Takfir Islomning mohiyatiga ziddir
Aqida
Hanafiy mazhabiga ko'ra, iymon – Allohning huzuridan Muhammad sollallohu alayhi va sallamga kelgan barcha narsalarning haq ekaniga til bilan iqror bo'lib, qalb bilan tasdiqlashdir.
“Til bilan iqror qilish” “Laa ilaaha illallohu Muhammadur Rasululloh”ni talaffuz qilishdir. “Qalb bilan tasdiqlash” esa, yuqoridagilarning barchasiga qalbda zarracha gumon va shubha qoldirmay ishonishdir. .
Ibn Umar va Abu Hurayra roziyallohu anhumodan rivoyat qilinadi. Nabiy sollallohu alayhi va sallam: «Agar bir kishi o'z birodariga “ey kofir” desa, ikkisidan biri o'shanday (ya'ni, kofir) bo'ladi», dedilar (Imom Buxoriy rivoyati).
Demak, kimdir qalbida zarracha iymoni bor kishini “ey kofir” desa, o'zi dindan chiqib, kofir bo'lishidan qo'rqsin.
Hanafiy mazhabining mashhur ulamolaridan Ibn Najim rahmatullohi alayh: “Agar bu masalada kofir deyish uchun to'qson to'qqizta dalil bo'lsa-yu, kofir demaslik uchun birgina dalil bo'lsa, to'qson to'qqizni qo'yib, bir dalilni olish kerak”, degan.
Shuningdek, birgina dalil insonning iymoni borligini tasdiqlasa, uni musulmonlar safida olib qolish qolgan musulmonlarning zimmasiga yuklanadi.
Ahli sunna val jamoa aqidaviy mazhabi ulamolari bu kabi hadislarda zikr etilgan ishlarga yo'l qo'ygan mo'min qilayotgan ishida qat'iylik bilan aniq farzni inkor qilmasa va haromni halol demasa, shariat taqiqlagan muhokamaga kirishmasa, kofir bo'lmaydi, balki katta gunoh qilgan bo'ladi, deb xulosa qilganlar.
Anas roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi. «Nabiy sollallohu alayhi va sallam: «Uch narsa iymonning aslidandir: “Laa ilaaha illalloh” degan kimsaga tegmaslik; gunohi tufayli uni kofirga chiqarmaslik; amali tufayli uni Islomdan chiqarmaslik”, dedilar» (Imom Abu Dovud rivoyati).
“Kalimai shahodatni aytib, o'zining musulmonligini bildirib turgan kishiga tegmaslik, uning joniga, moliga zarar etkazmaslik zarur. Zohirida musulmon ko'rinib, Islom buyurgan amallarni qilayotganlar bilan musulmoncha muomala qilinaveradi. Kishilarning ichki sirlari va hisob-kitoblari Allohning O'ziga havola! “Laa ilaaha illalloh”ni aytib, zohirida musulmon bo'lib ko'ringan odamni qilgan gunohi tufayli kofirga chiqarmaymiz. U kofir emas, osiy mo'min bo'ladi. Kalimai tavhidni aytib, zohirida islomni ko'rsatib turgan odamni amali sababli Islom dini, Islom millatidan chiqarmaymiz. Bunday odamlarga amaliga yarasha tayin qilingan shar'iy jazo beriladi. E'tiqodi buzilmasa, Islomdan chiqqan hisoblanmaydi. Umumiy qoida – shu!” (Shayx Muhammad Sodiq Muhammad Yusuf rahimahulloh).
Bugungi kundagi katta xatolardan yana biri – kufr haqidagi umumiy fatvo yakka shaxsga tatbiq etilayotganidir. Masalan, ulamolarning fatvosida “falon toifaga mansub kishilar kofir bo'ladi”, deyilgan. Bu esa shu toifaga mansub kishilarning hammasi kofir degani emas. Bir shaxsga nisbatan kufr fatvosini berishdan oldin u haqda so'rab-surishtirib, aniqlik kiritib, shaxsan bahs olib borib, uning kufrda ekani isbotlansagina, bo'yniga qo'yish lozim bo'ladi.
Aqida ilmi ulamolari: “Ba'zi bir gaplar kufr bo'lishi mumkin. O'sha gapni aytgan kofir bo'ladi, degan hukm ham chiqishi mumkin. Ammo shu gapni aytgan shaxsni hujjat, dalil bilan isbotlanmaguncha kofir deb hukm chiqarilmaydi”, deganlar.
Alloh taolo Niso surasining 10-oyatida: “Albatta, etimlarning molini zulm ila eganlar, qorinlariga olovni egan bo'lurlar. Va, shubhasiz, do'zaxga kirurlar”, degan. Ushbu oyati karimadagi qo'rqitish, boshqa oyatlarda ham bor. Ammo mana shu oyatga binoan, aniq bir shaxsga kelganda bu odam, albatta, do'zaxga tushadi, degan qat'iy hukm aytilmaydi.
Ahli qibla bo'lgan bir kishining bu kabi holatlarda do'zaxga kirishiga dab-durustdan guvohlik berish mutlaqo xato va saviyasizlikdir. Chunki u mazkur oyat ma'nosi va hukmini bilmasligi mumkin. Bilgach, gunohidan tavba qilishi, shu gunohni yuvadigan savob ishlarni bajarishi mumkin.
Kishi kufr gapni aytgani uchun qozining huzuriga keltirilsa, qozi guvohlarning da'volaridagi masala – kufr gapni aytgani haqida so'raydi. Agar aytganidan tonsa, qo'yib yuboriladi. Chunki gapdan tonish tavba hisoblanadi.
