Sayt test holatida ishlamoqda!
15 May, 2025   |   17 Zulqa`da, 1446

Toshkent shahri
Tong
03:29
Quyosh
05:04
Peshin
12:24
Asr
17:24
Shom
19:38
Xufton
21:07
Bismillah
15 May, 2025, 17 Zulqa`da, 1446

2. BAQARA SURASI, 111–112 OYaTLAR

06.09.2020   5900   3 min.
2. BAQARA SURASI, 111–112 OYaTLAR

وَقَالُواْ لَن يَدۡخُلَ ٱلۡجَنَّةَ إِلَّا مَن كَانَ هُودًا أَوۡ نَصَٰرَىٰۗ تِلۡكَ أَمَانِيُّهُمۡۗ قُلۡ هَاتُواْ بُرۡهَٰنَكُمۡ إِن كُنتُمۡ صَٰدِقِينَ١١١

111. Ular: "Yahudiy va nasroniylardan boshqa hech kim jannatga kirmaydi", deyishadi. Bu ularning xom xayollaridir. (Ey Muhammad): "Agar rostgo'y bo'lsanglar, hujjatingizni keltiringlar", deng.

Islom dini e'tiqod borasida hamma narsani tasdiqlayveradigan, dalil-hujjatlarsiz ishonaveradigan xurofotchilarni ham, his ortidagi barcha narsani inkor etadigan, fitrat ovoziga, aql nidosiga va mo''jiza da'vatiga quloq solmaydigan moddaparastlarni baravar rad etadi. Islom chin imonga, asl e'tiqodga chaqiradi, lekin qat'iy dalil yoki ishonchli hujjat bo'lsagina. U bundan boshqasini rad etadi va xurofot deb hisoblaydi. "Agar rostgo'y bo'lsanglar, hujjat keltiringlar" Islomning shioridir. Islom qalblardagi fitrat ovozini bo'g'ib, boshlardagi aql mantig'ini tan olmay ilohni inkor etgan dinsizlarni ham, "iloh"larining sanog'i bo'lmagan, hatto qo'y-sigirlarga sig'inadigan, sanamu toshlarga ibodat etadigan butparastlarni baravar qoralaydi. Islom sheriksiz, tug'magan va tug'ilmagan, yagona Ilohga imon keltirishga chaqiradi.

بَلَىٰۚ مَنۡ أَسۡلَمَ وَجۡهَهُۥ لِلَّهِ وَهُوَ مُحۡسِنٞ فَلَهُۥٓ أَجۡرُهُۥ عِندَ رَبِّهِۦ وَلَا خَوۡفٌ عَلَيۡهِمۡ وَلَا هُمۡ يَحۡزَنُونَ١١٢

112. Shunday, kim yuzini Allohga burib, yaxshiliklar qilsa, uning mukofoti Parvardigori huzuridadir. Ularga xavf-xatar ham yo'q, g'amgin ham bo'lishmaydi.

Haqiqatan kufr va shirkni tark etib, Alloh taolo tarafiga yuzlangan, Uning amr-farmonlarini bajargan, qaytarganlaridan chetlangan, yaxshiliklar va solih amallar qilgan saodatmand kishilarning dunyo va oxiratdagi mukofotini Parvardigor to'kis qilib beradi. Qiyomat kuni gunohkor va osiylar hisob-kitoblari qanday bo'lishi, do'zax yo jannatga kirishlarini bilolmay, dahshat ichida sarson va hayron bo'lib turishganida imonli kishilarga hech qanday xavf-xatar bo'lmaydi, ular oqibatlarini o'ylab g'am-anduh ham chekishmaydi.

Insonning asli bir tomchi haqir suvdan va arzimas qora loy-balchiqdan iborat. Alloh taolo unga O'z ruhidan kiritgandan keyingina u insonga aylanadi, farishtalar sajda qiladigan darajada aziz-mukarram va sharafli jonzotga aylanadi, er yuzi xalifasi maqomidagi oliy martabaga musharraf bo'ladi. Insonning qadr-qimmati ruh bilan bog'liqdir. Uning jasadi, kelishgan qaddi-qomati, chiroyli husni, mutanosib tana a'zolari – hammasi qurt-qumursqaga em bo'lib, tuproq bilan qorishib ketadi. Demak, inson qancha ruhoniy bo'lsa, uning qadr-qimmati shuncha oshadi. Inson qancha imonli, diyonatli bo'lsa, Allohga muhabbati va itoati qanchalik ulug' bo'lsa, shundagina u chin inson bo'ladi, Alloh taoloning uni yaratish bilan zimmasiga yuklagan sharafli vazifani ko'ngildagidek uddalagan bo'ladi. Alloh taolo insonni O'ziga ibodat qilishi, amr-farmonlarini bajarishi uchungina xalq qilgan. Bunga da'vat qilish uchun rasullarini yuborgan, kitoblar nozil qilgan. Uning haq yo'lini tutganlar, Unga ibodat qilganlar, amr-farmonlarini bajarib, qaytargan ishlaridan chekinganlar hidoyat topishgan. Oxiratda ajr-mukofotlarga (jannatga) erishish xushxabari bilan mujdalanishgan. Allohning buyruqlarini inkor etgan, rasullariga itoatda bo'lmagan, zalolatga ketib, kufr va shirk yo'lini tanlagan kimsalarga esa oxiratda alamli azoblar, do'zax qiynoqlari borligi xabari berilgan.

