehromga kirayotganida ehromning sunnati niyatida ikki rakat namoz o'qish.
Izoh: Mino Makkadan 6,5 km sharqda joylashgan shaharchadir. «Mino» istak, orzu degan ma'noni anglatadi. Allohningamri bilanIbrohimalayhissalom o'g'illariIsmoilni, alayhissalom mana shu erda qurbonlik qilishga kirishganedilar.
Ehrom
Ehrom muayyan (jinsiy yaqinlik, soch va tirnoq olish, xushbo'ylanish, bosh va yuzni yopish, tikilgan kiyim kiyish, ov qilmaslik va unga undamaslik, daraxt kesmaslik kabi) narsalarni qilmaslikka azm etishdir.
Ehromning rukni talbiya aytish (Allohni ulug'lash), sharti esa niyat qilishdir.
Miyqot
(Ehromsiz o'tish mumkin bo'lmagan joylar)
Haj amallari ado etiladigan ma'lum bir vaqtlar bo'lganidek, uni ado etish uchun yo'lga chiqqanida ehromsiz o'tib bo'lmaydigan joylar ham bor. Haj va umra qilmoqchi bo'lganlarning bu joylardan ehromsiz o'tishlari joiz emas. Bu joylar esa quyidagilardir:
Ushbu miyqot joylariga kelmasdan avval hojilar. Ehromga kirishlari va hajda taqiqlangan amallarni qilishdan saqlanishlari joiz. Makkaga kirishni xohlagan, makkalik bo'lmagan hojilarning miyqot joylaridan ehromga kirmasdan o'tishlari joiz emas. Makkaliklarning ehromga kiradigan joyi Hilldir. Harami Sharifda o'tirgan kishining haj uchun ehromga kiradigan joyi Harami Sharif, umra uchun esa Hilldir.
Hajni ado etish tartibi
Haj qilmoqchi bo'lgan kishi quyidagi amallarni bajarishi kerak:
Hajda man qilingan amallar
Ehromga kirgach, ayoli bilan jinsiy yaqinlik qilishdan, yomon so'z aytishdan, gunoh qilishdan, tortishishdan, quruqlikdagi hayvonni ovlashdan, yo ovchiga uni ko'rsatishdan, tikilgan libos kiyishdan, salla o'rashdan, oyoqqa mahsi kiyishdan, bosh va yuzni berkitishdan, atir sepishdan, soch va soqol oldirishdan, tirnoq olishdan saqlanish lozim.
Ehrom kiygan holda g'usl qilish, hammomga kirish, kajava va chodirga kirib salqinlanish, belga kamar va shunga o'xshash narsalarni taqish joizdir. Har namozdan so'ng, pastdan yuqoriga chiqayotganida yoki vodiyga tushayotganida, hojilar guruhiga duch kelganida hamda sahar vaqtida erkaklar ovozini chiqarib talbiya aytishadi.
KYeYINGI MAVZULAR:
Makkaga kirishda qilinadigan amallar
Umra
Umraning vaqsh va miyqotlari
Rukni
Vojiblari
Bajarish tartibi
Qiron haji
Hukmi
Qiron hajining shartlari
Ado qilish shakli
Allohga shukr
Tamattu' haji
Hukmi va sahih bo'lish shartlari
Tamattu' hajining qoidalari
Allohga shukr
#Sayyor_yig‘ilish
Xabaringiz bor, shu yil haj mavsumida xurmatli Prezidentimiz O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi, Shayx Nuriddin Xoliqnazar hazratlari bilan telefon orqali muloqot qilib, hojilarning hol-ahvollarini so‘radilar.
Bu yil yurtimizdan hajga borgan yurtdoshlarimiz Arafot vodiysida muftiy, Shayx Nuriddin Xoliqnazar hazratlari boshchiliklarida yurtga qaytgach, «Yangi O‘zbekistonning tinchlik va ma’naviyat targ‘ibotchilari bo‘lamiz» degan ezgu tashabbusni ilgari surgan edilar.
Shu tashabbus ayni kunlarda amalga ko‘chib, hojilarimiz mahallalarga kirib, tinchlik va ma’naviyatni targ‘ib etmoqdalar.
Bugun, 16 iyul kuni Mirzo Ulug‘bek tumanida sayyor yig‘ilish o‘tkazildi.
Toshkent shahar bosh imom-xatibi Abduqahhor domla Yunusov olib borgan yig‘ilishda O‘zbekiston musulmonlari idorasi Toshkent shahar vakilligi mas’ul xodimlari, tumanlar bosh imom-xatiblari, ulamolar, otinoyilar hamda «Haj 2025»da hajga borgan hoji otalar va hoji onalar ishtirok etishdi.
Dastlab Toshkent shahar bosh imom-xatibi raisliklarida tumanlar bosh imom-xatiblari, shuningdek, tajribali imom-xatiblardan iborat Ishchi guruh shakllantirildi.
Abduqahhor domla amalga oshiriladigan ishlar ko‘lami, Ishchi guruh a’zolari hamda imom-xatiblar hamkorligining muhim jihatlari xususida yig‘ilganlarga tushunchalar berdilar.
Shundan so‘ng tumandagi barcha imom-xatiblar hojilar bilan birgalikda hududdagi 20 ta mahallaga chiqib, yuzga yaqin xonadonga kirishdi.
Ajrim yoqasiga kelib qolgan bir oilaga kirilib, ularga hojilar zarur tavsiyalarni berishdi. Oila boshliqlari xato qilganlarini anglab yetdilar.
Tadbir doirasida jismoniy imkoniyati cheklangan onaxonga maxsus aravacha hadya qilindi. Onaxon ko‘zidagi quvonch yoshlari bilan shu xayrli ishlarning boshida turgan aziz insonlarni alqab, ularga minnatdorligini izhor qildi.
Ehtiyojmand bir oilaga zamonaviy televizor hamda ro‘zg‘or uchun zarur bo‘lgan oziq-ovqat mahsulotlari yetkazib berildi.
Yosh oilaga adabiy-badiiy kitoblar ulashildi.
Ko‘ngli o‘ksik insonlar holidan xabar olingani tadbirga o‘zgacha fayz bag‘ishladi.
Bugungi tadbirni o‘tkazishdan maqsad yurtimizda inson qadri, sha’ni ulug‘ ekanini, odamlarga yaxshilik ulashib yashash, yurtimizda hukm surayotgan tinchlikning qadriga yetish, o‘zaro hamjihatlikni ta’minlash, yoshlarimizni turli yot g‘oyalardan asrashda hojilarimizning xizmati beqiyos ekanini ko‘rsatmoqda.
Aslida imom-xatiblarimiz har kuni shunday xayrli ishlarni amalga oshirmoqdalar. Bugunga kelib bu ish tizimli va keng ko‘lam kasb etib, takomillashib bormoqda.
Tadbir ishtirokchilari yana «Mulla Qosim» jome masjidiga qaytib, amalga oshirilgan ishlarni o‘rtaga tashlab, kelgusidaig rejalarni belgilab olishdi.
* * *
Peshin namozidan so‘ng Abduqahhor domla «Mulla Qosim» jome masjidida jamoatga «Shukronalik va tinchlikning qadri» mavzusida mav’iza qilib berdilar.
Xayrli duolar bilan sayyor yig‘ilish o‘z nihoyasiga yetdi.
* * *
Eslatib o‘tamiz, keyingi shunday tadbir Sergeli tumanida o‘tkaziladi.
Ulashing | @MuslimShosh