Sayt test holatida ishlamoqda!
18 Iyun, 2025   |   22 Zulhijja, 1446
search icon
Avvalgi sayt
ЎЗ РУ EN AR

Toshkent shahri
Tong
03:04
Quyosh
04:49
Peshin
12:29
Asr
17:40
Shom
20:02
Xufton
21:41
Bismillah
18 Iyun, 2025, 22 Zulhijja, 1446
Avvalgi sayt
#search
 YouTube

Islom tarixi: MUHIM SANALAR

02.11.2020   6732   17 min.
Islom tarixi: MUHIM SANALAR

HIJRIY O'N BIRINChI YILDAGI MUHIM HODISALAR

Payg'ambar sollallohu alayhi vasallam vidolashuv hajini ado etib Arafotda turganlarida, Alloh taolo u zotga Moida surasidagi:

«Bu kun sizga diningizni mukammal qilib berdim. Sizga ne'matimni batamom qildim va sizga Islomni din deb rozi bo'ldim»(3-oyat) oyatini nozil qildi.

Ushbu oyat nozil bo'lganda hazrati Umar roziyallohu anhu yig'ladilar. U kishidan nimaga yig'layotganlari so'ralganda: «Har bir narsa kamolga etgandan so'ng nuqsoni bo'ladi. Bu nuqson Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning vidolashuvlaridir», degan gapni aytdilar.

Darhaqiqat, Payg'ambar sollallohu alayhi vasallam o'zlari ham hajda yurib: «Bu yildan keyin sizlar bilan uchrashmasam kerak», degan edilar. Buning ustiga, Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning muborak umrlari oxirlab qolganining boshqa alomatlari ham ayonlashib qolgan edi. Odatda har yili Ramazonda u zot o'n kun e'tikof o'tirar edilar. Usha yili esa odatdan tashqari yigirma kun e'tikof o'tirdilar.

Rasululloh sollallohu alayhi vasallam har yili bir marta – Ramazonda Qur'oni Karimni Jabroil alayhissalomdan o'tkazib olar edilar. O'sha yili ikki marta o'tkazdilar va bu ajallari hozir bo'lganining alomati ekanini ta'kidladilar.

Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning tutgan ishlarida va gap-so'zlarida ham safarga hozirlik alomatlari sezilib qoldi. U zot Uhud shahidlariga qaytadan janoza o'qidilar. Shuningdek, «Men ummatimning faratiman»[1], «Mening vafotimdek o'xshash musibatga aslo uchramaslar» va yana shu ma'nodagi hadislarni aytdilar.

Payg'ambar sollallohu alayhi vasallam zulhijja oyining besh kuni qolganda hajdan qaytib keldilar. Yangi hijriy o'n birinchi yilning birinchi oyi – muharram ham o'tdi. Safar oyining oxiriga kelib dushanba kuni xastaliklari boshlandi.

Hasta bo'lishlariga qaramay, Shom tarafga Usoma ibn Zayd roziyallohu anhu boshliq sariyya yuborishga ahamiyat berdilar. Bu sariyya Madinadan chiqishi bilan u zotning xastaliklari og'irlashib qoldi. Hollari kelmay qolganda jamoat namoziga Abu Bakr roziyallohu anhuning imom bo'lishlarini ixtiyor qildilar.

Imom Buxoriy va Muslim Anas roziyallohu anhudan rivoyat qiladilar:

«Abu Bakr Payg'ambar sollallohu alayhy vasallamning vafotlaridan oldingi bemorliklarida odamlarga namoz o'qib berar edi. Nihoyat dushanba kuni kelib, ular namozga saf tortib turganlarida, Payg'ambar sollallohu alayhi vasallam hujraning pardasini ochdilar va tik turgancha bizga nazar sola boshladilar. Yuzlari xuddi mushafning varag'idek edi. So'ng tabassum qilib jilmaydilar. Payg'ambar sollallohu alayhi vasallamni ko'rib, xursand bo'lganimizdan namozimiz buzilib ketay dedi. Abu Bakr safga etib olish uchun orqasiga tisarildi. U kishi «Payg'ambar sollallohu alayhi vasallam namozga chiqadilar» deb o'ylagan edi. Payg'ambar sollallohu alayhi vasallam qo'llari bilan «Namozingizni tugataverkng» deb ishora qildilar va pardani tushirdilar. U zot o'sha kuni vafot etdilar».

