Sayt test holatida ishlamoqda!
25 Iyun, 2025   |   29 Zulhijja, 1446

Toshkent shahri
Tong
03:06
Quyosh
04:51
Peshin
12:31
Asr
17:41
Shom
20:03
Xufton
21:42
Bismillah
25 Iyun, 2025, 29 Zulhijja, 1446

04.09.2020 y. Sabr va shukrning fazilati

03.09.2020   5270   7 min.
04.09.2020 y. Sabr va shukrning fazilati

بسم الله الرحمن الرحيم

اَلْحَمْدُ لِلِّهِ الَّذِي وَعَدَ الصَّابِرِيْنَ أَجْرَهُمْ بِغَيْرِ حِسَاب، وَجَعَلَ لَهُمُ الْعَوَاقِبَ الْجَمِيْلَةَ يَوْمَ الْمَآب، وَالصَّلاَةُ وَالسَّلاَمُ عَلَى سَيِّدِ الشَّاكِرِيْنَ وَعَلَى آلِهِ وَاَصْحَابِهِ أَجْمَعِيْن، وَمَنْ تَبِعَهُمْ بِاِحْسَانٍ اِلَي يَوْمِ الدِّيْن

SABR VA ShUKRNING FAZILATI

Muhtaram jamoat! Alloh taologa beadad shukrlar bo'lsinki, bugungi kunda xalqimiz boshiga tushgan qiyinchilikdan keyin engillik keldi. Besh oydan ortiq tanaffusdan keyin masjidlarimizda jamoat va juma namozlari ado qilish boshlandi.

Bu sinovli kunlarda bir qancha mutasaddi tashkilotlarning fidokorona xizmatini alohida qayd etish lozim. Jumladan, Respublika maxsus komissiya a'zolari, tibbiyot mutaxassislari, ichki ishlar xodimlari va boshqa bir qancha tashkilotlar tunu-kun tin olmasdan, yurtdoshlarimizni xizmatlarida shay turdilar. Alloh taolo bu ezgu ishga hissa qo'shgan barcha insonlarni ikki dunyolarini obod qilib, ko'plab ajru savoblar bilan mukofotlasin!

Bugungi mav'izamiz insoniy fazilatlarning eng go'zali va inson kamolotining belgisi bo'lmish sabr haqida ekan, avvalo sabrning o'zi nima ekani haqida qisqacha to'xtalib o'tsak.

Qur'oni karimning yuzga yaqin oyati karimalarida mo'min-musulmonlarni sabr qilishga chaqirgan. Jumladan, Alloh taolo Qur'oni karimda shunday marhamat qilgan:

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا اصْبِرُوا وَصَابِرُوا وَرَابِطُوا وَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ

ya'ni: “Ey, imon keltirganlar! Sabr qilingiz, bag'rikeng bo'lingiz va (Alloh yo'liga) taxt bo'lib turingiz va Allohdan qo'rqingiz, zora (oxiratda) najot topsangiz”! (Oli Imron surasi, 200-oyat).

Ma'lumki, barchamiz bir qancha vaqtdan beri boshimizga kelgan bu kasallik tezroq ko'tarilsayu, yana masjidlarimiz ochilib, besh vaqt va juma namozlarini jamoat bilan ado qilsak degan umidda edik. Alhamdulilloh, mana bugun bir qancha orzularimizga erishib, juma namozini ham ado qilish baxtiga muyassar bo'lib turibmiz. Bu ham bo'lsa, karantin qonun-qoidalariga sabr bilan amal qilib, soha mutaxassislarining so'zlariga quloq solganimizning bir natijasi desak mubolag'a qilmagan bo'lamiz.

Azizlar! Bu dunyoda bandaga etgan musibat Alloh taoloning bandasiga yaxshilikni ravo ko'rishi hisoblanadi. Bu haqda Payg'ambarimiz sallallohu alayhi vasallam shunday deganlar:

"إِذَا أَرَادَ اللَّهُ بِعَبْدِهِ الْخَيْرَ عَجَّلَ لَهُ الْعُقُوبَةَ فِي الدُّنْيَا وَإِذَا أَرَادَ اللَّهُ بِعَبْدِهِ الشَّرَّ أَمْسَكَ عَنْهُ بِذَنْبِهِ حَتَّى يُوَافِيَ بِهِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ"

(رواه الإمام الترمذى عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ رَضِيَ الله عَنْهُ)

ya'ni: “Qaysi bir bandaga Alloh taolo yaxshilikni ravo ko'rsa, unga shu dunyoning o'zida jazo beradi. Yomonlikni ravo ko'rsa, to'liq jazosini berish uchun gunohini qiyomatga qoldiradi” (Imom Termiziy rivoyatlari).

