Islomda mutaassiblikka munosabat
Ba'zi musulmonlar islom hukmlarini hayotga tatbiq qilishda mutaassiblikka yo'l qo'yadilar. Dinda bag'rikenglik va engillik ham borligini eslaridan chiqarishadi. Chunki ular o'zlarini to'g'ri yo'lda deb bilishadi. Fikrimizni isboti sifatida quyidagi hadisni keltiramiz: Rosululloh sollallohu alayhi vasallam “Albatta, din engildir. Kim dinga mutaassiblik qilsa, (din) uni engadi. Bas, to'g'ri bo'linglar va yaqin bo'linglar...” (Imom Muslim rivoyati.).
Bunday shaxslar atrofdagi odamlarning ruhiyatiga qattiq ta'sir o'tkazadi. Ularga to'g'ri deb bilgan yo'lini ko'rsatishmoqchi bo'lishadi. Sababi, dinda shunday bo'lishi kerak, degan e'tiqod bilan o'ziga qattiq buyruq bergan bo'ladi. O'zini tergashdan, men to'g'ri yo'ldan boryapmanmi, degan savollarga javob berishdan qochib yuradi. Oxir oqibat, mutaassibona fikr yuritishi, ko'pchilikning qarshiligiga duch kelgani natijasida dinidan voz kechadi. Yoki, toqati etmay turgan bo'lsa ham xatosidan qaytmay, mashaqqat bilan dinida qoladi.
Lekin, islom dini tor fikr yuritib, hukmlarga amal qilishni qattiq qoralaydi. Quyidagi hadislar yuqoridagi fikrimizning ayni ma'nosidir:
Nabiy sollallohu alayhi vasallam Muoz roziyallohu anhu va uning sherigini Yamanga jo'nata turib: “Yengil qiling va qiyin qilmang. Hushxabar bering va nafratlantirmang. O'zaro yordam bering va ixtilof qilmang”, deganlar (Imom Muslim rivoyati). Yana shuningdek, “Yengil qiling va qiyin qilmang. Hushxabar bering va nafratlantirmang”, deganlar (Imom Buxoriy rivoyati).
Lekin islom tarixidan xabari bor bo'lgan kishi salafi solihlar ham tortishgan-ku, o'z fikrlarida turib olib boshqalarning fikrini xatoga chiqargan, deb o'ylashi tabiiy. Bunga javoban aytishimiz mumkinki, Salafi solihlar bir masalada tortishmoqchi bo'lsalar munozarali ilm bo'lishi uchun tortishishgan. Shuningdek, o'sha masala ba'zi hayotda uchrab turadigan kichik muammolar bo'lgan. Hozirgi mutaassiblarga o'xshab katta masalalarda, ya'ni davlat to'ntarishi, hukumatni o'zgartirish, ota bilan farzandni orasini ajratish va hokazolarga o'xshash emas. Salafi solihlarning yana bir sifati, ular tortishgan odamlari bilan chiroyli muomalada bo'lishgan. Boshqalarga ilm bo'lsin deb munozara qilgan sherigini yaxshi ko'rishgan. Namoz o'qishda biri ikkinchisiga ergashgan. Kasal bo'lganda holidan xabar olib, xayrli ishlarda o'zaro hamkorlik qilishgan. Ular aka-uka birodar bo'lishgan.
Bunday shaxslar bir fikrda turib olishi, mutaassibona fikr yuritishi nafsiga ergashishligi, qul bo'lishligi hisoblanadi. Chunki Ollohni o'zi ularning ko'ziga parda tortgan, qulog'ini bitkizgan. Alloh ta'olo Kalomi sharifida:
(Ey Muhammad), havoyi nafsini o'ziga "iloh" qilib olgan va Alloh uni bilgan holida yo'ldan ozdirib, quloq va ko'nglini muhrlab, ko'z oldiga parda tortib qo'ygan kimsani ko'rganmisiz? Bas, uni Alloh (yo'ldan ozdirgani)dan so'ng kim hidoyat qila olur?! Axir eslatma-ibrat olmaysizlarmi?! (Josiya: 23).