Bu alamli hodisa hijriy 11 yil 12 rabi'ul avval (milodiy 632 yil 6 iyun'), dushanba kuni choshgoh paytida sodir bo'ldi. O'shanda Nabiy sollallohu alayhi vasallam qamariy hisobda oltmish uch yoshda edilar.

Musulmonlar boshiga og'ir va ulkan musibat tushdi. Hazrati Umar roziyallohu anhuga o'xshagan ba'zi kishilar Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning vafotlariga ishon madilar. Shunda Abu Bakr roziyallohu anhu xutba qildilar. Bu haqda imom Buxoriy quyidagi hadisni keltiradi:

Oisha roziyallohu anhodan rivoyat tsilinadi:

«Rasululloh sollallohu alayhi vasallam vafot qildilar. Abu Bakr Sunxda edi. Umar turib: «Allohga qasamki, Rasululloh sollallohu alayhi vasallam o'lganlari yo'q», dedi.

Uzi: «Allohga qasamki, o'shanda shundan boshqa narsa aqlimga kelmagan edi. «Alloh u zotni albatta qayta tiriltiradi hamda odamlarning qo'llari va oyokdarini kesadilar», der edim», degan.

Abu Bakr keldi. Rasulushtoh sollallohu alayhi vasallamning yuzlarini ochib, u zotni (peshonalaridan) o'pdi va: «Ota-onam sizga fido bo'lsin. Tirikligingizda ham, vafotingizda ham poksiz. Jonim qo'lida bo'lgan Zot ila qasamki, Alloh sizga ikki o'limni hech tatitmas», dedi. Keyin tashqariga chiqdi va: «Ey qasam ichayotgan! Bir oz jim tur! – dedi. Umar o'tirdi. So'ng Abu Bakr gapirdi. Allohga hamdu sano aytdi va: – Ogoh bo'linglar! Kim Muhammadga ibodat qilayotgan bo'lsa, Muhammad o'ldi. Kim Allohga ibodat qilayotgan bo'lsa, Alloh tiriqdir, o'lmas. Alloh taolo: «Sen ham o'lasan, ular ham o'ladilar»,[2] degan. Yana: «Muhammad ham bir rasul, xolos. Undan oldin ham rasullar o'tgan. Agar u o'lsa yoki qatl qilinsa, orqangizga qaytasvdmi?! Kimki orqasiga qaytsa, Allohga hech qanday zarar keltira olmas. Va Alloh shukr qiluvchilarni albatta mukofotlar»,[3] degan», dedi.

Odamlar yig'lay boshlashdi...»

Shundagina odamlar o'zlariga kelishdi. Hazrati Umar roziyallohu anhu ham o'zlariga keldilar.

Butun olamning sarvari bo'lgan, oxirgi ilohiy kitobni Robbul olamiyndan qabul qilib olib, ummatga omonat bilan etkazgan va o'sha mo''jiza Kitobni o'z hayotlariga tatbiq qilib ko'rsatgan zot omonatni ado etib, risolatni etkazib bo'lgach, kichkina hujrada sokin yotar edilar...

 

