Tinchlikni qadriga etish har bir mo'minning burchidir
Alloh taolo o'zining komil hikmati bilan inson zotini juft qilib yaratdi. Ularning o'rtasiga ulfatchilik va muhabbat solib, oila bo'lib yashashga rag'bat paydo qiladi. Insoniyat yaratilgandan beri Alloh taolo ularni halol yo'l bilan nasl qoldirish, erda hayotni davom ettirishga targ'ib qiladi.Oila tinch ko'ngillar xotirjam bo'ladi.Tinch oilada tarbiyalangan bolalar ham yaxshi insolar bo'lib etishadi
Taassuflar bo'lsinki, keyingi vaqtlarda oilalarning ajralish holatlari ko'plab kuzatilmoqda. Bu ham o'z navbatida jamiyatda noxush holatlarning yuzaga kelishiga sabab bo'ladi. Ajrimlar tufayli qudachilik rishtalari uziladi, yaqinlar o'zaro adovatli kishilarga aylanadilar. O'rtadagi farzandlar arosatda qolib, aksariyat hollarda moddiy, ma'naviy va ruhiy jihatdan to'la-to'kis tarbiya topish imkoniyatini yo'qotadilar. Va hokazo, ajrimlarning salbiy oqibatlari hozirgi kunda barchaga kunday ravshan bo'lib qoldi.
Dinimizda kishi o'ziga ham, o'zgalarga ham zulm qilishi katta gunohlardan sanaladi. Hususan, jufti haloli, umr yo'ldoshi va farzandlarining onasiga jabr qilish undan ham yomonroqdir. Bugungi kunda erkaklik hamiyatini yo'qotgan ba'zi kishilar jiddiy bir sababsiz o'z ayolini nafaqasiz va qarovsiz qoldirmoqdalar. Na ularni xotin qiladi, na talog'ini berib ajrashadi. Bu bilan er Alloh taolo bergan oilaviy xotirjamlik, jufti halol va farzand kabi bir qancha katta ne'matlarga noshukrlik qilgan bo'ladi.
Ko'pincha yangi turmush qurayotgan kelin-kuyovlarni ko'rgan yoshi ulug'lar beixtiyor: “Iloho, yangi turmush qurayotgan kelin-kuyov baxtli bo'lishsin, oilasida totuvlik, ahillik oshyon qursin”, deb duoga qo'l ochishadi. Afsus, kelin-kuyovlarning hammasi ham umrlari davomida oila nomli oshyonlarini avaylab asray olishmaydi. Bo'lar-bo'lmas gap-so'zlar, arzimas bahonalar bilan shirin turmushlarini og'uga aylantirishadi. Bir-birlarini tushunmaslikdan, murosa ilmini bilmaslikdan bir oilada yashayotgan ikki kishi dushman-g'animga aylanadi. Qancha oilalar buzilib, kishilar aziyat chekadi, bolalar etim bo'ladi, asablar qaqshaydi. Ajrashishmagan taqdirda ham, butun umrlari g'urbat, g'am va iztirobda o'tadi.
Oilaning totuvligi bir kishiga yoki bir sababga bog'liq emas. Buning uchun hamma – kelin-kuyov ham, ota-onalar ham, oila tashqarisidagilar ham, keng jamoatchilik ham baravar jon koyitmasa, ko'zlangan maqsadga erishib bo'lmaydi. Yangi oila qurgan kuyovning ota-onalari birinchi kunlardanoq ko'ngilchanlik qilib kelinni taltaytirib yubormay, turmush sinoatlariga tayyorlab borsa, hayot faqat o'yin-kulgi va ko'ngilxushliklardan iborat emasligini unga tushuntira olsa, xotinning eng asosiy burchi erga itoat ekanini etkaza olsa, orada urush-janjallar kelib chiqmaydi, ikki yoshning baxti zavol topmaydi.
Kelin odobli bo'lib, erining yaqinlarini hurmat qilsa, ular bilan murosa qilish yo'llarini axtarsa, yoshi ulug' qaynonasini e'zozlab, xizmatini ayamasa, oila inqirozga uchramaydi, o'rtada bolalar tirik etim bo'lmaydi.
Insonning eng yaxshi fazilatlaridan biri uning kechira olish xislatidir. Kechirish dinimizda maqtalgan sifatlardan hisoblanadi. Bir qarashda oniy yutqazishday ko'ringan kechira olish katta mojarolarning oldini oladi, kelgusidagi g'alabani ta'minlaydi. “Er-xotinning urishi – doka ro'molning qurishi” deganlariday, ikki oshufta qalbning arazi uzoqqa bormasligi kunday ravshan narsa. Sal ixtilof chiqdimi, bir tomon darrov murosa-kelishuv yo'lini tanlab, ziddiyatni daf qilish chorasini ko'rishi kerak. Shunday holatlarda bir tomonning andishaga rioya qilishi, aql-idrok bilan ish tutishi shaytonning bo'ynini sindirib, jinday murosaga yurishi katta mojarolarning oldini olibgina qolmay, oilada chinakam saodat gulshanini barq urdirib, yashnatib yuboradi.
