Sayt test holatida ishlamoqda!
15 Iyun, 2025   |   19 Zulhijja, 1446

Toshkent shahri
Tong
03:04
Quyosh
04:49
Peshin
12:29
Asr
17:39
Shom
20:01
Xufton
21:39
Bismillah
15 Iyun, 2025, 19 Zulhijja, 1446

BAQARA SURASI, 102–103 OYaTLAR

31.08.2020   9470   10 min.
BAQARA SURASI, 102–103 OYaTLAR

 

وَٱتَّبَعُواْ مَا تَتۡلُواْ ٱلشَّيَٰطِينُ عَلَىٰ مُلۡكِ سُلَيۡمَٰنَۖ وَمَا كَفَرَ سُلَيۡمَٰنُ وَلَٰكِنَّ ٱلشَّيَٰطِينَ كَفَرُواْ يُعَلِّمُونَ ٱلنَّاسَ ٱلسِّحۡرَ وَمَآ أُنزِلَ عَلَى ٱلۡمَلَكَيۡنِ بِبَابِلَ هَٰرُوتَ وَمَٰرُوتَۚ وَمَا يُعَلِّمَانِ مِنۡ أَحَدٍ حَتَّىٰ يَقُولَآ إِنَّمَا نَحۡنُ فِتۡنَةٞ فَلَا تَكۡفُرۡۖ فَيَتَعَلَّمُونَ مِنۡهُمَا مَا يُفَرِّقُونَ بِهِۦ بَيۡنَ ٱلۡمَرۡءِ وَزَوۡجِهِۦۚ وَمَا هُم بِضَآرِّينَ بِهِۦ مِنۡ أَحَدٍ إِلَّا بِإِذۡنِ ٱللَّهِۚ وَيَتَعَلَّمُونَ مَا يَضُرُّهُمۡ وَلَا يَنفَعُهُمۡۚ وَلَقَدۡ عَلِمُواْ لَمَنِ ٱشۡتَرَىٰهُ مَا لَهُۥ فِي ٱلۡأٓخِرَةِ مِنۡ خَلَٰقٖۚ وَلَبِئۡسَ مَا شَرَوۡاْ بِهِۦٓ أَنفُسَهُمۡۚ لَوۡ كَانُواْ يَعۡلَمُونَ١٠٢

102. VaularSulaymonpodshohligidagishaytonlaro'qigannarsagaergashibketishdi. Sulaymonkofirbo'lmadi, lekinodamlargasehro'rgatishganiuchunshaytonlarkofirbo'lishdihamdaBobilshahridaHorutvaMorutismliikkifarishtagatushgannarsagaergashishdi. Holbukiikkovi: "Bizlarsinovmiz, yanakofirbo'libqolma" demayturibhechkimgasehro'rgatmasedi. Ikkovidaner-xotinorasinibuzishnio'rganishardi, vaholanki, ularAllohiznisizhechkimgazararetkazaolishmaydi. Ularo'zlarigazararlivabefoydanarsanio'rganishadi. Axirunialmashtirgangaoxiratdanasibayo'qliginibilishadi-ku! Nasibalarininaqadaryomonnarsagasotibyuborishganinibilishmasmikin?!

Ya'ni, yahudiylar o'z dinlari va kitoblarini bir chetga qo'yib, sehr va jodu o'rganishga kirishib ketishdi. Ularga sehr ikki tarafdan ma'lum bo'lgan edi: birinchisi – hazrati Sulaymon podshohligi zamonida insonlar va shaytonlar aralashib yurishardi, uni o'sha shaytonlardan o'rganishgan. "Bu toifa sehrni Sulaymon alayhissalomga nisbat berardi. Ular: "Sulaymon alayhissalom payg'ambar emas, balki bir sehrgardir, shu sehr quvvatidan insonlar va jinlarga barobar hukmronlik qiladi", deb bo'hton qilishardi. Buning ziddiga ushbu oyat nozil bo'ldi" (Ibn Ishoq zikr qilgan, Sobuniyning "Ravoi'ul bayon" tafsiri, 1-juz).