MUHIM SANALAR

  1. Payg'ambar sollallohu alayhi vasallamning tug'ilishlari – hijratdan avvalgi 53 yil, Fil yili, 8, 9, 10 yoki 12 rabi'ul avval (milodiy 571 yil aprel').
  2. Payg'ambar sollallohu alayhi vasallamning onalari bilan Madinaga borishlari va onalarining vafoti – tug'ilganlarining oltinchi yili.
  3. Payg'ambar sollallohu alayhi vasallamning bobolari Abdulmuttalibning vafoti va u zot amakilari Abu Tolibning qaramog'iga o'tishlari – tug'ilganlarining sakkizinchi yili.
  4. Payg'ambar sollallohu alayhi vasallamning amakilari Abu Tolib bilan Shom safariga chiqishlari – tug'ilganlarining o'n ikkinchi yili.
  5. Payg'ambar sollallohu alayhi vasallamning Fijor urushida hozir bo'lishlari – tug'ilganlarining yigirmanchi yili.
  6. Payg'ambar sollallohu alayhi vasallamning Fuzul shartnomasida hozir bo'lishlari – tug'ilganlarining yigirmanchi yili.
  7. Payg'ambar sollallohu alayhi vasallamning Hadiyjaning g'ulomi Maysara ismli yigit bilan tijorat safariga chiqishlari – tug'ilganlarining yigirma beshinchi yili.
  8. Payg'ambar sollallohu alayhi vasallamning Hadiyja bint Huvaylid roziyallohu anhoga uylanishlari – tug'ilganlarining yigirma beshinchi yili.
  9. Payg'ambar sollallohu alayhi vasallamning Ka'bani qayta qurishda ishtirok etishlari – tug'ilganlarining o'ttiz beshinchi yili.
  10. Payg'ambar sollallohu alayhi vasallamga vahiy nozil bo'lishining boshlanishi – tug'ilganlarining qirqinchi yili, payg'ambarlikning birinchi yili.
  11. Habashistonga birinchi hijrat – payg'ambarlikning beshinchi yili.
  12. Habashistonga ikkinchi hijrat – payg'ambarlikning oltinchi yili.
  13. Qamal sahifasi – payg'ambarlikning ettinchi yili boshi.
  14. Qamal sahifasining bekor qilinishi – payg'ambarlikning o'ninchi yili boshi.
  15. Abu Tolibning vafoti – payg'ambarlikning o'ninchi yili.
  16. Hadiyja roziyallohu anhoning vafoti – payg'ambarlikning o'ninchi yili.
  17. Payg'ambar sollallohu alayhi vasallamning Savda bint Zam'a roziyallohu anhoga uylanishlari – payg'ambarlikning o'ninchi yili.
  18. Payg'ambar sollallohu alayhi vasallamga Quraysh ozorining shiddatli tus olishi – payg'ambarlikning o'ninchi yili.
  19. Payg'ambar sollallohu alayhi vasallamning Toifga chiqishlari – payg'ambarlikning o'ninchi yili.
  20. Payg'ambar sollallohu alayhi vasallam qabilalarni Islomga da'vat qilish bilan birga, ulardan himoya so'rashlari – payg'ambarlikning o'ninchi yili.
  21. Ansorlar bilan tanishuv – payg'ambarlikning o'n birinchi yili zulhijja oyi.
  22. Oisha roziyallohu anhoga fotihalanishlari – payg'ambarlikning o'n birinchi yoki o'n ikkinchi yili.
  23. Birinchi Aqaba bay'ati – payg'ambarlikning o'n ikkinchi yili zulhijja oyi.
  24. Mus'ab ibn Umayr roziyallohu anhuning Madinaga yuborilishi – payg'ambarlikning o'n ikkinchi yili.
  25. Isro va Me'roj – payg'ambarlikning o'n uchinchi yili.
  26. Namozning farz bo'lishi – payg'ambarlikning o'n uchinchi yili.
  27. Ikkinchi Aqaba bay'ati – payg'ambarlikning o'n uchinchi yili.
  28. Payg'ambar sollallohu alayhi vasallamning Madinaga hijratlari – payg'ambarlikning o'n to'rtinchi yili safar oyi (hijriy birinchi yil).
  29. Masjidi Nabaviy qurilishining boshlanishi – hijriy birinchi yil rabi'ul avval oyi.
  30. Azonning joriy qilinishi – hijriy birinchi yil.
  31. Musulmonlarni birodarlashtirish – hijriy birinchi yil.
  32. Urushga izn berilishi – hijriy birinchi yil.
  33. Payg'ambar sollallohu alayhi vasallamning Oisha roziyallohu anhoga uylanishlari – hijriy birinchi yoki ikkinchi yil shavvol oyi.
  34. Qiblaning o'zgartirilishi – hijriy ikkinchi yil rajab oyi.
  35. Ro'za va zakotning farz qilinishi – hijriy ikkinchi yil sha'bon oyi.
  36. Katta Badr g'azoti – hijriy ikkinchi yil Ramazon oyining o'n ettinchi kuni.
  37. Payg'ambar sollallohu alayhi vasallamning qizlari Ruqayya roziyallohu anhoning vafotlari – hijriy ikkinchi yil Ramazon oyi.