Hulosa o'rnida shuni aytish lozimki, jamiyatimizning kelajagi oilalarning mustahkamligiga bog'liqdir. Bu borada har birimiz bir yoqadan bosh chiqarib, oilalarning mustahkamligi, jamiyatimizning sog'lomligi hamda farzandlarimizning porloq kelajagi yo'lida o'stirayotgan o'g'il-qizlarimizga to'g'ri tarbiya berib bormog'imiz lozim.
Qobilxon Turg'unov,
Namangan shahar "Yusufxon o'g'li Qosimxon" jome
masjidi imom noibi
Muhimi qalbdagi narsa, cho‘ntakdagi emas
Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.
Bir kishi Nabiy sollallohu alayhi vasallamga kelib: «Men qiynalgan kishiman», dedi. Ya’ni, och ekanini bildirdi.
Nabiy sollallohu alayhi vasallam xotinlaridan biriga ovqat so‘rab odam yubordilar. «U zotni haq ila jo‘natgan zotga qasam ichib aytamanki, uyimda suvdan boshqa hech narsa yo‘q!» dedi u.
Xuddi shunday qilib barcha xotinlariga ovqat so‘rab odam jo‘natdilar. Ularning bari yuqoridagidek javob berdi. Shunda Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Bu kecha bu odamni kim mehmon qiladi, Alloh unga rahm qilsin», dedilar. Shunda ansorlardan bir kishi turib: «Yo Allohning Rasuli! Uni men mehmon qilaman», dedi. So‘ngra uni uyiga olib ketdi. Borib xotiniga bunday dedi:
— Bu odam Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning mehmonlari. Unga taom hozirla!
Xotin dedi:
— Bolalarimizning ovqatidan boshqa ovqat yo‘q.
Er dedi:
Bolalaringni uxlatib ovqatni olib kel. Mehmon ovqatga qo‘l uzatganida chiroqni o‘chirib qo‘y. Biz qorong‘ida o‘zimizni ovqat yeyayotgandek ko‘rsatamiz. Ammo yemaymiz. Mehmon shunda ozgina ovqatga to‘yadi.
Ular shunday qilib och uxlashdi. Mehmon to‘ydi. Ertalab ular Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning huzurlariga borishgach, u zot dedilar:
— Alloh taolo sizning ishingizdan ajablandi. Siz haqingizda Qur’on nozil qildi:
«Garchi o‘zlarining hojatlari bo‘lsa ham (boshqalarni) o‘zlaridan ustun ko‘radilar. Kim o‘z nafsining baxilligidan saqlansa, unday kishilar ha, ana o‘shalar najot topguvchilardir» (Hashr surasi, 9-oyat).
Dunyo charxpalakdir. Zamon aylanib turadi. Bugun puling bor. Ertaga yo‘q, ishing orqaga ketadi. Bugun faqirsan, ammo ertaga boyib ketishing mumkin. Faqirlik ayb emas, boylik fazilat emas.
Muhimi qalbdagi narsadir, cho‘ntakdagi emas. Muhimi insonning boylik va faqirlik paytidagi axloqidir.
Tasavvur qilyapsizmi, Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning hech bir ayollari uyidan ovqat topilmayapti! U kishi Allohning Rasuli bo‘lish bilan birga davlat rahbari ham edilar. Uylarida suvdan boshqa hech vaqo yo‘g‘-a?!
Faqirlikni uqubat, boylikni esa mukofot deb o‘ylashdan ehtiyot bo‘ling. Dunyo bor-yo‘g‘i imtihon, xolos. Imtihon savollari qanchalar qiyin bo‘lmasin, o‘tirib qolmang.
Aqlli inson boshqalarning hojatini chiqarishga harakat qiladi. Ularni qiyin ahvolda qoldirmaydi. Kishilarga ehson qilganingizda ular o‘zini aybdor va nuqsonli sanashmasin!
Bemor kishining faqirligini bilib qolsangiz, u so‘rashidan oldin ahvolidan xabar olishingiz oqilona ishdir. Ba’zilarning iffati so‘rashdan to‘sadi. In’omning eng afzali insonlarning iffatni ehtirom qilib, obro‘larini muhofaza qilib berilgan in’omdir!
Ehson qilishning ham odoblari bor. Bir kishiga hammaning oldida sadaqa yoki ehson bersangiz, uni xijolatga qo‘yasiz, iffatini jarohatlaysiz, ojizligini yuziga solgandek bo‘lasiz... Bunaqa sadaqa-ehson qilgandan ko‘ra, qilmaganing afzaldir!
Yuqorida keltirilgan ansoriyning odobiga boqing. Ovqati ozligi uchun xotiniga chiroqni o‘chirishni buyurdi. Maqsadi mehmonni xijolat qilmaslik edi. Chiroq yonib turganida mehmon ovqatning kamligini ko‘rib, uyalib, ovqat barchaga yetishi uchun ehtimol to‘yib yeya olmasdi.
Kishilardan noqulaylikni ketkazish ham ularni xotirjam qilishdir. Xotirjam qilish esa, ibodatdir!
«Nabaviy tarbiya» kitobi asosida tayyorlandi