Agar kishi mutaassiblik deganda dindagi vojib amallarni bajarishlik va ularga intilishi ma'nosida bo'lsa, ya'ni namozini o'qishi, ro'za tutishi, zakot berishi, hajga borishi, ota-onasiga yaxshilik qilishi, oilasini tebratib bo'ynidagi vazifasini bajarsa, shuningdek, aldov va qo'rqitishlar ta'siri ostida sustkashlikka yo'l qo'ymasligi, ya'ni dinni xato tushunib qolgan odamlarning fikriga quloq solib miyasini zaharlashligi, yoki “din” deb vatani, millati, vijdoniga qarshi qilib siyosatning “balchiq”iga tushiradigan shaxslarga aralashmasligi bo'lsa, maqtovli ish bo'ladi. Bu holat dinda mustahkam turib uni quvvatlantirish hisoblanadi.
Dinni mahkam tutib, undagi vojib amallarni ado qilishga intilish degani, boshqa xil fikr yuritadigan kishilarni yomon ko'rish, ular bilan o'rtada nizo chiqarish, tarqoqlik va fitna tarqatish ini bildirmaydi. Alloh ta'olo dinda qarshi chiquvchi kishilar to'g'risida shunday deydi:
Alloh nazdida va Uning Payg'ambari nazdida mushriklar uchun qanday ahd-paymon bo'lsin?! (Ya'ni, hech qanday ahd bo'lishi mumkin emas, chunki ular Allohga ham, Uning Payg'ambariga ham iymon keltirmaydilar, demak, bergan va'dalarini buzaveradilar), magar sizlar Masjid al-Harom oldida (ya'ni, Makkada) ahdlashgan kimsalar borki, ular modomiki ahdlarida barqaror turar ekanlar, sizlar ham ahdlaringizda turingiz! Albatta, Alloh taqvo qilguvchi zotlarni sevar. (Tavba: 7)
Hulosa qilib aytganda, islom dini mutaassiblik qiluvchi shaxslarni qattiq qoralagan. Alloh kalomi sharifida: "Bas, kuchlaringiz etganicha Allohdan qo'rqinglar, (o'zlaringizga qilinayotgan pand-nasihatga) quloq tutinglar va itoat etinglar hamda infoq-ehson qilinglar, (mana shu) o'zlaringiz uchun yaxshiroq bo'lur. Kim o'z nafsining baxilligidan saqlana olsa, bas, ana o'shalar najot topguvchidirlar",(Tag'obun: 15).
Bir fikrda qattiq turib olish va uni boshqalarga majburan singdirish shar'an man' qilingan ishdir. Agar haqligiga shubha qilmasa va boshqalarga zarar bermasa kishi o'z fikrida turishi maqtalingan ish hisoblanadi.
Ma'rufxon Aloxodjayev,
Namangan shahri “Abdulqodir qori” jome
masjidi imom-xatibi
Shavkat Mirziyoyev: Yoshlarimizning har bir muvaffaqiyati biz uchun kuch-qudrat
Bugun mamlakatimizda Yoshlar kuni keng nishonlanmoqda. Asosiy bayram tadbirlari Toshkentdagi Xalqaro kongress markazida bo‘lib o‘tmoqda.
O‘zbekiston yoshlarini tabriklash va qo‘llab-quvvatlash uchun bu yerga Prezident Shavkat Mirziyoyev tashrif buyurdi.
