Sayt test holatida ishlamoqda!
24 Dekabr, 2025   |   4 Rajab, 1447

Toshkent shahri
Tong
06:21
Quyosh
07:47
Peshin
12:28
Asr
15:18
Shom
17:03
Xufton
18:22
Bismillah
24 Dekabr, 2025, 4 Rajab, 1447

Dunyodagi eng katta 5 ta masjid

28.05.2024   6690   5 min.
Dunyodagi eng katta 5 ta masjid

Masjidlar nafaqat hayratlanarli darajadagi go'zal me'moriy yodgorliklar, balki ular musulmon dunyosida muhim diniy, ijtimoiy va madaniy maskandir. Ushbu maqolada dunyodagi eng katta 5 ta masjid haqida ma'lumot beramiz.

1. Makkadagi Masjidi Harom

 Islom olamining markazida – Makka shahrida joylashgan Masjidi Harom dunyodagi eng katta masjid hisoblanadi. Masjid er yuzidagi eng birinchi ibodatgoh — Ka'bani o'z ichiga oladi. Manbalarga ko'ra, Ka'bani ilk quruvchilari farishtalar bo'lgan. O'zining uzoq asrlik tarixi davomida masjid imkon qadar ko'proq ziyoratchilarni qabul qilish uchun bir necha bor qayta qurilgan. Endilikda Masjidi Harom 1 millionga yaqin kishini sig'dira oladi. Agar masjid atrofidagi hududlarni hisobga oladigan bo'lsak, ibodat qiluvchilar soni 2 milliondan oshishi mumkin. Masjidning maydoni 357 ming kvadrat metrni tashkil qiladi. Lekin masjid doimiy ravishda kengayib bormoqda. 

2. Madinadagi Payg'ambarimiz sollallohu alayhi vasallam masjidiMasjidi Nabaviy

 Payg'ambar alahissalom masjidi dunyodagi ikkinchi yirik masjiddir. Uning qurilishi 622 yilda boshlangan va unda Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning o'zlari ishtirok etgan. Payg'ambarimiz Muhammad sollallohu alayhi vasallamning qabrlari majmua ichida joylashgan bo'lib, devorlar bilan o'ralgan. Dafn qilingan joy ustida yashil gumbaz qad rostlagan. Masjidning hozirgi o'lchami ilk bor qurilgan masjid binosidan yuz barobar katta. Darhaqiqat, masjid hozir butun Madinaning eski shahar qismini deyarli qamrab oladi. Odatiy kunlari Masjidi Nabaviyda 600 mingga yaqin odam sig'adi. Haj va Ramazon umrasi vaqtida 1 milliongacha ziyoratchilarni qabul qilishi mumkin. Masjidning maydoni taxminan 400 ming kvadrat metrni egallaydi.

3. Islomoboddagi Faysal masjidi

 Pokiston poytaxti Islomobodda joylashgan Faysal masjidi dunyodagi eng katta uchta masjiddan biridir. Masjid qurilishiga Qirol Faysal va Saudiya Arabistoni hukumat homiylik qilgan. Masjid binosi go'zal hududda joylashgan. Shunisi e'tiborga loyiqki, uning dizayni musulmonlarning an'anaviy arxitekturasidan keskin farq qiladi. Eng muhimi, binoning shakli ko'chmanchilarning chodiriga o'xshaydi. Masjidning dizayni qurilish boshlangan vaqtda katta noroziliklarga sabab bo'ldi, ammo qurilish tugagandan so'ng, tanqidchilar noto'g'ri fikrda bo'lganliklarini tan oldilar. Faysal masjidi taxminan 300 ming kishini sig'dira oladi. 

4. Jakartadagi Istiqlol masjidi

 Indoneziya Mustaqillik masjidi yoki Istiqlol masjidi Janubi-Sharqiy Osiyodagi eng katta masjiddir. 1949 yilda Indoneziya mustaqillikka erishdi va bu voqeani abadiylashtirish uchun davlat poytaxtida katta masjid qurishga qaror qilindi. Masjid qurilishi 1961 yilda boshlangan va 120 mingga yaqin namozxonlarni qabul qiladi.

5. Kasablankadagi Hasan II masjidi

Marokashning eng yirik shahri Kasablankada joylashgan Hasan II masjidi nafaqat ulkan hajmi, balki go'zalligi bilan ham hayratga soladi. Atlantika okeani qirg'og'ida joylashgan masjid atrofida ajoyib manzara kasb etgan. Masjid 105 ming kishini sig'dira oladi, maydoni taxminan 9 gektarni tashkil qiladi. Masjid qurilishiga sarflangan 800 million dollarning barchasi odamlarning xayr-ehsonlari hisoblanadi.

