Sayt test holatida ishlamoqda!
12 Iyul, 2025   |   17 Muharram, 1447

Toshkent shahri
Tong
03:19
Quyosh
05:01
Peshin
12:34
Asr
17:41
Shom
20:01
Xufton
21:34
Bismillah
12 Iyul, 2025, 17 Muharram, 1447

To'g'ri yo'ldan adashmaylik

10.04.2024   1644   3 min.
To'g'ri yo'ldan adashmaylik

Bugungi Islom dinining asl mohiyatini yoshlarga va kelajak avlodga mukammal va sof darajada etkazish uchun davlat, ta'lim muassasalari, diniy idoralar va malakali mutaxassislar tomonidan etarlicha ishlar amalga oshirilmoqda.

Lekin ba'zi guruhlarning islomiy tushunchalarni buzib talqin qilishi yoshlarni ayrim oqimlar ta'siriga tushib qolishiga sabab bo'lmoqda. Bunday muammolarning eng kattasi jihod bilan bog'liqdir.

Ushbu mavzudagi oyatlarni o'rganadigan bo'lsak, Oli Imron surasi 142-143 oyatlarida Alloh taolo shunday marhamat qiladi: “...Yoki Alloh sizlarning ichingizdan kim (chindan) jihod qiluvchi va kim sabrli ekanini imtihon qilib ko'rmasdan jannatga kiraveramiz, deb o'yladingizmi? Ajalingiz etmay, o'limni (shahidlikni) orzu qilar edingiz. Mana, endi (Uhudda) uni ko'z o'ngizda ko'rib turibsiz”.

Ushbu oyat Rasululloh sollallohu alayhi va salam davrlarida mushriklarga qarshi kurashish uchun musulmonlarni ruhlantirish va ularga dushmanga qarshi kurashish uchun to'g'ri yo'l ko'rsatish uchun nozil qilingan. Shuningdek, Makka mushriklari va boshqa qabilalar va musulmonlar o'rtasidagi o'zaro bo'layotgan kelishmovchiliklar va urushlar sabab musulmonlar uchun mana shu janglarda qatnashish va Rasululloh sollallohu alayhi va salamni himoya qilish uchun jangga chiqishlari va Alloh yo'lida bu jangda ishtirok etishlari haqida mana shunday bir qancha oyatlar nozil qilingan. Niso surasi 95- oyatda esa Alloh taolo marhamat qilib:

Beuzr bo'la turib (uyida) o'tiruvchi mo'minlar bilan Alloh yo'lida mollari va jonlari bilan jihod qiluvchilar teng bo'lmaydilar. Alloh mollari va jonlari bilan jihod qiluvchilarni (uyida) o'tiruvchilardan (ko'ra) ortiq darajali qildi. Hammasiga ham Alloh chiroyli (savob) va'da qildi. Alloh ulkan mukofot (taqsimi)da o'tiruvchilardan ko'ra mujohidlarni buyuk ajr bilan afzal etdi.”

Bu oyatda Makka mushriklaridan qattiq aziyat chekkan musulmonlarga, Madinaga kelib qaror topganlaridan keyin ulardan qasos olishga Alloh tomonidan ruxsat etiladi.

Jihod so'zi hamma vaqt ham jang va urush mazmunida emas, balki jiddu jaxd, sa'y-harakat, ijtihod, kurash ma'nolarida ham keladi.

Shuningdek, ba'zi yoshlar orasida noto'g'ri shakllanayotgan tushunchalardan yana biri bu millatchilik va boshqa din vakillarini mensimaslik holatlari kuzatilayotganidir. Ayniqsa, insonlarni shakl shamoyili, rangi ro'yi yoki qaysi davlatda yashashiga qarab kibr ila muomala qilish ham bugungi muommolardan biridir.

Albatta, aslida bunday tushunchalar Islomga zid.

Islom bu taraqqiy etgan va haq dindir. Islom insonlarga yaxshi muomalada bo'lishni va hammani teng ko'rishni va insonlar o'rtasidagi bunday tafovutlar va noto'g'ri tushunchalarni keskin qoralovchi dindir. Buni yoshlarga etkazish har birimizning burchimizdir.

 

Jahongir Abdupatalov,

Toshkent davlat sharqshunoslik universiteti

Sharq mamlakatlari iqtisodiyoti, siyosati va turizm fakul'teti

Halqaro turizm yo'nalishi 1-kurs talabasi

MAQOLA
Boshqa maqolalar

Qur’oni karimni 82 yil qalbdida saqlagan olim

11.07.2025   5889   3 min.
Qur’oni karimni 82 yil qalbdida saqlagan olim

Xotira

Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.