Agar aybdor men bu gapning kufr ekanini bilmasdim, desa, unga tushuntiriladi. Bundan keyin hushyor bo'lishni uqtirib, qo'yib yuboriladi. Ammo men bu gapni bilib aytdim, dinimdan qaytdim, desa, uni tavba qilishga chaqiriladi hamda tavba qilguniga qadar qamab qo'yiladi...
Kufr gapni ochiq aytgan va tan olib turgan odamga Islomning muomalasi shunday bo'lgach, iymonini tasdiqlayotgan va Islomga imkon qadar amal qilayotganlarni turli bahona va asossiz sabablar bilan kofirga chiqarish va ularga turli ko'rinishdagi zulmni ravo ko'rish aqidamizga mutlaqo to'g'ri kelmaydi.
Manbalar asosida
Akmalxon domla AHMYeDOV va
Kamoliddin domla HAMROQULOV tayyorlashdi
Muhimi qalbdagi narsa, cho‘ntakdagi emas
Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.
Bir kishi Nabiy sollallohu alayhi vasallamga kelib: «Men qiynalgan kishiman», dedi. Ya’ni, och ekanini bildirdi.
Nabiy sollallohu alayhi vasallam xotinlaridan biriga ovqat so‘rab odam yubordilar. «U zotni haq ila jo‘natgan zotga qasam ichib aytamanki, uyimda suvdan boshqa hech narsa yo‘q!» dedi u.
Xuddi shunday qilib barcha xotinlariga ovqat so‘rab odam jo‘natdilar. Ularning bari yuqoridagidek javob berdi. Shunda Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Bu kecha bu odamni kim mehmon qiladi, Alloh unga rahm qilsin», dedilar. Shunda ansorlardan bir kishi turib: «Yo Allohning Rasuli! Uni men mehmon qilaman», dedi. So‘ngra uni uyiga olib ketdi. Borib xotiniga bunday dedi:
— Bu odam Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning mehmonlari. Unga taom hozirla!
Xotin dedi:
— Bolalarimizning ovqatidan boshqa ovqat yo‘q.
Er dedi:
Bolalaringni uxlatib ovqatni olib kel. Mehmon ovqatga qo‘l uzatganida chiroqni o‘chirib qo‘y. Biz qorong‘ida o‘zimizni ovqat yeyayotgandek ko‘rsatamiz. Ammo yemaymiz. Mehmon shunda ozgina ovqatga to‘yadi.
Ular shunday qilib och uxlashdi. Mehmon to‘ydi. Ertalab ular Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning huzurlariga borishgach, u zot dedilar:
— Alloh taolo sizning ishingizdan ajablandi. Siz haqingizda Qur’on nozil qildi:
«Garchi o‘zlarining hojatlari bo‘lsa ham (boshqalarni) o‘zlaridan ustun ko‘radilar. Kim o‘z nafsining baxilligidan saqlansa, unday kishilar ha, ana o‘shalar najot topguvchilardir» (Hashr surasi, 9-oyat).
Dunyo charxpalakdir. Zamon aylanib turadi. Bugun puling bor. Ertaga yo‘q, ishing orqaga ketadi. Bugun faqirsan, ammo ertaga boyib ketishing mumkin. Faqirlik ayb emas, boylik fazilat emas.
Muhimi qalbdagi narsadir, cho‘ntakdagi emas. Muhimi insonning boylik va faqirlik paytidagi axloqidir.
Tasavvur qilyapsizmi, Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning hech bir ayollari uyidan ovqat topilmayapti! U kishi Allohning Rasuli bo‘lish bilan birga davlat rahbari ham edilar. Uylarida suvdan boshqa hech vaqo yo‘g‘-a?!
Faqirlikni uqubat, boylikni esa mukofot deb o‘ylashdan ehtiyot bo‘ling. Dunyo bor-yo‘g‘i imtihon, xolos. Imtihon savollari qanchalar qiyin bo‘lmasin, o‘tirib qolmang.
Aqlli inson boshqalarning hojatini chiqarishga harakat qiladi. Ularni qiyin ahvolda qoldirmaydi. Kishilarga ehson qilganingizda ular o‘zini aybdor va nuqsonli sanashmasin!
Bemor kishining faqirligini bilib qolsangiz, u so‘rashidan oldin ahvolidan xabar olishingiz oqilona ishdir. Ba’zilarning iffati so‘rashdan to‘sadi. In’omning eng afzali insonlarning iffatni ehtirom qilib, obro‘larini muhofaza qilib berilgan in’omdir!
Ehson qilishning ham odoblari bor. Bir kishiga hammaning oldida sadaqa yoki ehson bersangiz, uni xijolatga qo‘yasiz, iffatini jarohatlaysiz, ojizligini yuziga solgandek bo‘lasiz... Bunaqa sadaqa-ehson qilgandan ko‘ra, qilmaganing afzaldir!
Yuqorida keltirilgan ansoriyning odobiga boqing. Ovqati ozligi uchun xotiniga chiroqni o‘chirishni buyurdi. Maqsadi mehmonni xijolat qilmaslik edi. Chiroq yonib turganida mehmon ovqatning kamligini ko‘rib, uyalib, ovqat barchaga yetishi uchun ehtimol to‘yib yeya olmasdi.
Kishilardan noqulaylikni ketkazish ham ularni xotirjam qilishdir. Xotirjam qilish esa, ibodatdir!
«Nabaviy tarbiya» kitobi asosida tayyorlandi