Kongress markaziga kiraverishda yoshlarning turli sohalardagi loyihalari, kashfiyot va yutuqlari taqdimot qilindi. Masalan, “Yosh innovatorlar” ko‘rgazmasida muhandislik, raqamli texnologiyalar, sun’iy intellekt, uchuvchisiz qurilmalar namoyish etilgan. “Yashil” tashabbuslar” maydonchasida ekologiya, muqobil energetika, qishloq xo‘jaligi kabi sohalarga oid ishlanmalar ko‘rsatilgan. “Kreativ loyihalar” bo‘limidan hunarmandlik, dizayn, tasviriy san’at, video va prodyuserlik faoliyatidagi yutuqlar o‘rin olgan. “Yoshlar tadbirkorligi va startaplar” maydonchasida ushbu yo‘nalishdagi muvaffaqiyatli loyihalar haqida ma’lumot berilgan.
Jumladan, toshkentlik Rustam Hamdamovning “Billz” dasturi kichik va o‘rta biznesni avtomatlashtirishga yordam beradi. Hozirgacha bu loyihaga Buyuk Britaniya, Singapur, Turkiya ishbilarmonlari 6 million 600 ming AQSH dollari miqdorida investitsiya kiritgan.
Qoraqalpog‘istonlik yosh fermer Sherzod Niyazimbetov organik pomidorlar yetishtirib, quyoshda quritib va qadoqlab, Italiya hamda Fransiya kabi davlatlarga eksport qilmoqda. Uning korxonasida 200 nafarga yaqin xodim ishlamoqda.
O‘zbekiston Prezidentining 2019 yildagi qarori bilan tashkil etilgan Yoshlar akademiyasi bugungi kunda 7 mingdan ziyod yosh olimlarni birlashtirgan. Ko‘rgazmada ular uchun keng o‘rin ajratilgan. Toshkentlik Sayfullo Qodirov ekin maydonlarini raqamli xaritalash va yuqoridan dori sepish imkonini beruvchi dronlar yasagan.
Olimlar orasida “Raqamli avlod qizlari” tanlovi g‘olibalari ko‘pligi ham diqqatga sazovor. Xorazmlik Lobar Abdullayeva onkologik kasalliklarga sun’iy intellekt orqali tashxis qo‘yishga mo‘ljallangan “AI Scan” dasturini ishlab chiqqan. Qoraqalpog‘istonlik Qumara Sagidullayeva quyosh energiyasida yuruvchi kichik traktor, toshkentlik Abdulloh Jamoliddinov bog‘ni avtomatik sug‘orish tizimini ixtiro qilgan.
Davlatimiz rahbari mazkur taqdimotlar bilan tanishib, ularning tashabbuskorlari bilan muloqot qildi.
– Yoshlarimizning har bir muvaffaqiyati biz uchun kuch-qudrat, mamlakatimiz kelajagiga tayanch. Bugun farzandlarimiz zamonaviy yo‘nalishlarni egallab, ancha ilgarilab ketyapti. Ularni qo‘llab-quvvatlasak, sifatli ta’lim berib, sharoit yaratsak, bundan ham katta natijalarga erishadi, – dedi Shavkat Mirziyoyev.
Mutasaddilarga ixtirochi yoshlarni tegishli vazirliklarga biriktirib, loyihalarini rivojlantirish bo‘yicha ko‘rsatma berildi.
Yurtimizda bunday iqtidorli o‘g‘il-qizlar ko‘p. Bu ta’lim sohasiga, ayniqsa, STEAM yo‘nalishlariga qaratilayotgan e’tibor natijasi. So‘nggi yillarda matematika, fizika, kimyo va axborot texnologiyalariga ixtisoslashgan ko‘plab maktablar tashkil etildi. “Bir million dasturchi” loyihasi doirasida 325 ming yigit-qiz o‘qitildi.
Yosh tadbirkorlar tashkil qilgan 261 ta korxonaning yillik aylanmasi 100 milliard so‘mdan oshgan. Startaplarni moliyalashtirishga 145 million dollar venchur sarmoya kiritilgan.
Bayram munosabati bilan o‘tgan uchrashuvda Prezidentimiz yoshlar uchun yanada keng imkoniyatlarni belgilab berdi.
Manba: https://president.uz