Agar biz yana sabr qilib, joriy karantin qoidalariga amal qilib borsak, bor imkoniyatimizga shukr qilsak va Allohdan so'rashda bardavom bo'lsak, ajab emas, umra ziyorati va haj ibodatlariga ham tezroq yo'llar ochilib qolsa. Agar biz shukr qilsak, Alloh taolo ne'matlarini ziyoda qilishini va'da qildi va itoat qilsak, bu ne'matlarni davomiyligini kafolatini berdi. Alloh taolo Qur'oni karimning bir qancha oyatlarida shukr qiluvchilarni madh qilgan. Jumladan, Baqara surasida shunday marhamat qildi:

(يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا كُلُوا مِنْ طَيِّبَاتِ مَا رَزَقْنَاكُمْ وَاشْكُرُوا لِلَّهِ إِنْ كُنْتُمْ إِيَّاهُ تَعْبُدُونَ)

ya'ni: “Ey, imon keltirganlar! Allohgagina ibodat qiluvchi bo'lsangiz, sizlarga Biz rizq qilib bergan pokiza narsalardan eb, Unga shukr qilingiz!” (Baqara surasi, 172-oyat).

Said ibn Jubayr raziyallohu anhudan rivoyat qilinadi, u kishi shunday deganlar: “Bandalarning Alloh taologa sevimlirog'i shukrli va sabrli bandadir – musibat kelsa, sabr qiladi, ne'mat berilsa, shukr qiladi” (Imom Ahmad va Imom Tabariy rivoyatlari).

Shukrning fazilatlaridan yana biri shuki, inson shukr qilsa, rizqi yana ziyodalashadi. Bu haqda hazrati Ali raziyallohu anhu shunday deganlar:

"إِنَّ النِّعْمَةَ مَوْصُولَةٌ بِالشُّكْرِ، وَالشُّكْرُ مُتَعَلِّقٌ بِالْمَزِيدِ، وَلَنْ يَنْقَطِعَ الْمَزِيدُ مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَجَلَّ حَتَّى يَنْقَطِعَ الشُّكْرُ مِنَ الْعَبْدِ"

(رواه الإمام البيهقي)

ya'ni: “Ne'mat shukrga, shukr esa ziyodalikka bog'langandir. Modomiki banda shukr qilishda davom etar ekan, Alloh taolo ham ziyoda qilishda bardavom bo'ladi”(Imom Bayhaqiy rivoyatlari).

Azizlar! Alloh taoloning har bir ishida hikmat borligi uchun ham bu sanovli kunda barchamizga ibratlar bor. Ozmi-ko'pmi kamchiliklarimizni bildik, xato-nuqsonlarimizga tavba qildik, sinovli kunlarga sabr qilishni o'rgandik va hokazolar.

Yurtimiz ravnaqi va barchamiz ikki dunyo saodatiga erishishimiz uchun bundan keyin ham ibodatlarda yanada mustahkam bo'lib, halol-pokiza va taqvodorlik bilan hayot kechirishimiz, barchamiz o'z kasb va faoliyatimizga mas'uliyat bilan yondashishimiz ayni muddao bo'ladi. Zero, Muoz ibn Jabal raziyallohu anhudan rivoyat qilingan hadisda Rasululloh sallallohu alayhi vasallam shunday deganlar:

إتَّقِ اللهَ حَيْثُمَا كُنْتَ وَأَتْبِعِ السَّيِّئَةَ الْحَسَنَةَ تَمْحُهَا وَخَالِقِ النَّاسَ بِخُلُقٍ حَسَنٍ

(رَوَاهُ الْإِمَامُ التِّرْمِذِيُّ)

ya'ni: “Qayerda bo'lsang ham, taqvo qilgin, agar birorta gunoh qilsang albatta, uning ketidan biror savobli ishni qilginki, qilgan gunohingni o'chirib yuborsin, insonlarga chiroyli xulq bilan muomala qilgin” (Imom Termiziy rivoyatlari).

Alloh taolo barchamizni sabr-bardoshli va boriga shukr qiluvchi bandalardan qilsin! O'zi va'da qilganiday sabrimiz evaziga ulkan ajr-mukofotlarini ato etsin! Omin!