Alloh taolo ularning bu gapi behudaligini bayon qilib marhamat etadiki, sehr Sulaymonning ishi emas, chunki u kufrdir, Sulaymon esa kofir emas. Ikkinchi tomondan, Bobil aholisi Horut va Morut ismli ikki farishtadan sehr o'rgangan. Ammo ular sehr o'rganmoqchi bo'lganlarni "Biz Alloh tomonidan yuborilgan bir fitna-sinovmiz, yana kofir bo'lib qolmanglar" deb albatta ogohlantirishar edi. Shunga rozi bo'lganlargagina sehr o'rgatishar edi. Imoni zaiflar oxiratlarini dunyoga sotishdi va sehr orqali ko'pchilikka zararlari tegib, imondan bebahra qolishdi. Hozirda ham aksar sehrgarlar sehrni qabih niyatda, er-xotinni ajratish yoki do'stlar orasini buzish, insonlar o'rtasiga dushmanlik solish, jamiyatda fasod tarqatish kabi ishlarda qo'llashadi. Kim sehrni bir insonga ozor va zarar etkazish uchun ishlatsa, haq yo'ldan adashadi, imon gavharidan ajraydi, chunki sehr kishi imonining sinovidir.

Imron ibn Horis aytadi: "Biz Ibn Abbos oldida o'tirgan edik. U kishi bunday dedilar: "Shaytonlar osmondan xabarlarni o'g'rincha eshitib olar, so'ng bitta rostiga etmishta yolg'on qo'shib, odamlar diliga singdirar edi. Buni Sulaymon alayhissalom bilib qoldilar va barcha xabarlarni to'plab kursilari ostiga ko'mib qo'ydilar. U zot vafot etgach, yo'l shaytoni turib (odamlarga): "Sulaymonning berkitilgan xazinasini ko'rsataymi? Bu kabi xazina undan boshqada yo'q", dedi. Odamlar rozi bo'lishganida u: "Hazina kursi tagida", dedi. Odamlar uni topib: "Bu Sulaymonning sehri, u bilan ummatni sehrlagan", deyishdi. Alloh taolo Sulaymon alayhissalomni oqlab, ushbu oyatni nozil qildi".

Kalbiy esa bunday deydi: "Shaytonlar Osifning tilidan sehr va har xil ruqiyalarni (duolarni) yozib: "Bular Osif ibn Barhiyaning Sulaymon podshohga o'rgatgan narsalari", deya Alloh u kishining podshohligini olayotganida mehroblari ostiga ko'mib qo'yishdi. Sulaymon alayhissalom buni sezmadilar. U kishi vafot etgach mehrob ostidan boyagi narsalarni chiqarib olishdi va odamlarga: "Sulaymon sizlarga shu narsalar bilan hukmronlik qilgan, sizlar ham buni o'rganinglar", deyishdi. Bani Isroil olimlari buni o'rganib: "Alloh saqlasin, bu Sulaymonning ilmi emas", deyishdi. Ammo johil kimsalar "Sulaymonning ilmi shu ekan" deya uni o'rganishga kirishib ketishdi va payg'ambarlarining kitobini inkor qilishdi. Shunday qilib, Sulaymon alayhissalomga tuhmatu bo'htonlar yog'ildi va bu to Alloh Muhammad alayhissalomni yuborguncha davom etdi. Alloh Sarvari olamga Sulaymon alayhissalomning bu narsalardan pokligini aytib, ushbu oyatni nozil qildi" (Asbabun-nuzul", 23-bet).

Sehr kufrdir, halok qiluvchi etti ulkan gunohdan (gunohi kabiradan) biridir. Sehr bilan shug'ullanuvchilar kofirdir, ularning jazosi juda qattiqdir. Sehrdan topilgan pul esa harom va jirkanchlidir. Ba'zi ilmsiz, johil kimsalarning boshqalarga zulm qilish yoki g'animlaridan o'ch olish yoxud boshqa sehrgarning sehrini qaytarish uchun sehrgarga borishlari, uning so'ziga ishonishlari ham haromdir. Sehrdan oxirat uchun hech qanday foyda yo'q, aksincha uning zarari katta. Alloh taoloning iznisiz sehrgar hech kimga zarar etkaza olmaydi. Sehr va jodu bilan shug'ullanuvchilar buning o'rniga din va Kitobni o'rganishsa, savobga erishgan bo'lishardi. Mo'min-musulmonlar hayot qiyinchiliklarida faqat Allohdan yordam istashlari, duo va iltijolar bilan Uning O'zigagina yuzlanishlari darkor. Shayton, jin va sehrgarlar yomonligidan saqlanish uchun Qur'oni karim suralarini o'qib yurishga targ'ib qilinadi. Hadisi sharifda bunday hollarda Yosin, Hashr surasining oxiri, Qadr, Kafirun, Ixlos, Falaq, Nas suralarini, Oyatul-Kursiy va boshqa sura-oyatlarni muntazam o'qib yurish tavsiya etiladi (Aliyul Qori, "Mirqotul-mafotih", 8-juz).

