Sayt test holatida ishlamoqda!
27 Iyun, 2025   |   2 Muharram, 1447

Toshkent shahri
Tong
03:06
Quyosh
04:51
Peshin
12:31
Asr
17:41
Shom
20:03
Xufton
21:42
Bismillah
27 Iyun, 2025, 2 Muharram, 1447

2. BAQARA (sigir) SURASI, 80–82 OYATLAR

19.08.2020   8419   4 min.
2. BAQARA (sigir) SURASI, 80–82 OYATLAR

 وَقَالُواْ لَن تَمَسَّنَا ٱلنَّارُ إِلَّآ أَيَّامٗا مَّعۡدُودَةٗۚ قُلۡ أَتَّخَذۡتُمۡ عِندَ ٱللَّهِ عَهۡدٗا فَلَن يُخۡلِفَ ٱللَّهُ عَهۡدَهُۥٓۖ أَمۡ تَقُولُونَ عَلَى ٱللَّهِ مَا لَا تَعۡلَمُونَ٨٠

  1. (Yahudiylar): "Bizni jahannam o‘ti bir necha kungina tegadi, xolos", deyishadi. (Ey Muhammad): "Alloh ahdini buzmaydi, deb Allohdan ahd olganmisizlar yoki bilmagan narsalaringizni Alloh nomidan so‘zlayapsizlarmi?!" deng.

Islomning ilk davridagi yahudiylar: "Bizlar bir necha kungina do‘zaxda azoblanamiz, keyin Alloh bizlarni jazolamaydi" deb safsata sotishardi. Alloh O‘z Payg‘ambariga tushirgan vahiyi orqali ularning bu yolg‘on iddaolarini rad etyapti. Abdulloh ibn Abbos roziyallohu anhumo shunday deydi: "Rasululloh sollallohu alayhi vasallam Madinaga kelganlarida yahudiylar: "Bu dunyoning muddati yetti ming yildir, Alloh insonlarni do‘zaxda dunyo kunlarining har ming yiliga oxirat kunining bir kuni bilan azoblaydi, demak, yetti kungina jazolaydi, so‘ng to‘xtatiladi", deyishar edi. Shunda Alloh yuqoridagi oyatni nozil qildi" (Ikrima va Said ibn Juvayrdan Ibn Is'hoq rivoyati). Zahhokning rivoyatida esa Ibn Abbosning bunday degani keltiriladi: "Ahli kitoblar do‘zaxning ikki tarafi orasi qirq (yil, kun, oyligi aniq bo‘lmagan) masofa ekanini topishdi va: "Biz do‘zaxda Tavrotda topganimizcha (ya’ni, qirq yil yo kun yo oy) azoblanamiz", deyishdi" (Naysoburiy. "Asbabun-nuzul", 18-bet).

بَلَىٰۚ مَن كَسَبَ سَيِّئَةٗ وَأَحَٰطَتۡ بِهِۦ خَطِيٓ‍َٔتُهُۥ فَأُوْلَٰٓئِكَ أَصۡحَٰبُ ٱلنَّارِۖ هُمۡ فِيهَا خَٰلِدُونَ٨١

  1. Yo‘q! Kim yomonlik qilgan bo‘lsa va yomonligi uni o‘rab olgan bo‘lsa, ana o‘shalar do‘zaxiylardir va unda abadiy qolishadi.

Ammo qiyomat kelganida odil Parvardigor kim jannatiy, kim do‘zaxiy ekanini yaxshi bilgani uchun hamma narsani adolat bilan hal etadi. O‘z manfaatlari yo‘lida yolg‘on to‘qib, Alloh taoloning oyatlariga kufr keltirgan nodon kimsalar qilgan yomonliklari uchun do‘zaxga tashlanishadi. Ming azobda yurib saqargacha (do‘zaxning eng tuban joyigacha) borishadi. U yerda zaharli zaqqum daraxti bor. Belgilangan kuni o‘sha joyga yetadilar. Shunda do‘zax posbonlari ularga: "Ey Allohning dushmanlari, sizlar do‘zaxda faqat belgilangan ma’lum kunlar azoblanamiz, deb o‘ylagan edinglar, mana endi sanoqlar kesildi, abadiylik qoldi", deyishadi.

وَٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ أُوْلَٰٓئِكَ أَصۡحَٰبُ ٱلۡجَنَّةِۖ هُمۡ فِيهَا خَٰلِدُونَ٨٢