 

Juma mav'izalari
Boshqa maqolalar
Maqolalar

Feyk xabar tarqatish yolg‘onga sheriklikdir

25.06.2025   410   2 min.
Feyk xabar tarqatish yolg‘onga sheriklikdir

Bugungi kunda axborot tarqatish imkoniyati har bir insonda mavjud. Birgina so‘z, aloqa qurilmalaridagi birgina harakat butun jamiyatda shov-shuv, vahima keltirib chiqarishi mumkin. Anglamay yoki o‘yinqaroqlik bilan yoki maqsadli yolg‘on axborot tarqatish hollari ko‘p kuzatilmoqda. Xususan, din va e’tiqod kabi nozik masalalarda tarqatilayotgan feyk xabarlar nafaqat shaxsiy xatolik, balki jamiyatga salbiy ta’sir o‘tkazuvchi umumiy mas’uliyat hamdir.

Yolg‘on gapirish og‘ir gunohlardan sanaladi. Payg‘ambarimiz Muhammad sollallohu alayhi vasallam dedilar: “Rostgo‘ylikni mahkam tutinglar. Zero, rostgo‘ylik ezgulikka yo‘llaydi, ezgulik esa jannatga boshlaydi. Kishi rost gapirish va rostgo‘ylikka intilishda davom etaveradi, natijada Alloh huzurida rostgo‘y deb yoziladi. Yolg‘onchilikdan saqlaninglar. Zero, yolg‘onchilik gunohkorlikka, fojirlik esa do‘zaxga boshlaydi. Banda yolg‘on gapirish va yolg‘onchilikka intilishda davom etaveradi, nihoyat Alloh huzurida yolg‘onchi deb yozilad”, dedilar. (Imom Buxoriy, Muslim, Termiziy rivoyati).

Shunday ekan, haqiqatga to‘g‘ri kelmaydigan axborotni tarqatish qat’iy man qilingan.

Feyk xabar tarqatishning ko‘plab salbiy oqibatlari bor:

  1. Jamiyatda fitna keltirib chiqaradi – noto‘g‘ri ma’lumot odamlar o‘rtasida ishonchsizlik, gumon va bo‘linishlarga sabab bo‘ladi;
  2. Dinning mavqeyini tushiradi – to‘g‘ri tushunchalarni buzib ko‘rsatadi, e’tiqod qiluvchilarni adashtiradi;
  3. Rasmiy diniy muassasalarga nisbatan ig‘vo va ishonchsizlikni keltirib chiqaradi – feyk xabarlar ba’zan taniqli rasmiy diniy mas’ullar nomidan soxta fatvo va bayonotlar sifatida tarqatiladi;
  4. Jinoyatga olib boradi – ba’zi hollarda feyk xabarlar odamlarni tajovuzkor harakatlarga undaydi.

Qur’oni karimning Hujurot surasi 6-oyatda shunday marhamat qilinadi:

“Ey iymon keltirganlar! Agar fosiq xabar keltirsa, aniqlab ko‘ringlar, bilmay bir qavmga musibat yetkazib qo‘yib, qilganingizga nadomat chekuvchi bo‘lmanglar”.

Feyk, yolg‘on xabarlardan ehtiyot bo‘lish kerakligini Qur’oni karim ta’kidlamoqda. Demak, har qanday xabarni tekshirish va ehtiyot bilan yondoshish kerak.

Rost xabarni qanday ajratish mumkin:

  • Rasmiy axborot manbalariga tayanish;
  • Sarlavhasi emas, mazmuniga e’tibor berish;
  • Tarqatayotgan shaxs yoki sahtfalarni tekshirib ko‘rish;
  • Mutaxassislarga murojaat qilish.

Har bir xabar – tarqatuvchi uchun ham, undan foydalanuvchi uchun ham mas’uliyat. Aloqa vositalari va ijtimoy tarmoqlarga joylayotgan post bilan yo to‘g‘rilikni targ‘ib qilish, yoki odamlarni chalg‘itish mumkin.

Shunday ekan, feyk axborot tarqatish og‘ir ma’naviy jinoyatdir. Har bir musulmon bunday xatarli holatdan o‘zini va boshqalarni saqlashi lozim.

Xorazm viloyati Shayx Qosim bobo

jome masjidi imom-xatibi Shermuhammad Boltayev

MAQOLA