Sayt test holatida ishlamoqda!
22 Dekabr, 2025   |    ,

Toshkent shahri
Tong
06:20
Quyosh
07:46
Peshin
12:27
Asr
15:16
Shom
17:01
Xufton
18:21
Bismillah
22 Dekabr, 2025, ,

04.09.2020 y. Sabr va shukrning fazilati

03.09.2020   6133   7 min.
04.09.2020 y. Sabr va shukrning fazilati

بسم الله الرحمن الرحيم

اَلْحَمْدُ لِلِّهِ الَّذِي وَعَدَ الصَّابِرِيْنَ أَجْرَهُمْ بِغَيْرِ حِسَاب، وَجَعَلَ لَهُمُ الْعَوَاقِبَ الْجَمِيْلَةَ يَوْمَ الْمَآب، وَالصَّلاَةُ وَالسَّلاَمُ عَلَى سَيِّدِ الشَّاكِرِيْنَ وَعَلَى آلِهِ وَاَصْحَابِهِ أَجْمَعِيْن، وَمَنْ تَبِعَهُمْ بِاِحْسَانٍ اِلَي يَوْمِ الدِّيْن

SABR VA ShUKRNING FAZILATI

Muhtaram jamoat! Alloh taologa beadad shukrlar bo'lsinki, bugungi kunda xalqimiz boshiga tushgan qiyinchilikdan keyin engillik keldi. Besh oydan ortiq tanaffusdan keyin masjidlarimizda jamoat va juma namozlari ado qilish boshlandi.

Bu sinovli kunlarda bir qancha mutasaddi tashkilotlarning fidokorona xizmatini alohida qayd etish lozim. Jumladan, Respublika maxsus komissiya a'zolari, tibbiyot mutaxassislari, ichki ishlar xodimlari va boshqa bir qancha tashkilotlar tunu-kun tin olmasdan, yurtdoshlarimizni xizmatlarida shay turdilar. Alloh taolo bu ezgu ishga hissa qo'shgan barcha insonlarni ikki dunyolarini obod qilib, ko'plab ajru savoblar bilan mukofotlasin!

Bugungi mav'izamiz insoniy fazilatlarning eng go'zali va inson kamolotining belgisi bo'lmish sabr haqida ekan, avvalo sabrning o'zi nima ekani haqida qisqacha to'xtalib o'tsak.

Qur'oni karimning yuzga yaqin oyati karimalarida mo'min-musulmonlarni sabr qilishga chaqirgan. Jumladan, Alloh taolo Qur'oni karimda shunday marhamat qilgan:

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا اصْبِرُوا وَصَابِرُوا وَرَابِطُوا وَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ

ya'ni: “Ey, imon keltirganlar! Sabr qilingiz, bag'rikeng bo'lingiz va (Alloh yo'liga) taxt bo'lib turingiz va Allohdan qo'rqingiz, zora (oxiratda) najot topsangiz”! (Oli Imron surasi, 200-oyat).

Ma'lumki, barchamiz bir qancha vaqtdan beri boshimizga kelgan bu kasallik tezroq ko'tarilsayu, yana masjidlarimiz ochilib, besh vaqt va juma namozlarini jamoat bilan ado qilsak degan umidda edik. Alhamdulilloh, mana bugun bir qancha orzularimizga erishib, juma namozini ham ado qilish baxtiga muyassar bo'lib turibmiz. Bu ham bo'lsa, karantin qonun-qoidalariga sabr bilan amal qilib, soha mutaxassislarining so'zlariga quloq solganimizning bir natijasi desak mubolag'a qilmagan bo'lamiz.

Azizlar! Bu dunyoda bandaga etgan musibat Alloh taoloning bandasiga yaxshilikni ravo ko'rishi hisoblanadi. Bu haqda Payg'ambarimiz sallallohu alayhi vasallam shunday deganlar:

"إِذَا أَرَادَ اللَّهُ بِعَبْدِهِ الْخَيْرَ عَجَّلَ لَهُ الْعُقُوبَةَ فِي الدُّنْيَا وَإِذَا أَرَادَ اللَّهُ بِعَبْدِهِ الشَّرَّ أَمْسَكَ عَنْهُ بِذَنْبِهِ حَتَّى يُوَافِيَ بِهِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ"

(رواه الإمام الترمذى عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ رَضِيَ الله عَنْهُ)

ya'ni: “Qaysi bir bandaga Alloh taolo yaxshilikni ravo ko'rsa, unga shu dunyoning o'zida jazo beradi. Yomonlikni ravo ko'rsa, to'liq jazosini berish uchun gunohini qiyomatga qoldiradi” (Imom Termiziy rivoyatlari).