وَلَوۡ أَنَّهُمۡ ءَامَنُواْ وَٱتَّقَوۡاْ لَمَثُوبَةٞ مِّنۡ عِندِ ٱللَّهِ خَيۡرٞۚ لَّوۡ كَانُواْ يَعۡلَمُونَ١٠٣

103. Agar ular bilishsa, imon keltirib, Allohdan qo'rqishganida Alloh huzuridagi savoblari yaxshiroq edi.

Allohga imon keltirish va har ishda Undan qo'rqish mo'minlikning asosiy talablaridandir. Agar kufr va shirk yo'lini tutgan kimsalar Allohga imon keltirib, U Zotdan qo'rqishganida Parvardigorlarining huzurida ulkan savoblarni qo'lga kiritgan, Uning taqvoli bandalariga va'da qilgan ajr-mukofotlarini qo'lga kiritgan bo'lishardi. Alloh taolo shunga buyuradi: "Ey mo'minlar, Allohdan qo'rqinglar! Har kim ertasi uchun nima tayyorlab qo'yganiga qarasin! Allohdan qo'rqinglar, chunki Alloh chindan ham qilayotgan amallaringizdan xabardordir" (Hashr, 18). Imom Abu Lays Misriy rahmatullohi alayh shunday yozadi: "Alloh taolodan qo'rqqan kishi tilini yolg'ondan, g'iybatdan, boshqalarga bo'hton qilishdan, bekorchi so'zlarni aytishdan tiyadi, hamisha Alloh taoloning zikri, Qur'on tilovati va ma'rifiy suhbatlar ila mashg'ul bo'ladi; qalbida musulmon qardoshlariga nisbatan dushmanlik, kin, adovat, hasad kabi g'ayriinsoniy illatlar bo'lmaydi; ko'zini qarash taqiqlangan narsalardan to'sadi, dunyoga ibrat nazari bilan boqadi; me'dasini nopok luqmalardan asraydi; qo'lini faqat Alloh rozi bo'ladigan narsalargagina uzatadi; oyog'i isyon yo'lida emas, toat, ibodat yo'lida, ilm majlislari sari odimlaydi; Alloh taolodan qo'rqqan odam faqat Uning rizosi uchun, Uning O'zigagina ibodat qiladi, riyodan va o'zini hamda ishlarini insonlarga ko'z-ko'z qilishdan va ikkiyuzlamachilikdan saqlanadi".

Tafsiri irfon
Boshqa maqolalar

Havzimda men bilan yuzlashguningizcha, sabr qilinglar

13.06.2025   5784   5 min.
Havzimda men bilan yuzlashguningizcha, sabr qilinglar

Musulmonlar Hunayn g‘azotida g‘alaba qozonishdi. Hunayn g‘azoti Shavvol oyida, hijratning sakkizinchi yili, Makka fathidan so‘ng Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam bilan Havozin va Saqiyf qabilalari o‘rtasida bo‘lib o‘tgan edi. Jangda g‘alaba qozongan musulmonlar katta g‘animatga (o‘ljaga) ega bo‘ldilar.

Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam bu g‘animatlarni qalbi Islomga moyil bo‘lgan yangi musulmonlarga taqsimlab berdilar. Qavmning kattalari Abu Sufyon, Uyayna, Aqra’, Suhayl ibn Amr va boshqalarga ham berdilar.

Vaholanki, ular Quraysh mushriklarining eng kattalari bo‘lib, uzoq yillar Payg‘ambarimizga qarshi urushgan kishilar edi. Ushbu g‘animatlar taqsimlanishidan bir necha kun oldingina islomni qabul qilishgan edi. Lekin Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam ansorlarga (Madinalik sahobalarga) ushbu g‘animatlardan hech narsa bermadilar.

Holbuki, ular Islomni yoyish va Payg‘ambar alayhissalomni himoya qilish uchun qonlarini to‘kkan, jonlarini fido qilgan kishilar edi. Bu holat ularning qalblariga og‘ir botdi va xasratlanib shunday deyishdi: «Qilichlarimizning tig‘idagi dushmanning qoni hali qotgani yo‘q, ammo g‘animatlardan boshqalar bahramand bo‘ldi. Bizga esa, hech narsa berilmadi».