 Jizzax viloyati, G'allaorol tumani

bosh imom-xatibi G'ulom Jumanov

 

Boshqa maqolalar
Maqolalar

Ahli sunna val jamoa kimlardan iborat?

22.12.2025   6667   2 min.
Ahli sunna val jamoa kimlardan iborat?

Bu ummat boshidan oxirigacha bir aqida – ash’ariy-moturidiylik aqidasida edi. Mufassirlar, hadis shorihlari, fuqaholar, navh va lug‘at ulamolari, bularning deyarli barchasi e’tiqodda bir yo‘lni tutishgan edi. Bu gapni isbotlashga hojat yo‘q, bu haqiqat ekani kundek ravshan aksiomadir. Ulamolarning tarjimayi hollari haqida yozilgan kitoblar olimlarni bu mazhablarga madh va maqtov o‘laroq nisbat berganini ko‘rasiz. Buyuk ulamolar haqida ma’lumotlar keltirilganda Imom Falonchi, mazhabi shofe’iy, yo hanafiy, aqidada ash’ariy yo moturidiy, deyilgan. Ko‘pincha olimning tasavvufdagi tariqatiga ham to‘xtab o‘tiladi. Masalan, Imom Junayd tariqatida bo‘lsa, Junaydiy nisbati beriladi.

Bu odat yaqin-yaqingacha davom etib kelayotgan edi. Bunga birov e’tiroz ham bildirmagan, inkor ham qilmagan. Biron olim haqida gapirilar ekan, fiqhda to‘rt mazhabda qaysiga ergashishi, aqidada ash’ariymi moturidiymi qaysi manhajda ekani va tariqatdagi yo‘li bayon qilinmay qolmagan. 

Bu dastur ummatni sharqiyu g‘arbini, shimoliyu janubini ming yildan beri yagona qalbga, yagona fikr atrofiga jamlab keladi. Biron odam og‘risa, butun tana o‘sha kasal a’zo uchun qayg‘urib, davolashga kirishardi. 

Tariximizni ziynatlab turgan, bugungi sharmandaliklarni bir muncha to‘sib turgan tarixiy g‘alabalarimiz ham shu aqida, shu tafakkur vositasida qo‘lga kiritilgan.

Hittinda salibchilarni yer tishlatib, Quddusni qaytarib olgan Salohiddin Ayyubiy va uning qo‘shini ayni shu mazhab va tariqatlarda bo‘lishgan. Birontalari bugungi salafiylikni bilgan emas. 

Muzaffar Qutz, Zohir Beybars va ular bilan yelkadosh bo‘lgan Izz ibn Abdussalom kabi ulamolar mazhabda bo‘lishgan. Ayni Jolutda mo‘g‘ullarni tor-mor keltirishda ham asosiy qurolimiz birlik edi. O‘sha paytda boshini baland kerib: “Bid’atchisizlar, shirk keltiryapsizlar, qabrlarni ziyorat qilish shirk”, deb qichqiradigan shallaqilar bo‘lmagandi. 
 
Sulton Muhammadxon Fotih va uning qatoridagi olim va murshidlar dinda bir manhajni tutishgan edi. Kofirlar qo‘lida qolib ketgan shahar (Qustantiniya)ni fath qilib, mashhur hadisda kelgan bashoratga* noil bo‘lishdi. Ammo hadis musulmon ash’ariy-moturidiy qo‘mondon va uning qo‘shini haqida ekanidan qalblari yonib, hasad qilayotgan bugungi bemazhab toifalar hadisning tasdig‘ini buzib talqin qilishmoqda. (davomi bor)

Doktor Ahmad Muhammad Fozil,
Istanbuldagi Sulton Muhammad Fotih jome’asi,

islomiy ilmlar kulliyasi doktori

*Rasululloh sollallohu alayhi va sallam aytdilar: “Qustantiniya, albatta, fath qilinajak. Uning amiri naqadar yaxshi amir, qo‘shini naqadar yaxshi qo‘shin!”. (Imom Ahmad va Hokim rivoyati).

Hadis ilmi maktabi o‘qituvchisi
Abdulbosit Abdulvohid o‘g‘li tarjimasi

MAQOLA