Qur’oni Karim xodimi, ustoz Yahyo qori Turdiyev 1930 yil 21 dekabrda Sharqiy Turkistonning Qashqar viloyati Yangisor shahrida ziyoli oilada tavallud topgan. U 1943 yil Qur’oni Karimni to‘liq yod oldi.

1962-1968 yillar davomida Mir Arab madrasasida tahsil oldi.

1978-1984 yillarda O‘rtachirchiq tumanidagi To‘ytepa jome’ masjidida imom-xatiblik qildi.

1988 yildan Toshkent (hozirgi Zangiota) tumanidagi Ko‘kterak masjidiga imomlik qildi.

1995-2011 yillar shu tumandagi «Hasanboy ota» jome’ masjidida imom xatib, keyinchalik shu masjidda imom noibi bo‘lib el xizmatida faoliyat yuritdi.

Qur’ondan ilk saboqlarni ota-onasidan oldi. 13 yoshida Qur’oni Karimni to‘liq yod oldi. Shuningdek, ustozlari Abduhalil va Abdunodir domlalardan ham ta’lim olgan.

1954 yil Yahyo qorini olim bo‘lishini istagan otasi 1600 km uzoqlikda joylashgan Ro‘zihoji madrasasiga olib bordi. U yerda Hindistonda ta’lim olgan shayx Shohimardon ismli yetuk olimdan ilm oldi,

1960 yilda madrasani tamomlab, domla Shohimardonning yonida mudarris  bo‘lib ishladi. Biroq shu yilning o‘zida ustozining maslahati bilan sobiq Ittifoqqa yo‘l olib, Andijonda qo‘nim topdi.

1962 yilda Mir Arab madrasasiga o‘qishga kirdi.

1968 yil madrasani tugallagach, Toshkent viloyatidagi Bektemir qishlog‘iga ko‘chib keldi. Bu yerda o‘n yildan ortiq kombinatda ishladi. Shu orada Qashqarda ustozlik qilgan minglab qorilarni chiqargan Abdulaziz qori Mahmudov bilan yana ustoz-shogirdlik munosabatlarini yo‘lga qo‘ydi.

1976 yilda shayx Ziyovuddin ibn Eshon Boboxon bilan tanishdi. U kishining taklifi bilan 1977 yili O‘rta Osiyo va Qozog‘iston musulmonlari diniy nazoratiga ishga kirdi. Shu tariqa imomlik faoliyati boshlandi.

Farzandim qori bo‘lsin degan ota-onalar uchun ustoz Yahyo qoridan tavsiya:

— Ilm ahliga havas qilgan, farzandini qori bo‘lishini istagan ota-onalarga aytadigan birinchi tavsiyam luqmasini halol qilsin. Haromga yaqinlashmasin, halol narsani ham me’yorida iste’mol qilsin. Shuningdek, farzandini ham halol luqma bilan voyaga yetkazsin, tarbiyalasin. Domlalarimiz ko‘cha-kuyda taom iste’mol qilganimizni bilib qolsalar, qattiq ranjib, bizni koyib: «Sen kecha Qur’ondan bir betni yuz marotaba o‘qib yodlagan bo‘lsang, bugun ikki yuz marotaba o‘qisang ham yodlay olmaysan. Shubhali ovqat yemagin. Zehning zaiflashib qoladi», der edilar.

Shuningdek, farzandini qori bo‘lishini istagan ota-onalar taqvoli, o‘qimishli bo‘lsin. Ota-onalar olimlarni hurmat qilsin, ularni yaxshi ko‘rib, olimlarga muxlis bo‘lsin. Farzandini yoshligidan boshlab odob-axloqli qilib tarbiyalasin. Bolam qori bo‘lsin degan niyatda bo‘lgan ota-ona o‘zaro bir-biri bilan janjallashmasin, uyda sokinlik hukm sursin. Farzand kelajakda yetuk olim bo‘lishi uchun juda ko‘p mashaqqat, sa’y-harakat talab etiladi. Avvalo, ota-onaning, so‘ngra talabi ilmning hamda ustozning birgalikdagi intilish va harakati bo‘lishi lozim. Shularning bari birikkandagina farzand olim, qori bo‘ladi. Ota-ona mas’uliyatsizlik qilsa yoki talaba ilm olishdan boshqa narsalarga chalg‘isa oqsash kuzatiladi, maqsadga erishilmaydi.

Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Har bir narsaga ham bir mone’lik bo‘ladiku, lekin ilmning mone’lari ko‘p bo‘ladi», degan mazmundagi hadislari ilm olishda sobitqadam, bardavom bo‘lishga undaydi.