Tafsiri irfon
Boshqa maqolalar

“Qiroat qilib ko‘tarilaver”

14.05.2025   1833   3 min.
“Qiroat qilib ko‘tarilaver”

Bismillahir Rohmanir Rohiym

Tartil bilan Qur’oni karimni qiroat qilish muhim amallardan biri bo‘lib, harflarni maxrajlaridan chiqarib, Allohning kalomini tushunib, tajvid qoidalari bilan to‘g‘ri o‘qishni anglatadi. “Tartil”ning lug‘aviy ma’nosi “biror narsani dona-dona qilib terish”ni anglatadi.

Qur’oni karim Alloh taoloning kalomi bo‘lib, uni tartil bilan o‘qish U zotning buyrug‘idir. Muzzammil surasi 4-oyatda shunday deyiladi: “Va Qur’onni tartil bilan tilovat qil”.

Ali roziyallohu anhudan oyatning ma’nosini so‘rashganda, “tartil – harflarni yaxshilash, vaqf o‘rinlarni bilish”, deb javob qilganlar. Jabroil alayhissalomga Muhammad alayhissalom Qur’onni tartil bilan o‘qib berganlar.

Tartil bilan Qur’on qiroat qilish uchun bir qancha qoidalarga rioya qilish lozim. Ular quyidagilarni o‘z ichiga oladi:

  1. Tajvid qoidalariga rioya qilish: “Tajvid”ning lug‘aviy ma’nosi “sifatini oshirish, ziynatlash, chiroyli qilish”ni bildiradi, istilohda Qur’ondagi so‘zlarning har birini o‘z miqdori va sifatida talaffuz qilish, iste’lo va istifola harflarini bir-biridan farqlab, tafxim, tarqiq, idg‘om, izhor kabi qoidalarga amal qilib o‘qishni anglatadi.
  2. Dona-dona, bir maromda va aniq o‘qish: Tartil bilan o‘qishda shoshilmaslik, har bir kalimani aniq tarzda o‘qish muhimdir. Bu oyatlarning ma’nosini tushunishga yordam beradi. Imom Shofeiy tartilning eng ozi tilovatda shoshilishni tark etishdir deganlar.
  3. Ma’nolarini tadabbur qilish: Qur’on ma’nolarini anglash tartilning muhim qismidir. Oyatlarning ma’nosini bilish ularni qalbga singdirishga yordam beradi.
  4. Ixlos va taqvo: Qur’onni faqat Allohning roziligi uchun o‘qish kerak. Ixlos bilan o‘qilgan Qur’onning barakasi va savobi ulug‘ bo‘ladi.
  5. Poklik va ehtirom: Qur’onni tahorat bilan o‘qish, tinch joyda va e’tibor bilan o‘qish tartilning sifatini oshiradi.

Tartil bilan Qur’on o‘qishning foydalari juda ko‘p. Ulardan ba’zilari:

  • Ruhiy oziq: Qur’on qalb uchun nurdir. Uni tartil bilan o‘qish insonning ruhini yanada sayqallaydi va Allohga yaqinlashtiradi.
  • Savob: Har bir harf uchun ko‘plab savob beriladi. Tartil bilan o‘qish bu savobni yanada oshiradi.
  • Qalb xotirjamligi: Qur’on qiroatining ovozi va ma’nosi qalbga taskin beradi, stress va tashvishlarni kamaytiradi.
  • Ilm: Qur’on ma’nolarini anglash va tajvidni o‘rganish orqali insonning bilimi rivojlanadi.
  • Shafoat: Qur’on qiyomat kuni o‘quvchilariga shafoatchi bo‘ladi.

Abdulloh ibn Amr roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: “Nabiy sollallohu alayhi vasallam: “Qur’on sohibiga: qiroat qilib ko‘tarilaver. Dunyoda qandoq tartil qilgan bo‘lsang, xuddi shundoq tartil qil. Albatta, sening manziling oxiri qiroat qilgan oyating makonidan bo‘ladir, deyiladi”, dedilar”, (Imom Termiziy rivoyati).

Zafar qori Mahmudov,
Toshkent Islom instituti “Qur’on ilmlari” kafedrasi o‘qituvchisi.