  1. Imon keltirib, yaxshi amallarni qiluvchilar jannatiylardir va unda abadiy qolishadi.

Dunyo hayotida imon bilan, solih amallarni qilib o‘tgan kishilar uxroviy tijoratda juda katta foyda ko‘rishadi. Alloh taolo bunday saodatmand kishilarni jannat bilan mukofotlaydi va ular jannatning ko‘rkam bog‘larida, behisob ne’matlar ichra abadiy rohat-farog‘atda yashashadi. Rivoyat etilishicha, Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam bir kuni sahobalarga: "Bani Isroilda bir kishi bor edi, u juda ko‘p xayrli ishlarni qilardi. O‘sha kishi qiyomat kuni sizlarning ichingizda hashr (qayta tirilish) qilinadi", dedilar. Shunda sahobalar: "Ey Allohning Rasuli, u kishi nima yaxshi ish qilardi?" deb so‘rashdi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam shunday javob qildilar: "Unga otasidan juda ko‘p mol-dunyo meros qolgandi. Boylikning bir qismiga bir bog‘ sotib olib, uni faqirlarga vaqf (abadiy foydalanishga berish) qildi: "Parvardigorim huzuriga borganda bu mening bog‘im bo‘ladi", dedi. Yana bir qancha oltin ayirib, uni faqir va nochor kishilarga tarqatdi: "Bu bilan Alloh taolodan joriya va qullar sotib olaman", dedi. Yana bir qancha qullarni ozod qildi: "Bular ham Alloh huzurida mening xizmatchilarim bo‘ladi", dedi. Bir kuni esa ko‘zi ojiz odamni ko‘rib qoldi. Qarasa, qoqilib-yiqilib ketyapti. Unga bir ulov sotib olib berdi va: "Bu esa Alloh taolo huzurida mening ulovim bo‘ladi", dedi. Payg‘ambar alayhissalom bu hikoyani aytib bo‘lganlaridan keyin: "Jonim izmida bo‘lgan Alloh taologa qasamki, bu ulov uning uchun egarlangan va jilovlangan holda hozir turganini ko‘ryapman, bu kishi unga minadi va Mahshargohga shunday holda keladi", dedilar.

Tafsiri irfon
Boshqa maqolalar
Maqolalar

Feyk xabar tarqatish yolg‘onga sheriklikdir

25.06.2025   3977   2 min.
Feyk xabar tarqatish yolg‘onga sheriklikdir

Bugungi kunda axborot tarqatish imkoniyati har bir insonda mavjud. Birgina so‘z, aloqa qurilmalaridagi birgina harakat butun jamiyatda shov-shuv, vahima keltirib chiqarishi mumkin. Anglamay yoki o‘yinqaroqlik bilan yoki maqsadli yolg‘on axborot tarqatish hollari ko‘p kuzatilmoqda. Xususan, din va e’tiqod kabi nozik masalalarda tarqatilayotgan feyk xabarlar nafaqat shaxsiy xatolik, balki jamiyatga salbiy ta’sir o‘tkazuvchi umumiy mas’uliyat hamdir.

Yolg‘on gapirish og‘ir gunohlardan sanaladi. Payg‘ambarimiz Muhammad sollallohu alayhi vasallam dedilar: “Rostgo‘ylikni mahkam tutinglar. Zero, rostgo‘ylik ezgulikka yo‘llaydi, ezgulik esa jannatga boshlaydi. Kishi rost gapirish va rostgo‘ylikka intilishda davom etaveradi, natijada Alloh huzurida rostgo‘y deb yoziladi. Yolg‘onchilikdan saqlaninglar. Zero, yolg‘onchilik gunohkorlikka, fojirlik esa do‘zaxga boshlaydi. Banda yolg‘on gapirish va yolg‘onchilikka intilishda davom etaveradi, nihoyat Alloh huzurida yolg‘onchi deb yozilad”, dedilar. (Imom Buxoriy, Muslim, Termiziy rivoyati).

Shunday ekan, haqiqatga to‘g‘ri kelmaydigan axborotni tarqatish qat’iy man qilingan.

Feyk xabar tarqatishning ko‘plab salbiy oqibatlari bor:

  1. Jamiyatda fitna keltirib chiqaradi – noto‘g‘ri ma’lumot odamlar o‘rtasida ishonchsizlik, gumon va bo‘linishlarga sabab bo‘ladi;
  2. Dinning mavqeyini tushiradi – to‘g‘ri tushunchalarni buzib ko‘rsatadi, e’tiqod qiluvchilarni adashtiradi;
  3. Rasmiy diniy muassasalarga nisbatan ig‘vo va ishonchsizlikni keltirib chiqaradi – feyk xabarlar ba’zan taniqli rasmiy diniy mas’ullar nomidan soxta fatvo va bayonotlar sifatida tarqatiladi;
  4. Jinoyatga olib boradi – ba’zi hollarda feyk xabarlar odamlarni tajovuzkor harakatlarga undaydi.

Qur’oni karimning Hujurot surasi 6-oyatda shunday marhamat qilinadi:

“Ey iymon keltirganlar! Agar fosiq xabar keltirsa, aniqlab ko‘ringlar, bilmay bir qavmga musibat yetkazib qo‘yib, qilganingizga nadomat chekuvchi bo‘lmanglar”.

Feyk, yolg‘on xabarlardan ehtiyot bo‘lish kerakligini Qur’oni karim ta’kidlamoqda. Demak, har qanday xabarni tekshirish va ehtiyot bilan yondoshish kerak.

Rost xabarni qanday ajratish mumkin:

  • Rasmiy axborot manbalariga tayanish;
  • Sarlavhasi emas, mazmuniga e’tibor berish;
  • Tarqatayotgan shaxs yoki sahtfalarni tekshirib ko‘rish;
  • Mutaxassislarga murojaat qilish.

Har bir xabar – tarqatuvchi uchun ham, undan foydalanuvchi uchun ham mas’uliyat. Aloqa vositalari va ijtimoy tarmoqlarga joylayotgan post bilan yo to‘g‘rilikni targ‘ib qilish, yoki odamlarni chalg‘itish mumkin.

Shunday ekan, feyk axborot tarqatish og‘ir ma’naviy jinoyatdir. Har bir musulmon bunday xatarli holatdan o‘zini va boshqalarni saqlashi lozim.

Xorazm viloyati Shayx Qosim bobo

jome masjidi imom-xatibi Shermuhammad Boltayev

MAQOLA