Agar biz yana sabr qilib, joriy karantin qoidalariga amal qilib borsak, bor imkoniyatimizga shukr qilsak va Allohdan so'rashda bardavom bo'lsak, ajab emas, umra ziyorati va haj ibodatlariga ham tezroq yo'llar ochilib qolsa. Agar biz shukr qilsak, Alloh taolo ne'matlarini ziyoda qilishini va'da qildi va itoat qilsak, bu ne'matlarni davomiyligini kafolatini berdi. Alloh taolo Qur'oni karimning bir qancha oyatlarida shukr qiluvchilarni madh qilgan. Jumladan, Baqara surasida shunday marhamat qildi:

(يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا كُلُوا مِنْ طَيِّبَاتِ مَا رَزَقْنَاكُمْ وَاشْكُرُوا لِلَّهِ إِنْ كُنْتُمْ إِيَّاهُ تَعْبُدُونَ)

ya'ni: “Ey, imon keltirganlar! Allohgagina ibodat qiluvchi bo'lsangiz, sizlarga Biz rizq qilib bergan pokiza narsalardan eb, Unga shukr qilingiz!” (Baqara surasi, 172-oyat).

Said ibn Jubayr raziyallohu anhudan rivoyat qilinadi, u kishi shunday deganlar: “Bandalarning Alloh taologa sevimlirog'i shukrli va sabrli bandadir – musibat kelsa, sabr qiladi, ne'mat berilsa, shukr qiladi” (Imom Ahmad va Imom Tabariy rivoyatlari).

Shukrning fazilatlaridan yana biri shuki, inson shukr qilsa, rizqi yana ziyodalashadi. Bu haqda hazrati Ali raziyallohu anhu shunday deganlar:

"إِنَّ النِّعْمَةَ مَوْصُولَةٌ بِالشُّكْرِ، وَالشُّكْرُ مُتَعَلِّقٌ بِالْمَزِيدِ، وَلَنْ يَنْقَطِعَ الْمَزِيدُ مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَجَلَّ حَتَّى يَنْقَطِعَ الشُّكْرُ مِنَ الْعَبْدِ"

(رواه الإمام البيهقي)

ya'ni: “Ne'mat shukrga, shukr esa ziyodalikka bog'langandir. Modomiki banda shukr qilishda davom etar ekan, Alloh taolo ham ziyoda qilishda bardavom bo'ladi”(Imom Bayhaqiy rivoyatlari).

Azizlar! Alloh taoloning har bir ishida hikmat borligi uchun ham bu sanovli kunda barchamizga ibratlar bor. Ozmi-ko'pmi kamchiliklarimizni bildik, xato-nuqsonlarimizga tavba qildik, sinovli kunlarga sabr qilishni o'rgandik va hokazolar.

Yurtimiz ravnaqi va barchamiz ikki dunyo saodatiga erishishimiz uchun bundan keyin ham ibodatlarda yanada mustahkam bo'lib, halol-pokiza va taqvodorlik bilan hayot kechirishimiz, barchamiz o'z kasb va faoliyatimizga mas'uliyat bilan yondashishimiz ayni muddao bo'ladi. Zero, Muoz ibn Jabal raziyallohu anhudan rivoyat qilingan hadisda Rasululloh sallallohu alayhi vasallam shunday deganlar:

إتَّقِ اللهَ حَيْثُمَا كُنْتَ وَأَتْبِعِ السَّيِّئَةَ الْحَسَنَةَ تَمْحُهَا وَخَالِقِ النَّاسَ بِخُلُقٍ حَسَنٍ

(رَوَاهُ الْإِمَامُ التِّرْمِذِيُّ)

ya'ni: “Qayerda bo'lsang ham, taqvo qilgin, agar birorta gunoh qilsang albatta, uning ketidan biror savobli ishni qilginki, qilgan gunohingni o'chirib yuborsin, insonlarga chiroyli xulq bilan muomala qilgin” (Imom Termiziy rivoyatlari).