  38. Hazrati Aliy va Fotimalarning nikoxdari – hijriy ikkinchi yil.
  39. Banu Qaynuqo' g'azoti – hijriy ikkinchi yil shavvol oyi.
  40. Saviq g'azoti – hijriy ikkinchi yil zulhijja oyi.
  41. Payg'ambar sollallohu alayhi vasallamning Hafsa roziyallohu anhoga uylanishlari – hijriy uchinchi yil sha'bon oyi.
  42. Uhud g'azoti – hijriy uchinchi yil shavvol oyining ettinchi kuni.
  43. Hamr – mast qiluvchi ichimliklarning butunlay harom qilinishi – hijriy uchinchi yil shavvol yoki to'rtinchi yil rabi'ul avval oyi.
  44. Payg'ambar sollallohu alayhi vasallamning Zaynab bint Huzayma roziyallohu anhoga uylanishlari – hijriy to'rtinchi yil rabi'ul avval oyi.
  45. Payg'ambar sollallohu alayhi vasallamning Ummu Salama roziyallohu anhoga uylanishlari – hijriy to'rtinchi yil shavvol oyining yigirma beshinchi kuni.
  46. Davmatul jandal g'azoti – hijriy beshinchi yil rabi'ul avval oyi.
  47. Handaq (Ahzob) g'azoti – hijriy beshinchi yil shavvol oyi.
  48. Banu Qurayza g'azoti – hijriy beshinchi yil zulqa'da oyi.
  49. Payg'ambar sollallohu alayhi vasallamning Zaynab bint Jahsh roziyallohu anhoga uylanishlari – hijriy beshinchi yil zulqa'da oyi.
  50. Banu Mustaliq g'azoti – hijriy oltinchi yil sha'bon oyi.
  51. Ifk hodisasi – hijriy oltinchi yil sha'bon oyi.
  52. Payg'ambar sollallohu alayhi vasallamning Juvayriya bint Horis roziyallohu anhoga uylanishlari – hijriy oltinchi yil sha'bon oyi.
  53. Hudaybiya sulhi – hijriy oltinchi yil zulqa'da oyi.
  54. Payg'ambar sollallohu alayhi vasallamning atrofdagi podshoh va amirlarga da'vat maktublarini yuborishlari – hijriy oltinchi yil zulhijja oyining oxiri yoki ettinchi yil muharram oyining boshi.
  55. Haybar g'azoti – hijriy ettinchi yil muharram va safar oylari.
  56. Mut'a nikohi va eshak go'shtini eyishning harom qilinishi – hijriy ettinchi yil safar oyi, Haybar g'azoti asnosida.
  57. Payg'ambar sollallohu alayhi vasallamning Safiyya bint Huyay roziyallohu anhoga uylanishlari – hijriy ettinchi yil, Haybar g'azotidan Madinaga qaytayotganlarida.
  58. Payg'ambar sollallohu alayhi vasallamning Ummu Habiba bint Abu Sufyon roziyallohu anhoga uylanishlari – hijriy ettinchi yil.
  59. Zotur-riqo' g'azoti – hijriy ettinchi yil rabi'ul avval oyi.
  60. Qazo umrasi – hijriy ettinchi yil zulqa'da oyi.
  61. Payg'ambar sollallohu alayhi vasallamning Maymuna bint Horis roziyallohu anhoga uylanishlari – hijriy ettinchi yil zulqa'da oyining oxiri, qazo umradan keyin.
  62. Payg'ambar sollallohu alayhi vasallamning katta qizlari Zaynab roziyallohu anhoning vafotlari – hijriy sakkizinchi yil muharram oyi.
  63. Mu'ta jangi – hijriy sakkizinchi yil jumodul avval oyi.
  64. Makkaning fath qilinishi – hijriy sakkizinchi yil Ramazon oyining o'n ettinchi kuni.
  65. Hunayn g'azoti – hijriy sakkizinchi yil shavvol oyining o'ninchi kuni.
  66. Toif g'azoti – hijriy sakkizinchi yil shavvol oyi.
  67. Ji'rona umrasi – hijriy sakkizinchi yil zulqa'da oyi.
  68. Payg'ambar sollallohu alayhi vasallamning o'g'illari Ibrohimning tug'ilishi – hijriy sakkizinchi yil zulhijja oyi.
  69. Turli qabila va yurtlardan elchi-vakillarning Payg'ambar sollallohu alayhi vasallamning huzurlariga kelishlari – hijriy to'qqizinchi yil.
  70. Tabuk g'azoti – hijriy to'qqizinchi yil jumodul avval oyi.
  71. Najoshiy rahmatullohi alayhning vafoti – hijriy to'qqizinchi yil rajab oyi.
  72. Ummu Kulsum roziyallohu anhoning vafotlari – hijriy to'qqizinchi yil sha'bon oyi.
  73. Riboning harom qilinishi – hijriy to'qqizinchi yil.
  74. Abu Bakr roziyallohu anhuning odamlar bilan haj qilishlari – hijriy to'qqizinchi yil zulhijja oyi.
  75. Payg'ambar sollallohu alayhi vasallamning kenja o'g'illari Ibrohimning vafoti – hijriy o'ninchi yil jumodul oxir oyi.
  76. Vidolashuv haji – hijriy o'ninchi yil zulhijja oyi.
  77. Payg'ambar sollallohu alayhi vasallamning vafotlari – hijriy o'n birinchi yil o'n ikkinchi rabi'ul avval.