Bu borada Sa’d ibn Uboda roziyallohu anhu kelib Payg‘ambarimizga bo‘layotgan gaplar xaqida, odamlarning qalbidagi xafalikni aytdi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Ey Sa’d, sen bu haqda nima deysan?” dedilar. Sa’d: Men ham qavmim tarafidaman, deb javob berdi. Shunda Payg‘ambarimiz alayhissalom: Qavmingni mening huzurimga yig‘, dedilar. Ular to‘planganlaridan keyin, Rasululloh sollallohu alayhi vasallamjuda buyuk, nihoyatda ta’sirli, qalblarni jumbushga keltiruvchi, ko‘zlarni yoshga to‘ldiruvchi xutba qildilar.

U zot ularga muloyimlik va muhabbat bilan quyidagicha murojaat qildilar: “Ey ansorlar! Men sizlarni gumroh holda topmaganmidim? Alloh taolo men tufayli sizlarni hidoyat qilmadimi? Sizlar tarqoq va parokanda emasmidinglar, Alloh taolo men sababli sizlarni birlashtirmadimi? Sizlar faqir va muhtoj emasmidinglar, Alloh taolo men orqali sizlarni boy qilmadimi?”.

Har safar Rasululloh sollallohu alayhi vasallam savol bilan murojaat qilganlarida, ular: “Alloh va Uning Rasulidan minnatdormiz”, deb javob qaytarishardi.

So‘ng Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: Nima uchun menga javob qaytarmayapsizlar? dedilar. Ular yana: Alloh va Rasulidan minnatdormiz!, deyishdi.

Rasululloh sollallohu alayhi vasallam aytdilar: «Agar istasangiz, sizlarning ham shunday deyishga haqqingiz bor: “Siz bizning huzurimizga qavmingiz tomonidan inkor qilingan holda keldingiz, biz esa, sizni tasdiqladik. Siz qavmingiz tomonidan yolg‘onchiga chiqarilgan edingiz, biz sizga ishondik, imon keltirdik va sizga yordam berdik. Siz o‘z yurtingizdan quvildingiz, biz esa, sizga panoh berdik. Siz muhtoj holda keldingiz, biz esa, Sizni o‘z mol-mulkimizga sherik qildik”.

Rasululloh sollallohu alayhi vasallam ushbu so‘zlarni aytganlarida ular: Alloh va Uning rasuligina bizlarga minnat qilishga haqli, deyishdi. Aslida Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bu so‘zlarni ularga tavozelik va insof yuzasidan aytgan edilar. Lekin, haqiqatan olganda, Rasululloh sollallohu alayhi vasallam minnat qilishga haqli edilar, ular har qancha minnatdor bo‘lsalar arziydi. Chunki agar Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning Madinaga hijratlari bo‘lmaganida, ularning orasida yashamaganlarida, ularning boshqalardan farqlari bo‘lmas edi. Ansorlarning sha’ni yuksalmas edi, qadrlari ko‘tarilmas edi.

Shuning uchun Rasululloh sollallohu alayhi vasallam ularga qarab: “Ey ansorlar! Nima deb o‘ylaysizlar, boshqalar qo‘y va tuyalar bilan uylariga qaytsalar, sizlar Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bilan uylaringizga qaytishni istamaysizlarmi? Bundan rozimasmisizlar?-dedilar.

Bu gapning naqadar ulug‘ligi, ansorlarning qalbiga yetib borishligini bilganlari uchun ham Rasululloh ularga g‘animatdan bermagan edilar.

So‘ngra Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bunday dedilar: “Agar hijrat qilmaganimda, albatta men ansorlardan bo‘lar edim, agar odamlar bir vodiyda yursalar, men ansorlar yurgan yo‘llardan yurar edim, ansorlar men uchun ichki kiyimimdek, boshqalar esa tashqi kiyimimdek”, dedilar va: “Allohim ansorlarga rahmatingni yog‘dir, ularning farzandlariga va farzandlarining farzandlariga ham”, deb ularning haqqiga duo qildilar.

Bu so‘zlarni tinglagan ansorlarning ko‘zlaridan yoshlar to‘kildi, soqollari xo‘l bo‘ldi. Ular yig‘lagan holatda: Biz Rasululloh sollallohu alayhi vasallamni biz bilan bo‘lishlariga rozimiz, bizning g‘animatimiz, bizning ulushimiz bo‘lganlaridan rozimiz!” — deyishdi.

Shundan keyin Rasululloh sollallohu alayhi vasallam ularni kelajakda bo‘ladigan fitnalardan ogohlantirib shunday dedilar:

“Mendan keyin sizlar o‘zingizga nisbatan adolatsizlikni ko‘rasizlar, ammo sabr qilinglar. Mening havzimda men bilan yuzlashguningizcha, sabr qilinglar!”.

 

Homidjon qori ISHMATBЕKOV