Alloh taolo barchamizni sabr-bardoshli va boriga shukr qiluvchi bandalardan qilsin! O'zi va'da qilganiday sabrimiz evaziga ulkan ajr-mukofotlarini ato etsin! Omin!

 

Juma mav'izalari
Boshqa maqolalar
Maqolalar

Ahli sunna val jamoa kimlardan iborat?

22.12.2025   2087   2 min.
Ahli sunna val jamoa kimlardan iborat?

Bu ummat boshidan oxirigacha bir aqida – ash’ariy-moturidiylik aqidasida edi. Mufassirlar, hadis shorihlari, fuqaholar, navh va lug‘at ulamolari, bularning deyarli barchasi e’tiqodda bir yo‘lni tutishgan edi. Bu gapni isbotlashga hojat yo‘q, bu haqiqat ekani kundek ravshan aksiomadir. Ulamolarning tarjimayi hollari haqida yozilgan kitoblar olimlarni bu mazhablarga madh va maqtov o‘laroq nisbat berganini ko‘rasiz. Buyuk ulamolar haqida ma’lumotlar keltirilganda Imom Falonchi, mazhabi shofe’iy, yo hanafiy, aqidada ash’ariy yo moturidiy, deyilgan. Ko‘pincha olimning tasavvufdagi tariqatiga ham to‘xtab o‘tiladi. Masalan, Imom Junayd tariqatida bo‘lsa, Junaydiy nisbati beriladi.

Bu odat yaqin-yaqingacha davom etib kelayotgan edi. Bunga birov e’tiroz ham bildirmagan, inkor ham qilmagan. Biron olim haqida gapirilar ekan, fiqhda to‘rt mazhabda qaysiga ergashishi, aqidada ash’ariymi moturidiymi qaysi manhajda ekani va tariqatdagi yo‘li bayon qilinmay qolmagan. 

Bu dastur ummatni sharqiyu g‘arbini, shimoliyu janubini ming yildan beri yagona qalbga, yagona fikr atrofiga jamlab keladi. Biron odam og‘risa, butun tana o‘sha kasal a’zo uchun qayg‘urib, davolashga kirishardi. 

Tariximizni ziynatlab turgan, bugungi sharmandaliklarni bir muncha to‘sib turgan tarixiy g‘alabalarimiz ham shu aqida, shu tafakkur vositasida qo‘lga kiritilgan.

Hittinda salibchilarni yer tishlatib, Quddusni qaytarib olgan Salohiddin Ayyubiy va uning qo‘shini ayni shu mazhab va tariqatlarda bo‘lishgan. Birontalari bugungi salafiylikni bilgan emas. 

Muzaffar Qutz, Zohir Beybars va ular bilan yelkadosh bo‘lgan Izz ibn Abdussalom kabi ulamolar mazhabda bo‘lishgan. Ayni Jolutda mo‘g‘ullarni tor-mor keltirishda ham asosiy qurolimiz birlik edi. O‘sha paytda boshini baland kerib: “Bid’atchisizlar, shirk keltiryapsizlar, qabrlarni ziyorat qilish shirk”, deb qichqiradigan shallaqilar bo‘lmagandi. 
 
Sulton Muhammadxon Fotih va uning qatoridagi olim va murshidlar dinda bir manhajni tutishgan edi. Kofirlar qo‘lida qolib ketgan shahar (Qustantiniya)ni fath qilib, mashhur hadisda kelgan bashoratga* noil bo‘lishdi. Ammo hadis musulmon ash’ariy-moturidiy qo‘mondon va uning qo‘shini haqida ekanidan qalblari yonib, hasad qilayotgan bugungi bemazhab toifalar hadisning tasdig‘ini buzib talqin qilishmoqda. (davomi bor)

Doktor Ahmad Muhammad Fozil,
Istanbuldagi Sulton Muhammad Fotih jome’asi,

islomiy ilmlar kulliyasi doktori

*Rasululloh sollallohu alayhi va sallam aytdilar: “Qustantiniya, albatta, fath qilinajak. Uning amiri naqadar yaxshi amir, qo‘shini naqadar yaxshi qo‘shin!”. (Imom Ahmad va Hokim rivoyati).

Hadis ilmi maktabi o‘qituvchisi
Abdulbosit Abdulvohid o‘g‘li tarjimasi

MAQOLA