 

KYeYINGI MAVZULAR:

Risolai muhammadiyaning insoniyatga fazli va uning olamshumul armug'onlari

Risolai muhammadiyadagi rahmatning son va sifat jihatidan qiymati

Risolai muhammadiya bashariyatni badbaxtlik va halokatdan saqlab qolgan

 

[1] «Farat» deb lashkardan oldin borib, ularning kelishiga dam oladigan joy tayyorlab turuvchiga aytiladi.

[2] Zumar surasi, 30-oyat.

[3] Oli Imron surasi, 144-oyat.

Kutubxona
Boshqa maqolalar

Allohga to‘rt yil duo qildim

16.06.2025   3108   5 min.
Allohga to‘rt yil duo qildim

Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.

Agar madrasaviy naql mutavotir bo‘ladigan bo‘lsa, unda nima uchun hanafiylarning mutavotirida molikiylarning mutavotiriga teskari keladigan joylar bor?

Darhaqiqat, hanafiy mazhabi Rasululloh sollallohu alayhi vasallamdan mutavotir darajada yetib kelgan bo‘lsa, molikiy mazhabi ham Rasululloh sollallohu alayhi vasallamdan mutavotir darajada yetib kelgan bo‘lsa, nima uchun bu mutavotirlar o‘zaro bir xil emas?

Imom Hafs rohimahullohning qiroati bilan imom Sho‘baning qiroati mutavotir emasmi? Yetti qiroat mutavotir emasmi? Lekin ular boshqa-boshqa-ku?!

Demak, «mutavotir bo‘ldi» degani bir xil bo‘ldi degani emas ekan. Shuningdek, Buxoriyda kelgan ba’zi sahih hadislar ham aynan o‘sha Buxoriyda kelgan boshqa bir hadisga teskari kelishi mumkin. Biz esa bu kitobdagi barcha hadislarning sahih ekaniga ishonganmiz.

Shuningdek, Buxoriy va Muslimda ham bir-biriga teskari hadislar bor. Unisi ham Rasululloh sollallohu alayhi vasallamdan sahih bo‘lib yetib kelgan, bunisi ham. Demak, sahih va mutavotir bo‘lish – naqlda bir xil bo‘lish degani emas ekan, chunki Rasululloh sollallohu alayhi vasallamdan sodir bo‘lgan hodisalar turlicha bo‘lgan.

Ba’zilar mutavotirni ma’lum bir ko‘rinishda naql qilishgan, ba’zilar esa mutavotirni yoki mustafizni boshqa bir joyda boshqa bir ko‘rinishda naql qilishgan. Bularning barchasi kitoblarda bor. Bizning mavzuimizdagi nozik nuqta mutavotir bo‘lish emas, balki naql bo‘lishi sobitroq va ko‘p takrorlanganligidir. Bunga «mutavotir» deb nom berish esa majoziy ma’nodadir.

To‘g‘ri, ba’zi dalillar mutavotir bo‘lishi mumkin. Lekin asosiysi – naql qilish sobit ekanida eng yuqori darajasiga chiqqan bo‘lishi kerak. Shuningdek, ular keltirgan naql bilan biz keltirgan naql xilma-xil bo‘lishining zarari yo‘q, chunki hanafiylar Ko‘fada istiqomat qilgan Abdulloh ibn Mas’ud, Aliy ibn Abu Tolib va boshqa sahobalar roziyallohu anhumdan naql qilishgan bo‘lsa, molikiylar Oisha, Ibn Umar va Zayd ibn Sobit roziyallohu anhumdan naql qilishgan. Molikiylarning mazhabi Zayd ibn Sobitga, hanafiylarning mazhabi esa Abdulloh ibn Mas’udga borib taqaladi.

Ushbu mavzuga yakun yasash bilan birgalikda, ko‘p xavotirga o‘rin qolmasligi uchun quyidagilarni ham aytib o‘tsak:

Fiqhiy masalalarga nisbatan hadislarning soni juda ham ozdir. Avvalgi ma’lumotlarimizda hukmlar kelgan hadislarning soni uch ming, ikki ming, besh yuz yoki yetti yuz atrofida ekanini aytib o‘tgan edik. Bu juda ham kam son.

Shuningdek, oyatlarning ham soni chegaralangan. Ammo masalalar esa millionlab topiladi. Shuningdek, hadislar ham bor, marhamat, ko‘rishimiz mumkin. Oldingi va keyingi ulamolarimiz hukmiy hadislar haqida qanchalab kitoblar yozishgan. Ular o‘z kitoblarida «Mana bu hukmiy oyat, bu esa hukmiy hadis», deb zikr qilishgan. Ammo bu o‘rinda bahs hukmiy oyatlar yoki hukmiy hadislarda emas! Siz kutubxonadan bir necha dinorga hukmiy hadislar yozilgan kitob sotib olishingiz mumkin. Qur’oni Karim esa hamma joyda bor. Xo‘sh, shu ikkalasi bilan imom mujtahid bo‘lib qoladimi?

Bahsimiz bu nuqtada ham emas! Bahs ushbu masalalarni qanday qilib chiqarib olish, hukmlarni jamlash va ularni qanday tushunishdadir. Bu yerda hadis yetib kelish-kelmasligi masalasining ahamiyati qolmaydi! Axir oradan 1400 yil o‘tib, Rasululloh sollallohu alayhi vasallamdan bizga sunnat yetib keldi-ku!

Mujtahid imomlar bilan Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning o‘rtalarida esa bir necha yillar, ya’ni  70-80-90 yillar o‘tgan, xolos! Ularning butun turmush tarzi Islomdan iborat edi, ular oila qurishda, o‘zaro munosabatlarda, boshqaruvda va barcha holatlarda Islom bilan hamohang edilar. Qanday qilib ularga hadis yetib bormagan bo‘lishi mumkin? Qanday qilib biz hayotimizning turli jabhalarida Islomdan uzoq bo‘la turib, «Bizga hadis yetib kelgan», deymiz? Shuning uchun «Hadis yetib kelgan-kelmagan», deb bahs qilishning hech bir qiymati yo‘q! Qur’on va Sunnat bor. Endi bu o‘rindagi bahsimiz ulardan qanday hukm chiqaramiz, qanday ijtihod qilamiz, ularni qanday tushunamiz va ulardan qoidalarni qanday chiqaramiz, degan ma’noda bo‘lishi kerak.

Yahyo ibn Qatton rohimahulloh: «Rasululloh sollallohu alayhi vasallamdan yetib kelgan sahih hadislarni ko‘rsatishini so‘rab, Alloh taologa to‘rt yil duo qildim», deganlar.

Biz o‘rganayotgan mavzu faqat hadis rivoyat qilish emas, balki imom Shofe’iyning muhaddislar yo‘lidan yurib, mazhab tuza olishidir. Muhaddislardan oldingilar esa hadislarni ham rivoyat qilishar, bir-biridan farqli fatvolar ham berishar edi. Gap ushbu hadislarga tayanish uchun qanday qilib mazhab va qoidalarni chiqarishdadir. Albatta, ushbu mavzu bizdan katta e’tibor talab qiladigan muhim mavzulardandir.

«Hanafiy mazhabiga teran nigoh» kitobidan